PHÒNG CHNG HIV/AIDS DCH T HC & HOT ĐNG PHÒNG CHNG TS, BS. Lê Trưng Giang 1
KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS HIV laø gì? HIV (Human Immunodeficiency Virus) laø vi ruùt gaây suy giaûm mieãn dòch ôû ngöôøi, laøm cho cô theå suy giaûm khaû naêng choáng laïi caùc taùc nhaân gaây beänh. HIV (Human Immunodeficiency Virus) laø vi ruùt gaây suy giaûm mieãn dòch ôû ngöôøi, laøm cho cô theå suy giaûm khaû naêng choáng laïi caùc taùc nhaân gaây beänh. AIDS laø gì? AIDS (Acquired Immuno Deficiency Syndrome) laø hoäi chöùng suy giaûm mieãn dòch maéc phaûi do HIV gaây ra thöôøng ñöôïc bieåu hieän thoâng qua caùc beänh cô hoäi, caùc ung thö & coù theå daãn ñeán töû vong. AIDS (Acquired Immuno Deficiency Syndrome) laø hoäi chöùng suy giaûm mieãn dòch maéc phaûi do HIV gaây ra thöôøng ñöôïc bieåu hieän thoâng qua caùc beänh cô hoäi, caùc ung thö & coù theå daãn ñeán töû vong.
3 ÑÖÔØNG LAÂY: Ñöôøng tình duïc Ñöôøng tình duïc Ñöôøng maùu Ñöôøng maùu Ñöôøng meï truyeàn cho con trong luùc mang thai, sanh con vaø cho con buù Ñöôøng meï truyeàn cho con trong luùc mang thai, sanh con vaø cho con buù HIV khoâng laây qua tieáp xuùc thoâng thöôøng. HIV khoâng laây qua tieáp xuùc thoâng thöôøng. KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS
ÑÖÔØNG KHOÂNG LAÂY TRUYEÀN HIV - Aên uoáng chung - Oâm, hoân, baét tay - Taém chung hoà bôi - Duøng chung nhaø veä sinh - Ngoài chung gheá - Noùi chuyeän - …
3 GIAI ÑOAÏN: - Giai ñoaïn cöûa soå - Giai ñoaïn nhim HIV khoâng trieäu chöùng - AIDS * Giai ñoaïn cuoái * Giai ñoaïn cuoái KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS
CAÙC HAØNH VI NGUY CÔ Tieâm chích ma tuùy Tieâm chích ma tuùy Sinh hoaït tình duïc khoâng baûo veä Sinh hoaït tình duïc khoâng baûo veä vôùi gaùi maïi daâm, baïn tình, vôï choàng vôùi gaùi maïi daâm, baïn tình, vôï choàng Truyeàn maùu Truyeàn maùu Dòch vuï y teá Dòch vuï y teá Dòch vuï khaùc: laøm moùng, xaâm mình, xaâm maét… Dòch vuï khaùc: laøm moùng, xaâm mình, xaâm maét… KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS
CAÙC NHOÙM NGÖÔØI COÙ HAØNH VI NGUY CÔ Ngöôøi söû duïng ma tuùy Ngöôøi söû duïng ma tuùy Gaùi maïi daâm Gaùi maïi daâm MSM MSM Ngưi quan h vi GMD hoc có nhiu bn tình Ngưi quan h vi GMD hoc có nhiu bn tình Di bieán ñoäng Di bieán ñoäng … KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS
CAÙC YEÂU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG 1. Söï kyø thò – phaân bieät ñoái xöû 2. Ngheøo – thieáu kieán thöùc 3. Giôùi tính 4. Các yu t khác: văn hoá, tín ngưng… KIN THC CƠ BN V HIV/AIDS
9 TÌNH HÌNH DÒCH HIV/AIDS TREÂN THEÁ GIÔÙI
TÌNH HÌNH HIV/AIDS THEÁ GIÔÙI, 2008 (Baùo caùo cuûa UNAIDS)
SOÁ CA NHIEÃM HIV/AIDS, NAÊM ,4 trieäu 1,5 Trieäu 3,8 Trieäu ,4 tri u trieäu 1,5 Trieäu Nam aù vaø Ñoâng nam aù UÙÙc vaø New Zealand Baéc Myõ Ñoâng aù vaø TBD Vuøng Ca ri beâ Myõ La tinh Taây AÂu Baéc phi vaø Trung Ñoâng Caän Sahara ÑoângAÂu vaø Trung aù Toång soá 33,4 trieäu Coù ca nhieãm HIV môùi ñöôïc phaùt hieän moãi ngaøy
TI SAO CHƯA THÀNH CÔNG Chưa có thuc nga Chưa có thuc nga * Chưa có thuc cha * Gn vi t nn, đo đc, tôn giáo H To nên k th & Phân bit đi x
