5 Bakı Dövl ə t Universiteti Qrup 954 A ğ ayeva L ə man Elmi R ə hb ə r : N.S Seyfullayeva

Yerin daxili qurlu ş u

Yerin daxili qurlu ş unu nec ə t ə s ə vvür edirsiniz?

Yerin daxilinin müxtəlif təbəqələrdən ibarət olması fərz edilir. Yerin mərkəzində,radiusu təqribən 3500 km - ə yaxın, çox yüksək temperaturu və təzyiq olan nüvə yerləşir.

Yerin nüv ə si qalınlı ğ ı 2800 – d ə n artıq olan mantiya ( latınca örtük)il ə ə hat ə olunmu ş dur. Mantiya ə rimi ş, lakin yüks ə k t ə zyiq n ə tic ə sind ə sıxılmı ş madd ə d ə n ibar ə tdir. Yerd ə ə n a ğ ır v ə sıx madd ə l ə r a ş a ğ ı mantiya v ə nüv ə d ə dir.Yerin ümumi kütl ə sinin 80%- d ə n artı ğ ını t əş kil edir.

Yerin s ə th ə yaxın olan yuxarı hiss ə si yer qabı ğ ı adlanır. Yer qabı ğ ı 3 qatdan ibar ə tdir: 1. çökm ə süxurlar (gil, qum, ə h ə ngda ş ı v ə s) 2.qranit qatı 3. bazalt qatı

Yer qabı ğ ı il ə ona yaxın olan üst mantiya birlikd ə litosfer (lito- yunanca da ş ) adlanır. Litosferin qalınlı ğ ı 90 – 250 km arasında d ə yi ş ir.

Dünyada qazılmı ş ə n d ə rin quyu 15 km – dir. Bu,Rusiyanın Kola yarımadasındadır. Maraqlıdır

Litosfer çox böyük çatlarla iri litosfer tavalarına bölünür. Ə n böyük litosfer tavalarının sayı 7 – dir.

Yer qabı ğ ını öyr ə nm ə k üçün aliml ə r bir sıra i ş l ə r görs ə l ə rd ə lakin, bu kifay ə t etmir. Son ill ə r kosmik g ə mil ə rd ə n alınmı ş foto şə kill ə r v ə dig ə r materiallar Yer qabı ğ ının öyr ə nilm ə sin ə imkan açır. Kosmik şə kill ə r artıq Dünya okeanın dibind ə 600 – 700m d ə rinlikl ə rin öyr ə nilm ə sini t ə min edir.

Yer qabı ğ ının t ə sviri

M ə tnd ə s ə hvl ə ri tapın Yerin m ə rk ə zind ə, radiusu t ə xmin ə n 3000 km- ə yaxın olan, yüks ə k temperaturu v ə t ə zyiqi olan mantiya yerl əş ir.Mantiya latınca s ə th dem ə kdir. Yerd ə ə n a ğ ır v ə ə n sıx madd ə l ə r yuxarı mantiyada v ə Yer qabı ğ ında yerl əş ir. Yer s ə thin ə yaxın olan yuxarı hiss ə si Yer qabı ğ ı adlanır. Yer qabı ğ ı ə n yum ş aq t ə b ə q ə dir. Yer qabı ğ ının ə n qalın yeri Sakit okeanda Mariyan çök ə kliyind ə dir. Yer qabı ğ ı il ə alt mantiya birl əşə r ə k Litosferi ə m ə l ə g ə tirirl ə r. Litosfer cox böyük çatlarla iri litosfer tavalarına bölünür.

Cavablar 3000km, mantiya, s ə th, yuxarı mantiya, yer qabı ğ ı, yum ş aq, Sakit okeanda Marian çök ə kliyi, alt mantiya