Әзерләде:9 класс укучысы Гиниятуллина Рузия
12 апрель 1961 ел Кешенең галәмгә беренче очуы елның 12 апрелендә бөтен Җир шары Советлар Союзының орбитага Галәм корабы очыруына шаһит булды, аның бортында кеше булуын да ишетеп, "аһ" итте. Кораб җиһанга күтәрелеп, ул вакытта күз алдына да китереп булмаслык тизлектә (сәгатенә 25 мең чакрым) Җирне урап чыкты елның 12 апрелендә бөтен Җир шары Советлар Союзының орбитага Галәм корабы очыруына шаһит булды, аның бортында кеше булуын да ишетеп, "аһ" итте. Кораб җиһанга күтәрелеп, ул вакытта күз алдына да китереп булмаслык тизлектә (сәгатенә 25 мең чакрым) Җирне урап чыкты.
Квалификациясен югалтмау, Галәмдәге үз урынын ныклы тотып тору өчен, Юрий Гагарин тагын да җиһанга очарга ниятли һәм... билгесез сәбәпләр аркасында шулай бөтенләй юкка чыга... Квалификациясен югалтмау, Галәмдәге үз урынын ныклы тотып тору өчен, Юрий Гагарин тагын да җиһанга очарга ниятли һәм... билгесез сәбәпләр аркасында шулай бөтенләй юкка чыга... Урта һәм өлкән буын Гагаринны яхшы хәтерли. Безнең өчен, ягъни урта буын вәкилләренә ул – үрнәк, аның кебек булырга тырышу, омтылыш идеалы булса, өлкән буын беренче тапкыр космоска аяк баскан Юрий Гагаринны, 1961 елның 12 апрелен яңа эпоха, коммунизм башлануы итеп кабул иткән иде. Бу очу бөтен дөнья өчен зур сенсация була – СССР Американы узып китте! Галәмдәге тәүге кеше – СССРдан! Урта һәм өлкән буын Гагаринны яхшы хәтерли. Безнең өчен, ягъни урта буын вәкилләренә ул – үрнәк, аның кебек булырга тырышу, омтылыш идеалы булса, өлкән буын беренче тапкыр космоска аяк баскан Юрий Гагаринны, 1961 елның 12 апрелен яңа эпоха, коммунизм башлануы итеп кабул иткән иде. Бу очу бөтен дөнья өчен зур сенсация була – СССР Американы узып китте! Галәмдәге тәүге кеше – СССРдан!
Чынлыкта Юрий Гагарин галәмне айкап чыккач, аның хезмәтен җәмәгатьчелеккә җиткерү өчен, алдан ук өч вариантлы мәгълүмат әзерләнгән. Беренчесе – тантаналы, уңышлы. Икенчесе – орбитага чыга алмыйча, тайга яки океанга төшкән очрак өчен, анда хөкүмәттән космонавтны эзләүдә ярдәм сорау да теркәлгән. Ә инде өченчесе – космонавтның үлемен хәбәр итүче мәгълүмат булган. Бәхеткә, икенче, өченче вариантларны кулланырга туры килми. Чынлыкта Юрий Гагарин галәмне айкап чыккач, аның хезмәтен җәмәгатьчелеккә җиткерү өчен, алдан ук өч вариантлы мәгълүмат әзерләнгән. Беренчесе – тантаналы, уңышлы. Икенчесе – орбитага чыга алмыйча, тайга яки океанга төшкән очрак өчен, анда хөкүмәттән космонавтны эзләүдә ярдәм сорау да теркәлгән. Ә инде өченчесе – космонавтның үлемен хәбәр итүче мәгълүмат булган. Бәхеткә, икенче, өченче вариантларны кулланырга туры килми.
Очучылар катапульцияләнү мөмкинлегенә ия булмасын өчен, кемдер бу аварияне махсус оештырган. Көнләшеп, ватык самолетка утыртучы коллегалары хакында сөйләүчеләр дә бар, машинага шартлаткыч салынган булган, дип тә фаразлыйлар. Очучылар катапульцияләнү мөмкинлегенә ия булмасын өчен, кемдер бу аварияне махсус оештырган. Көнләшеп, ватык самолетка утыртучы коллегалары хакында сөйләүчеләр дә бар, машинага шартлаткыч салынган булган, дип тә фаразлыйлар. Хәтта җырының җырланып бетүен сизгән Юрий Гагарин самолетка үзе шартлаткыч салган, дип уйлап чыгарудан да тартынмыйлар. Хәтта җырының җырланып бетүен сизгән Юрий Гагарин самолетка үзе шартлаткыч салган, дип уйлап чыгарудан да тартынмыйлар. Хәтта кайберәүләр, парашютлар, ул чактагы КПСС Үзәк Комитеты Генераль Секретаре Л.И.Брежнев приказы буенча юкка чыккан, ул Гагаринның дан- шөһрәтенә көнләшкән, дип расламакчы. Янәсе, беренче космонавт артык популяр булып китеп, җитәкчелекнең җанын көйдерә, үзенә күп игътибар таләп итә һәм, хәзер инде артык кыйммәтле мәгълүматлардан идарә итүдән дә туктагач, СССРга кирәк булмый башлый. Хәтта кайберәүләр, парашютлар, ул чактагы КПСС Үзәк Комитеты Генераль Секретаре Л.И.Брежнев приказы буенча юкка чыккан, ул Гагаринның дан- шөһрәтенә көнләшкән, дип расламакчы. Янәсе, беренче космонавт артык популяр булып китеп, җитәкчелекнең җанын көйдерә, үзенә күп игътибар таләп итә һәм, хәзер инде артык кыйммәтле мәгълүматлардан идарә итүдән дә туктагач, СССРга кирәк булмый башлый. Чынлыкта КГБ хезмәткәрләре югалган парашютны өч көннән соң гына якын тирәдәге бер авылдан табып ала. Фаҗига булган урынга тикшерүчеләр килеп камап алганчы, анда җирле халык булырга өлгерә. Нәкъ менә парашютны алар алып китә: яхшы тукыма, хуҗалыкта кирәге чыгар, янәсе. Шуңа да бауның кем тарафыннан киселүе җиде катлы шик астына алына. Чынлыкта КГБ хезмәткәрләре югалган парашютны өч көннән соң гына якын тирәдәге бер авылдан табып ала. Фаҗига булган урынга тикшерүчеләр килеп камап алганчы, анда җирле халык булырга өлгерә. Нәкъ менә парашютны алар алып китә: яхшы тукыма, хуҗалыкта кирәге чыгар, янәсе. Шуңа да бауның кем тарафыннан киселүе җиде катлы шик астына алына.