Söï quan taâm & nhaän thöùc cuûa toaøn caàu Söï quan taâm & nhaän thöùc cuûa toaøn caàu SÖÏ ÑAÙP ÖÙNG TOAØN CAÀU 4 phieân hoïp chuyeân ñeà veà AIDS cuûa LHQ trong 2 naêm phieân hoïp chuyeân ñeà veà AIDS cuûa LHQ trong 2 naêm Thaùng 1/2000: Hoäi ñoàng Baûo an LHQ Thaùng 1/2000: Hoäi ñoàng Baûo an LHQ Thaùng 9/2000: Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ Thaùng 9/2000: Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ Thaùng 10/2000: Khoaù hoïp ñaëc bieät cuûa Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ Thaùng 10/2000: Khoaù hoïp ñaëc bieät cuûa Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ Thaùng 6/2001: Khoaù hoïp ñaëc bieät cuûa Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ Thaùng 6/2001: Khoaù hoïp ñaëc bieät cuûa Ñaïi Hoäi ñoàng LHQ AIDS laø vaán ñeà an ninh, chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi toaøn caàu, khoâng chæ laø vaán ñeà y teá AIDS laø vaán ñeà an ninh, chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi toaøn caàu, khoâng chæ laø vaán ñeà y teá
Tieán boä trong ñieàu trò Tieán boä trong ñieàu trò SÖÏ ÑAÙP ÖÙNG TOAØN CAÀU Nhieàu thuoác ñaëc trò ra ñôøi Nhieàu thuoác ñaëc trò ra ñôøi Giaù thuoác giaûm Giaù thuoác giaûm Taêng khaû naêng tieáp caän thuoác cuûa caùc nöôùc ngheøo. Taêng khaû naêng tieáp caän thuoác cuûa caùc nöôùc ngheøo. Tieán boä trong can thieäp döï phoøng Tieán boä trong can thieäp döï phoøng Caùc chieán löôïc can thieäp giaûm taùc haïi ngaøy caøng ñöôïc thöøa nhaän vaø thöïc hieän Caùc chieán löôïc can thieäp giaûm taùc haïi ngaøy caøng ñöôïc thöøa nhaän vaø thöïc hieän Nhieàu Vaccin ñang ñöôïc thöû nghieäm Nhieàu Vaccin ñang ñöôïc thöû nghieäm Taêng ñaàu tö PC AIDS, nhaát laø cho nöôùc ngheøo Taêng ñaàu tö PC AIDS, nhaát laø cho nöôùc ngheøo
1.Söï kyø thò & phaân bieät ñoái xöû (KT & PBÑX). 2.Caùc bieåu hieän cuûa KT & PBÑX vôùi ngöôøi nhieãm 3.Nguoàn goác & nguyeân nhaân cuûa KT & PBÑX 4.Taùc haïi cuûa KT & PBÑX 5.Vöôït qua raøo caûn cuûa KT & PBÑX VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ
Kyø thò laø gaùn nhaõn cho moät ngöôøi moät söï khaùc bieät so vôùi moïi ngöôøi Kyø thò laø gaùn nhaõn cho moät ngöôøi moät söï khaùc bieät so vôùi moïi ngöôøi SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ
Kyø thò laø moät tieán trình daãn ñeán PBÑX Kyø thò laø moät tieán trình daãn ñeán PBÑX Gaùn nhaõn cho söï khaùc bieät vôùi ngöôøi khaùc Gaùn nhaõn cho söï khaùc bieät vôùi ngöôøi khaùc Töø söï khaùc bieät ñoù, daãn ñeán nhaän xeùt & keát luaän khoâng toát veà ngöôøi ñoù Töø söï khaùc bieät ñoù, daãn ñeán nhaän xeùt & keát luaän khoâng toát veà ngöôøi ñoù Phaân bieät toâi, chuùng ta vôùi boïn hoï daãn ñeán xa laùnh, choái boû, coâ laäp… Phaân bieät toâi, chuùng ta vôùi boïn hoï daãn ñeán xa laùnh, choái boû, coâ laäp… Xoaù boû daàn vò trí cuûa ngöôøi bò kyø thò khoûi gia ñình, xaõ hoäi Xoaù boû daàn vò trí cuûa ngöôøi bò kyø thò khoûi gia ñình, xaõ hoäi SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ
Kyø thò coù theå dieãn ra Kyø thò coù theå dieãn ra ÔÛ moïi nôi: gia ñình, beänh vieän, nôi laøm vieäc, tröôøng hoïc… ÔÛ moïi nôi: gia ñình, beänh vieän, nôi laøm vieäc, tröôøng hoïc… Trong moïi moái quan heä: vôï choàng, baïn tình, hoï haøng, baïn beø, ñoàng nghieäp, thaøy thuoác – beänh nhaân… Trong moïi moái quan heä: vôï choàng, baïn tình, hoï haøng, baïn beø, ñoàng nghieäp, thaøy thuoác – beänh nhaân… Kyø thò thöôøng xaûy ra Kyø thò thöôøng xaûy ra Vôùi ngöôøi beänh Vôùi ngöôøi beänh Vôùi ngöôøi coù haønh vi vi phaïm chuaån möïc ñaïo ñöùc xaõ hoäi Vôùi ngöôøi coù haønh vi vi phaïm chuaån möïc ñaïo ñöùc xaõ hoäi Kyø thò ñoái vôùi ngöôøi nhieãm HIV/AIDS laø naëng neà nhaát vì hoäi tuï caû hai yeáu toá treân Kyø thò ñoái vôùi ngöôøi nhieãm HIV/AIDS laø naëng neà nhaát vì hoäi tuï caû hai yeáu toá treân SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ
Caùc bieåu hieän cuûa Kyø thò Caùc bieåu hieän cuûa Kyø thò Bò xa laùnh: traùnh gaàn guõi, ñuïng chaïm, söû duïng ñoà duøng chung Bò xa laùnh: traùnh gaàn guõi, ñuïng chaïm, söû duïng ñoà duøng chung Bò töø choái: maát choã ôû, maát vieäc laøm, hoïc taäp, bò ñuøn ñaåy khi khaùm chöõa beänh… Bò töø choái: maát choã ôû, maát vieäc laøm, hoïc taäp, bò ñuøn ñaåy khi khaùm chöõa beänh… Bò coâ laäp: ÔÛ rieâng trong gia ñình, khu rieâng trong beänh vieän, soáng ôû khu vöïc taäp trung (ñaûo…) Bò coâ laäp: ÔÛ rieâng trong gia ñình, khu rieâng trong beänh vieän, soáng ôû khu vöïc taäp trung (ñaûo…) CAÙC BIEÅU HIEÄN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM HIV/AIDS
Caùc bieåu hieän cuûa Kyø thò (tt) Caùc bieåu hieän cuûa Kyø thò (tt) Söï baøn taùn, noùi xaáu cuûa coäng ñoàng Söï baøn taùn, noùi xaáu cuûa coäng ñoàng Maát daàn vò trí trong gia ñình vaø xaõ hoäi Maát daàn vò trí trong gia ñình vaø xaõ hoäi Maát khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn löïc caàn thieát cho cuoäc soáng: nhaø ôû, vieäc laøm, chaêm soùc söùc khoeû… Maát khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn löïc caàn thieát cho cuoäc soáng: nhaø ôû, vieäc laøm, chaêm soùc söùc khoeû… CAÙC BIEÅU HIEÄN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM HIV/AIDS
Töï Kyø thò Töï Kyø thò Maëc caûm toäi loãi, töï ti, maát töï tin vaø töï coâ laäp Maëc caûm toäi loãi, töï ti, maát töï tin vaø töï coâ laäp Chaùn naõn, tuyeät voïng trong cuoäc soáng vaø moïi moái quan heä Chaùn naõn, tuyeät voïng trong cuoäc soáng vaø moïi moái quan heä Töø boû caùc öôùc muoán cuûa cuoäc soáng: vieäc laøm, thaêng tieán ngheà nghieäp, hoïc taäp, du lòch, haïnh phuùc gia ñình… Töø boû caùc öôùc muoán cuûa cuoäc soáng: vieäc laøm, thaêng tieán ngheà nghieäp, hoïc taäp, du lòch, haïnh phuùc gia ñình… CAÙC BIEÅU HIEÄN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM HIV/AIDS
Kyø thò thöù caáp Kyø thò thöù caáp Ngöôøi bò kyø thò: gia ñình, baïn beø, ngöôøi chaêm soùc Ngöôøi bò kyø thò: gia ñình, baïn beø, ngöôøi chaêm soùc Bieåu hieän cuûa kyø thò: nhö ñoái vôùi ngöôøi nhieãm Bieåu hieän cuûa kyø thò: nhö ñoái vôùi ngöôøi nhieãm CAÙC BIEÅU HIEÄN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM HIV/AIDS
1.Söï thieáu hieåu bieát saâu veà AIDS, nhaát laø veà söï laây nhieãm qua tieáp xuùc thoâng thöôøng 2.Söï sôï haõi bò laây nhieãm beänh vaø bò cheát do beänh Beänh caøng phaùt trieån nhanh, sôï haõi caøng nhieàu Beänh caøng phaùt trieån nhanh, sôï haõi caøng nhieàu Söï khoâng roõ raøng veà ñöôøng laây vaø caùch laây Söï khoâng roõ raøng veà ñöôøng laây vaø caùch laây Beänh caøng nguy hieåm, caøng sôï haõi Beänh caøng nguy hieåm, caøng sôï haõi Sôï haõi caøng taêng theâm do taùc ñoäng cuûa TT- GD-TT Sôï haõi caøng taêng theâm do taùc ñoäng cuûa TT- GD-TT NGUOÀN GOÁC & NGUYEÂN NHAÂN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM
3.Söï gaén keát AIDS vôùi caùc haønh vi teä naïn xaõ hoäi Do laây truyeàn chuû yeáu qua caùc haønh vi nguy cô cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi Do laây truyeàn chuû yeáu qua caùc haønh vi nguy cô cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi Chính saùch Nhaø nöôùc gaén keát PC AIDS vôùi PC TNXH Chính saùch Nhaø nöôùc gaén keát PC AIDS vôùi PC TNXH 4.Ngöôøi kyø thò khoâng yù thöùc haønh ñoäng kyø thò cuûa mình NGUOÀN GOÁC & NGUYEÂN NHAÂN CUÛA KT & PBÑX VÔÙI NGÖÔØI NHIEÃM
Ngöôøi nhieãm vaø gia ñình sôï bò tieát loä thoâng tin veà tình traïng nhieãm HIV Ngöôøi nhieãm vaø gia ñình sôï bò tieát loä thoâng tin veà tình traïng nhieãm HIV Ngöôøi coù nguy cô nhieãm HIV khoâng daùm xeùt nghieäm, neân khoâng bieát ñöôïc tình traïng nhieãm HIV cuûa mình Ngöôøi coù nguy cô nhieãm HIV khoâng daùm xeùt nghieäm, neân khoâng bieát ñöôïc tình traïng nhieãm HIV cuûa mình Caûn trôû moïi noã löïc hoaït ñoäng PC AIDS, laøm cho dòch HIV caøng phaùt trieån nhanh vaø maïnh hôn. Caûn trôû moïi noã löïc hoaït ñoäng PC AIDS, laøm cho dòch HIV caøng phaùt trieån nhanh vaø maïnh hôn. TAÙC HAÏI CUÛA KT & PBÑX VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG PC AIDS
1.Ñoái vôùi truyeàn thoâng PC AIDS Ngöôøi nhieãm khoâng tham gia do khoâng daùm coâng khai tình traïng nhieãm beänh cuûa mình Ngöôøi nhieãm khoâng tham gia do khoâng daùm coâng khai tình traïng nhieãm beänh cuûa mình 2.Ñoái vôùi tö vaán vaø xeùt nghieäm Ngöôøi daân bình thöôøng vaø nhaát laø ngöôøi coù haønh vi nguy cô khoâng daùm söû duïng dòch vuï tö vaán vaø xeùt nghieäm laây nhieãm cho ngöôøi khaùc neáu bò nhieãm Ngöôøi daân bình thöôøng vaø nhaát laø ngöôøi coù haønh vi nguy cô khoâng daùm söû duïng dòch vuï tö vaán vaø xeùt nghieäm laây nhieãm cho ngöôøi khaùc neáu bò nhieãm TAÙC HAÏI CUÛA KT & PBÑX VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG PC AIDS
3.Ngöôøi nhieãm khoâng aùp duïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa laây nhieãm HIV cho ngöôøi khaùc (Td: duøng BCS vôùi vôï/choàng/baïn tình…) 4.Ñoái vôùi chaêm soùc & chöõa trò Trì hoaûn vieäc tìm ñeán caùc cô sôû cung öùng dòch vuï Trì hoaûn vieäc tìm ñeán caùc cô sôû cung öùng dòch vuï Khoâng tham gia caùc chöông trình chaêm soùc chöõa trò Khoâng tham gia caùc chöông trình chaêm soùc chöõa trò CBYT, gia ñình vaø ngöôøi daân ngaïi tieáp xuùc, chaêm soùc, hoã trôï ngöôøi nhieãm vaø beänh nhaân AIDS thieáu nguoàn löïc CBYT, gia ñình vaø ngöôøi daân ngaïi tieáp xuùc, chaêm soùc, hoã trôï ngöôøi nhieãm vaø beänh nhaân AIDS thieáu nguoàn löïc TAÙC HAÏI CUÛA KT & PBÑX VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG PC AIDS
1.Taïo söï thöøa nhaän coù kyø thò vaø hieåu bieát ñaày ñuû veà kyø thò 2.Taêng cöôøng coâng taùc truyeàn thoâng naâng cao söï hieåu bieát saâu hôn veà HIV/AIDS, nhaát laø ñoái vôùi söï laây nhieãm qua tieáp xuùc thoâng thöôøng. VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KT & PBÑX
3.Vöôït qua söï sôï haõi Hieåu bieát ñaày ñuû veà HIV/AIDS vaø söï KT & PBÑX Hieåu bieát ñaày ñuû veà HIV/AIDS vaø söï KT & PBÑX Thay ñoåi phöông thöùc truyeàn thoâng theo höôùng thay theá hình aûnh truyeàn thoâng gaây sôï haõi baèng hình aûnh toát veà ngöôøi nhieãm Thay ñoåi phöông thöùc truyeàn thoâng theo höôùng thay theá hình aûnh truyeàn thoâng gaây sôï haõi baèng hình aûnh toát veà ngöôøi nhieãm Töøng böôùc phaùt trieån vaø bình thöôøng hoaù söï tieáp xuùc vôùi ngöôøi nhieãm, söï chaêm soùc chöõa trò ngöôøi beänh. Töøng böôùc phaùt trieån vaø bình thöôøng hoaù söï tieáp xuùc vôùi ngöôøi nhieãm, söï chaêm soùc chöõa trò ngöôøi beänh. Hoã trôï thöïc hieän chaêm soùc chöõa trò beänh nhaân AIDS taïi gia ñình vaø coäng ñoàng. Hoã trôï thöïc hieän chaêm soùc chöõa trò beänh nhaân AIDS taïi gia ñình vaø coäng ñoàng. VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KT & PBÑX
4.Huaán luyeän, ñaøo taïo caùn boä Huaán luyeän caùn boä y teá veà quan ñieåm trong xeùt nghieäm HIV, quan ñieåmcaån troïng chung vaø caùc kyõ naêng thöïc hieän voâ truøng choáng laïi laây nhieãm cho baûn thaân, thöïc hieän ñieàu trò döï phoøng phôi nhieãm HIV khi caàn thieát… Huaán luyeän caùn boä y teá veà quan ñieåm trong xeùt nghieäm HIV, quan ñieåmcaån troïng chung vaø caùc kyõ naêng thöïc hieän voâ truøng choáng laïi laây nhieãm cho baûn thaân, thöïc hieän ñieàu trò döï phoøng phôi nhieãm HIV khi caàn thieát… Huaán luyeän caùn boä laøm coâng taùc truyeàn thoâng giaùo duïc veà AIDS hieåu roõ söï caàn thieát cuûa caùc phöông thöùc truyeàn thoâng naâng cao kieán thöùc vaø thay ñoåi haønh vi nhöng khoâng huø doïa vaø gaây sôï haõi. Huaán luyeän caùn boä laøm coâng taùc truyeàn thoâng giaùo duïc veà AIDS hieåu roõ söï caàn thieát cuûa caùc phöông thöùc truyeàn thoâng naâng cao kieán thöùc vaø thay ñoåi haønh vi nhöng khoâng huø doïa vaø gaây sôï haõi. VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KT & PBÑX
5.Taïo moâi tröôøng xaõ hoäi thuaän lôïi choáng laïi KT & PBÑX Vaän ñoäng thay ñoåi chính saùch: Taùch HIV/AIDS khoûi TNXH Vaän ñoäng thay ñoåi chính saùch: Taùch HIV/AIDS khoûi TNXH Phaùt huy truyeàn thoáng daân toäc: thöông yeâu ngöôøi beänh Phaùt huy truyeàn thoáng daân toäc: thöông yeâu ngöôøi beänh Taêng cöôøng truyeàn thoâng veà söï tham gia tích cöïc cuûa ngöôøi nhieãm trong PC AIDS Taêng cöôøng truyeàn thoâng veà söï tham gia tích cöïc cuûa ngöôøi nhieãm trong PC AIDS Vaän ñoäng caùc toân giaùo tham gia chaêm soùc nuoâi döôõng beänh nhaân AIDS Vaän ñoäng caùc toân giaùo tham gia chaêm soùc nuoâi döôõng beänh nhaân AIDS VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KT & PBÑX
6.Phaùt huy vai troø ngöôøi nhieãm Hoã trôï thaønh laäp vaø phaùt trieån maïng löôùi ngöôøi nhieãm Hoã trôï thaønh laäp vaø phaùt trieån maïng löôùi ngöôøi nhieãm Ñaøo taïo huaán luyeän naâng cao naêng löïc cuûa maïng löôùi ngöôøi nhieãm, nhaát laø naêng löïc quaûn lyù laûnh ñaïo cuûa caùc Ban ñieàu haønh Ñaøo taïo huaán luyeän naâng cao naêng löïc cuûa maïng löôùi ngöôøi nhieãm, nhaát laø naêng löïc quaûn lyù laûnh ñaïo cuûa caùc Ban ñieàu haønh Hoã trôï nhaèm taïo söï chuû ñoäng, töï tin cuûa maïng löôùi ngöôøi nhieãm tham gia moïi hoaït ñoäng phoøng choáng AIDS Hoã trôï nhaèm taïo söï chuû ñoäng, töï tin cuûa maïng löôùi ngöôøi nhieãm tham gia moïi hoaït ñoäng phoøng choáng AIDS VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KT & PBÑX
NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ Thoâng qua hoaït ñoäng TT – GD – TT Nhöõng chieán dòch truyeàn thoâng choáng Kyø thò & PBÑX Thoâng ñieäp: Haõy chaêm soùc thöông yeâu ngöôøi nhieãm HIV/AIDS
Meeting chaøo möøng ngaøy Theá giôùi phoøng choáng AIDS Haõy soáng vaø giuùp nhau soáng
NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ Giuùp coäng ñoàng vöôït qua söï sôï haõi thoâng qua vieäc giaùo duïc veà söï laây nhieãm HIV vôùi thoâng ñieäp HIV khoù laây, deã phoøng Khoâng gaén keát HIV vôùi teä naïn xaõ hoäi qua nhieàu thoâng ñieäp nhö HIV khoâng töø moät ai Thoâng qua hoaït ñoäng TT – GD – TT
NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ Thaønh laäp CLB Baïn giuùp baïn, caùc nhoùm töï löïc, töï giuùp ñôõ… cuûa ngöôøi coù H. Phaùt huy vai troø cuûa ngöôøi coù H
NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ Phaùt huy vai troø cuûa ngöôøi coù H Khuyeán khích, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi coù H töï nguyeän xuaát hieän, tham döï vaø coù tieáng noùi trong caùc Hoäi nghò, Hoäi thaûo vôùi chính quyeàn vaø ban ngaønh ñoaøn theå caùc caáp; tham gia Hoäi ñoàng xeùt choïn BN ñöôïc ñieàu trò ARV mieãn phí…
NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ Treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng, khoâng ñöa nhöõng hình aûnh gheâ rôïn cuûa beänh nhaân AIDS, nhöõng hình aûnh huø doïa cuûa söï cheát choùc maø thay baèng nhöõng hình aûnh tích cöïc cuûa ngöôøi nhieãm Thay ñoåi hình aûnh ngöôøi coù H vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi
Phaùt huy vai troø cuûa ngöôøi coù H Toå chöùc caùc buoåi truyeàn thoâng, giao löu giöõa ngöôøi coù H vôùi coäng ñoàng Taäp huaán naâng cao naêng löïc cuûa ngöôøi coù H NOÅ LÖÏC VÖÔÏT QUA RAØO CAÛN CUÛA SÖÏ KYØ THÒ & PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ
Quyeàn giöõ bí maät hoaëc boäc loä tình traïng nhieãm Quyeàn giöõ bí maät hoaëc boäc loä tình traïng nhieãm Quyeàn thuï höôûng dòch vuï döï phoøng, chaêm soùc, chöõa trò… Quyeàn thuï höôûng dòch vuï döï phoøng, chaêm soùc, chöõa trò… Quyeàn choïn löïa cô sôû cung öùng dòch vuï. Quyeàn choïn löïa cô sôû cung öùng dòch vuï. Quyeàn tham gia hoaït ñoäng PC AIDS Quyeàn tham gia hoaït ñoäng PC AIDS THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
Quyeàn giöõ bí maät/boäc loä tình traïng nhieãm Quyeàn giöõ bí maät/boäc loä tình traïng nhieãm Toân troïng quyeàn ñaêng kyù caáp theû xaùc nhaän tình traïng nhieãm HIV Baûo maät tuyeät ñoái cho ngöôøi nhieãm tham gia caùc chöông trình PLTMC vaø CSÑT… Kieân quyeát khoâng cung caáp teân hoï ngöôøi coù H cho caùc cô quan chính quyeàn vaø ñoaøn theå THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
Quyeàn thuï höôûng dòch vuï döï phoøng, chaêm soùc, chöõa trò… Quyeàn thuï höôûng dòch vuï döï phoøng, chaêm soùc, chöõa trò… Thaønh laäp ATS vaø phaùt trieån thaønh maïng löôùi VCT cuûa TP hieän nay Quyeàn ñaêng kyù tham gia caùc CT PLTMC, CSÑT… THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
Quyeàn choïn löïa cô sôû cung öùng dòch vuï Quyeàn choïn löïa cô sôû cung öùng dòch vuï Trong CT PLTMC baø meï coù quyeàn choïn löïa nôi chöõa trò ARV, caáp söûa vaø theo doõi söùc khoeû cho con, khoâng theo hoä khaåu Trong CT CSÑT ngöôøi nhieãm coù quyeàn choïn löïa ñaêng kyù tham gia CT ôû ñieåm CSÑT thích hôïp THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
Taïo moâi tröôøng thaân thieän vaø thuaän lôïi cho ngöôøi nhieãm coù theå vöôït qua raøo caûn cuûa söï KT & PBÑX thoâng qua vieäc hình thaønh caùc Trung taâm tham vaán hoã trôï coäng ñoàng, cung caáp dòch vuï troïn goùi cho ngöôøi coù nguy cô nhieãm HIV, ngöôøi nhieãm vaø beänh nhaân AIDS. THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