Комиссия фаҗига урынында үле күкшә кошын (сойка) таба. Гагарин самолеты кош белән бәрелешкән дигән фараз бар. Ләкин орнитолог-академиклар бу кошның карчыга аркасында җан-тәслим кылуын ачыклый. Комиссия фаҗига урынында үле күкшә кошын (сойка) таба. Гагарин самолеты кош белән бәрелешкән дигән фараз бар. Ләкин орнитолог-академиклар бу кошның карчыга аркасында җан-тәслим кылуын ачыклый.
Соңгы очышка кадәр ике көн кала Серегин белән Гагарин икесе дә космонавтлар әзерләү үзәгендә замполит Крышкевич юбилеенда берникадәр эчкән, ләкин 26 мартта берсе дә спиртлы эчемлек янына якын килмәгән. Гомумән алганда, халык Гагаринны алкоголиклар сафына күптән язып куйган. Әйтергә кирәк, беренче космонавтның эчемлек белән дуслашырга мөмкинлекләре чиксез елның 12 апреленнән соң партия хезмәткәрләре, хәрби начальниклар һәм чит илдән килгән югары кунаклар белән табыннар Гагарин катнашында күп узган. Соңгы очышка кадәр ике көн кала Серегин белән Гагарин икесе дә космонавтлар әзерләү үзәгендә замполит Крышкевич юбилеенда берникадәр эчкән, ләкин 26 мартта берсе дә спиртлы эчемлек янына якын килмәгән. Гомумән алганда, халык Гагаринны алкоголиклар сафына күптән язып куйган. Әйтергә кирәк, беренче космонавтның эчемлек белән дуслашырга мөмкинлекләре чиксез елның 12 апреленнән соң партия хезмәткәрләре, хәрби начальниклар һәм чит илдән килгән югары кунаклар белән табыннар Гагарин катнашында күп узган.
ТЕХНИКАНЫҢ ТӨЗЕК БУЛМАВЫ Самолет иске, метеохезмәтләр тренировка очышына һава торышының туры килүен тикшермәгән. Самолет иске, метеохезмәтләр тренировка очышына һава торышының туры килүен тикшермәгән. – УТИ МиГ-15 самолетларына кара тартмаларны куймаганнар, бары тик тизлекне һәм очыш биеклеген язып баручы аппарат кына булган. Сәер хәл: ул көнне Гагарин самолетындагы бу аппаратка кәгазь куярга онытканнар. Сәер кимчелекләр моның белән генә бетми. Гадәттә, очышны ике радиолокатор алып бара: берсе хәрәкәт курсын, икенчесе биеклекне күзәтә. Бу бик мөһим, чөнки тренировкалар очышы үткән районда төрле биеклекләрдә 7 машина эшләгән. Ләкин бу көнне биеклекне тикшерүче локатор эшләмәгән. Ә курс, кагыйдә буенча, 30 секунд саен экранда төшерелмәгән. Комиссия өйрәнү истребитель очышына бу факторларның йогынтысы юк дип тапкан анысы, әмма экипаж белән нәрсә булганын ачыклаганда, нәкъ менә борттагы үзе яза торган җайланма һәм биеклек локаторы мәгълүматлары җитмәгән. – УТИ МиГ-15 самолетларына кара тартмаларны куймаганнар, бары тик тизлекне һәм очыш биеклеген язып баручы аппарат кына булган. Сәер хәл: ул көнне Гагарин самолетындагы бу аппаратка кәгазь куярга онытканнар. Сәер кимчелекләр моның белән генә бетми. Гадәттә, очышны ике радиолокатор алып бара: берсе хәрәкәт курсын, икенчесе биеклекне күзәтә. Бу бик мөһим, чөнки тренировкалар очышы үткән районда төрле биеклекләрдә 7 машина эшләгән. Ләкин бу көнне биеклекне тикшерүче локатор эшләмәгән. Ә курс, кагыйдә буенча, 30 секунд саен экранда төшерелмәгән. Комиссия өйрәнү истребитель очышына бу факторларның йогынтысы юк дип тапкан анысы, әмма экипаж белән нәрсә булганын ачыклаганда, нәкъ менә борттагы үзе яза торган җайланма һәм биеклек локаторы мәгълүматлары җитмәгән.