Trung taâm Tham vaán hoã trôï coäng ñoàng: nôi cung caáp caùc dòch vuï thaân thieän vaø baûo maät cho ngöôøi coù H
Quyeàn tham gia hoaït ñoäng PCAIDS: CLB Baïn giuùp baïn vaø caùc nhoùm töï löïc Quy cheá toå chöùc, hoaït ñoäng cuûa nhoùm töï nguyeän tham gia hoaït ñoäng PCAIDS Hoäi PC AIDS TP Toå chöùc cuûa ngöôøi nhieãm theo giôùi, ñoái töôïng, ñòa baøn THÖÏC HIEÄN CAÙC QUYEÀN CÔ BAÛN CUÛA NGÖÔØI NHIEÃM
47 TÌNH HÌNH DÒCH HIV/AIDS TAÏI VIEÄT NAM
TNG S HIV/AIDS CÒN SNG VÀ S T VONG ĐN 30/9/2009 S trưng hp nhim HIV báo cáo trong năm : S bnh nhân AIDS báo cáo trong năm :6.776 S bnh nhân AIDS t vong báo cáo trong năm : Tng s trưng hp nhim HIV hin còn sng : Tng s bnh nhân AIDS hin còn sng : Tng s ngưi nhim HIV đã t vong :44.050
Phân tích nhim HIV theo nhóm tui đn tháng 3/2009 PHÂN B NHIM HIV THEO NHÓM TUI Xu hưng tr hoá qua các năm: chiu hưng t l % nhim HIV thuc nhóm tui và nhóm tui qua các năm 1993-tháng 3/2009
PHÂN B NHIM HIV THEO TUI QUA CÁC NĂM
Nguån sè liÖu: Côc Phßng, chèng HIV/AIDS PHÂN B NHIM HIV THEO GII
PHÂN B THEO NGUY CƠ LÂY NHIM
CHIU HƯNG NHIM HIV TRONG NHÓM NCMT
CHIU HƯNG NHIM HIV TRONG NHÓM PNMD
CHIU HƯNG NHIM HIV TRONG NHÓM BNH NHÂN STDs
CHIU HƯNG NHIM HIV TRONG NHÓM PNMT
CHIU HƯNG NHIM HIV TRONG NHÓM TNKTNVQS
1. Hình thái lây nhim HIV Vit Nam vn đang trong giai đon dch tp trung. T l nhim HIV rt cao trong nhóm nghin chích ma tuý, cao trong nhóm gái mi dâm và thp các qun th khác: - T l nhim HIV trong nhóm ngưi nghin chích ma tuý năm 2008 là 20,27%. Mt s tnh, thành ph t l nhim HIV trong nhóm nghin chích ma tuý rt cao như TP H Chí Minh 50%, Cn Thơ 46,07%, Đin Biên 40,26%, Thái Nguyên 38,59%, Qung Ninh 33,25%. - T l nhim HIV trong nhóm gái mi dâm năm 2008 là 3,12%. Cá bit có tnh, thành ph cao như Đin Biên là 14,96%, Hà Ni là 12,25%, Hi Phòng là 10,75%. - T l nhim HIV thp ph n trưc đ (0,25%) và thanh niên khám tuyn nghĩa v quân s (0,27%). NHN ĐNH TÌNH HÌNH DCH
2. Dch HIV có xu hưng chng li và không tăng nhanh như nhng năm trưc đây. 3. Tuy dch HIV đã có chiu hưng chng li nhưng vn cha đng các yu t nguy cơ làm bùng n dch nu không trin khai các bin pháp can thip mt cách hiu qu NHN ĐNH TÌNH HÌNH DCH
60 TÌNH HÌNH DÒCH HIV/AIDS TAÏI TP.HCM
61 TÌNH HÌNH D ÒCH HIV/AIDS S trưng hp nhim HIV phát hin đưc, s bnh nhân AIDS, và t vong qua 5 năm gn đây Năm Lũy tích Hin có HIV AIDS T vong
62 CHIEÀU HÖÔÙNG DÒCH QUA TÖØNG NAÊM
63 NHAÄN XEÙT : s ngưi nhim HIV, s bnh nhân AIDS mi phát hin tăng nhanh, trong khi s bnh nhân AIDS t vong li gim nhanh: Không phi dch tăng mà là thành qu ca vic m rng hot đng phòng chng AIDS, nht là chương trình chăm sóc điu tr min phí cho ngưi nhim HIV/AIDS : s ngưi nhim HIV, s bnh nhân AIDS mi phát hin tăng nhanh, trong khi s bnh nhân AIDS t vong li gim nhanh: Không phi dch tăng mà là thành qu ca vic m rng hot đng phòng chng AIDS, nht là chương trình chăm sóc điu tr min phí cho ngưi nhim HIV/AIDS và 2009: s ngưi nhim, s bnh nhân AIDS mi phát hin gim nhanh và th hin trung thc s ngưi nhim mi vì phn chìm đã ni gn ht trong 3 năm qua và 2009: s ngưi nhim, s bnh nhân AIDS mi phát hin gim nhanh và th hin trung thc s ngưi nhim mi vì phn chìm đã ni gn ht trong 3 năm qua.
64 NHAÄN XEÙT 84,3% ngưi nhim trong đ tui lao đng (20-39) 84,3% ngưi nhim trong đ tui lao đng (20-39) T l n nhim tăng gn 2 ln trong 10 năm (12,2% năm 2000 và 24,3% năm 2008) T l n nhim tăng gn 2 ln trong 10 năm (12,2% năm 2000 và 24,3% năm 2008) 100% phưng xã đu có ngưi nhim 100% phưng xã đu có ngưi nhim
65 TÌNH HÌNH DCH THEO GIAÙM SAÙT TROÏNG ÑIEÅM
66 THEO GIAÙM SAÙT TROÏNG ÑIEÅM
67 THEO GIAÙM SAÙT TROÏNG ÑIEÅM Nhóm NCMT: Dch gim t 2003 nhưng vn đng mc cao (trên dưi 50%) và có xu hưng tăng t 2007 khi s ngưi THNCĐ gia tăng. Nhóm NCMT: Dch gim t 2003 nhưng vn đng mc cao (trên dưi 50%) và có xu hưng tăng t 2007 khi s ngưi THNCĐ gia tăng. Nhóm PNMD: Dch có xu hưng gim qua quan h tình dc Nhóm PNMD: Dch có xu hưng gim qua quan h tình dc
68 THEO GIAÙM SAÙT TROÏNG ÑIEÅM Nhóm TNKTNVQS: T l gim, có th do khuynh hưng tuyn chn đ gii thiu TNKTNVQS có s cht ch, quy c hơn t cp cơ s (ví d: t dân ph, CA khu vc… s không gii thiu các thanh niên có du hiu nghin hút hoc các t nn khác đn BCH Quân s cp Q/H). Nhóm TNKTNVQS: T l gim, có th do khuynh hưng tuyn chn đ gii thiu TNKTNVQS có s cht ch, quy c hơn t cp cơ s (ví d: t dân ph, CA khu vc… s không gii thiu các thanh niên có du hiu nghin hút hoc các t nn khác đn BCH Quân s cp Q/H). Nhóm PNMT: GS trng đim thc hin trên mu, ít hơn nhiu so vi s mu đã XN đưc qua báo cáo ca chương trình PLTMC là mu trong c năm Vì th, t l nhim trong nhóm PNMT theo báo cáo ca chương trình PLTMC (0,56%: 676 ca/ mu) s phn nh chính xác hơn kt qu GS trng đim (0,12%). Nhóm PNMT: GS trng đim thc hin trên mu, ít hơn nhiu so vi s mu đã XN đưc qua báo cáo ca chương trình PLTMC là mu trong c năm Vì th, t l nhim trong nhóm PNMT theo báo cáo ca chương trình PLTMC (0,56%: 676 ca/ mu) s phn nh chính xác hơn kt qu GS trng đim (0,12%).
69 NHAÄN XEÙT CHUNG Dch HIV vn đang trong giai đon dch tp trung. T l nhim HIV cao nhóm NCMT và PNMD, thp các nhóm khác. Dch HIV vn đang trong giai đon dch tp trung. T l nhim HIV cao nhóm NCMT và PNMD, thp các nhóm khác. Dch HIV đã đưc kéo gim trên tt c các nhóm t Riêng nhóm NCMT có xu hưng tăng chm tr li t 2007 do gia tăng s ngưi THNCĐ. Dch HIV đã đưc kéo gim trên tt c các nhóm t Riêng nhóm NCMT có xu hưng tăng chm tr li t 2007 do gia tăng s ngưi THNCĐ.
HOAÏT ÑOÄNG PHOØNG CHOÁNG HIV/AIDS TAÏI TP.HCM 1. Chöông trình thoâng tin giaùo duïc truyeàn thoâng thay ñoåi haønh vi. 2. Chöông trình can thieäp giaûm thieåu taùc haïi döï phoøng laây nhieãm HIV/AIDS 3. Chöông trình chaêm soùc, hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS 4. Chöông trình giaùm saùt HIV/AIDS, theo doõi, ñaùnh giaù chöông trình 5. Chöông trình tieáp caän ñieàu trò HIV/AIDS
HOAÏT ÑOÄNG PHOØNG CHOÁNG HIV/AIDS TAÏI TP.HCM 6. Chöông trình döï phoøng laây nhieãm HIV/AIDS töø meï sang con 7. Chöông trình quaûn lyù vaø ñieàu trò caùc nhieãm khun qua ñöôøng tình duïc 8. Chöông trình an toaøn truyeàn maùu 9. Chöông trình taêng cöôøng naêng löïc vaø hôïp taùc quoác teá trong phoøng, choáng HIV/AIDS
Chieán löôïc giaûm taùc haïi bao goàm: Giaùo duïc ñoàng ñaúng Chöông trình 100% bao cao su Chöông trình trao ñoåi bôm kim tieâm Chöông trình ñieàu trò duy trì baèng Methadone vaø caùc thuoác thay theá MT khaùc Chöông trình chaêm soùc chöõa trò cho caùc nhoùm nguy cô cao CHIEÁN LÖÔÏC GIAÛM TAÙC HAÏI
BÀI HC KINH NGHIM 1. Tp trung km ch dch trên nhóm nguy cơ cao s km ch đưc dch trong cng đng. 2. Can thip d phòng có tính quyt đnh nht là trong điu kin thiu ngun lc. 3. Phát trin chăm sóc cha tr tt s gim k th & PBĐX vi ngưi nhim, tác đng tích cc đn d phòng. 4. Đa dng hóa các bin pháp can thip d phòng: lng ghép hài hòa các bin pháp có v mâu thun vi nhau s to nên sc mnh tng hp phòng chng dch.