Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Љумњурии Тољикистон Кафедраи Идоракунии иќтисодиёт ва молия Муаррифот (маводњои тасвирї ) оид ба равияи «Асосњои иќтисодии идоракунии давлатї» барои курси такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии маќомоти иљрояи марказии њокимияти давлатї, ки нав ба хизмати давлатї дохил шудаанд Њасанов Муним Маљидович Тел.: (+99237) , Душанбе-2009

Чунин гуфт паёмбари ростг ӯ й, Зи гаҳвора то г ӯ р дониш паж ӯ й.

Мундариља 1. Идоракунии лоихахо 2. Усулњои бањодињии самаранокии фаъолият

1.1. Аломатњои фарќкунандаи лоиња 1.2. Алгоритми амалї намудани лоиња 1.3. Моњияти маќсад (њадаф). Маќсадбаёнкунї 1.4. Моњияти лоиња. Таснифи лоињањо Моњияти лоиња Даврахои амалї гаштани лоиња Таснифи лоињањо 1.5. Сохтори таклифи (пешнходи) лоињавї 1.6. Сохтори лоиха МАВЗЎИ 1. ИДОРАКУНИИ ЛОИЊАЊО

Ибораи «лоиха», ки бо projrct хаммано аст, маънои «ба пеш партофтан» -ро дорад

1.1. Аломатњои фарккунандаи лоиња Ибораи «лоиња» хеле маънои васеъ дошта, ба аломатњои хоси зерин дорост: равонагї барои расидан ба маќсади (њадафи) аниќ; равонагї барои расидан ба маќсади (њадафи) аниќ; танзими иљроиши фаъолиятњои (корњои) гуногун, ки дар баъзе њолатњо миќдори онхо хеле бисьёр мешавад (масъалан, сохтани киштии кайњонии Shuttle иљроиши ќариб 100 њазор номгўй корро талаб намуда буд); танзими иљроиши фаъолиятњои (корњои) гуногун, ки дар баъзе њолатњо миќдори онхо хеле бисьёр мешавад (масъалан, сохтани киштии кайњонии Shuttle иљроиши ќариб 100 њазор номгўй корро талаб намуда буд);

харољотњои моддї ва мењнатї (аз љумла зењнї) ва инчунин ваќт мањдуд мебошад. Дар бисьёр њолатњо оѓози амалї гардонидани лоиња он ќадар муњим набуда, ваќти (соати, рўзи) интињои он хеле ва хеле зарур њисобида мешавад (сохтмон ва ба истифода додани корхонаи азимтарин дар љањон оид ба истењсоли арзиз дар Бразилия). харољотњои моддї ва мењнатї (аз љумла зењнї) ва инчунин ваќт мањдуд мебошад. Дар бисьёр њолатњо оѓози амалї гардонидани лоиња он ќадар муњим набуда, ваќти (соати, рўзи) интињои он хеле ва хеле зарур њисобида мешавад (сохтмон ва ба истифода додани корхонаи азимтарин дар љањон оид ба истењсоли арзиз дар Бразилия).

1.2. Алгоритми амалї намудани лоиња Ба вуљуд омадани фикр (аќида, масъала) Пайдо намудани воситањои иљроиши фикр Маќсади амалї намудани лоиња Мониторинги амалї намудани лоиња

1.3. Моњияти маќсад (њадаф). Маќсадбаёнкунї Маќсад ибораи нисбї (интуитивона) мебошад. Супориши 3.1. Моњияти маќсадро баён намоед

Маќсад - ин натиљањои нињої, фарогирандаи њамма љанбањо (ба ќадри имкон) ва хеле ањамиятноки субъект (масъалан, шахс, њайати кормандон, корхона ва ѓ.) мебошад, ки њолати пасояндаву хеле тўлонї ва инконпазири онро муайян менамояд.

Антоними маќсад хаёл ё орзу аст. Маќсад, мушаххас, амалишаванда, душворрас, дар ваќти зарурї баёнгашта, мањдуд аз љињати харољот (аз љумла ваќт) буда, фаќат бо баёнгаштанаш диќќатљалбкунанда бояд бошад (наќли Норберт Виннер) Маќсад, мушаххас, амалишаванда, душворрас, дар ваќти зарурї баёнгашта, мањдуд аз љињати харољот (аз љумла ваќт) буда, фаќат бо баёнгаштанаш диќќатљалбкунанда бояд бошад (наќли Норберт Виннер)

Супориши 1.1: Супориши 1.1: 1) маќсади хариди молеро аз тарафи харидори потенсиалї баён намоед; 2) маќсади оила барпо намудани љавонро бо духтаре баён кунед; 3) маќсади такмили ихтисоси худро баён намоед

1.4. Моњияти лоиња. Таснифи лоињањо Моњияти лоиња ибораи нисбї (интуитивона) мебошад. Лоиња ибораи нисбї (интуитивона) мебошад. Супориши 1.2. Супориши 1.2. Моњияти лоињаро баён намоед

Лоиња - маљмўи чорабинињо (фаъолиятњо, корњо, амалиётњо) мебошад, ки барои иљроиши маќсади гузошташуда бо сифату харољот (буљет) ва дар ваќти муайян равона карда шудааст.

Мисолњои лоињањо: хариди мол, тањсил дар мактаб ё донишгоњ, оилаи нав бунёд намудан, сохтани бино ё иншоот, коркарди технологияи нав ва ѓ.

ї Даврахои амалї гаштани лоиња консептуали БанакшагирииамалинамуданБаитмомраси Мехнат талаби (харочот) Мухлати вакт (даврахо)

Намудњои тасниф: одд ї (якаломата); одд ї (якаломата); фасет ї (бисёраломата) фасет ї (бисёраломата)

Таснифи лоињањо лоињањо аломатхо

1.5.Сохтори лоиха 1. Тафсири лоиха 2. Асосхои (заминахои) амалинамудани лоиха 3. Маќсад ва вазифањои лоиња 4. Натиљањои лоиња 3. Хатарњо 4. Љадвали амалї намудани лоиња 4.1. Љадвал 4.2. Мониторинги ва арзёбї 4.3. Маълумот оиди ташкилот (муассиса) 4.4. Устувории лоиња 5. Буљет

2. Усулњои бањодињии самаранокии фаъолият 2.1. Критерия: моњият, шартњо ва принсипи табдил ба нишондињанда ва баръакс 2.1. Критерия: моњият, шартњо ва принсипи табдил ба нишондињанда ва баръакс Ибораи «критерия» аз калимаи лотинии «criterion» гирифта шуда, маънояш ченак ё аломат аст.

Критерия нишондињандае мебошад, ки дараљаи имконпазири иљроиши маќсадро бо назардошти воситањои мављуда инъикос менамояд. Пас, вобаста аз маќсад њамон як нишондињанда дар ваќтњои гуногун метавонад критерия шавад ё не, яъне табдилёбии нишондињанда ба критерия ва баръакс вобаста аст ба маќсади гузошташуда. «Критерия маќсадро бо воситањо, натиљаро бо харљњо таќозо намуда, бо назардошти воситањои мављуда ба самаранокии иљроиши маќсад, сифати фаъолияти система ва ќисмњои он бањо медињад» (Уилям Эшби). «Критерия маќсадро бо воситањо, натиљаро бо харљњо таќозо намуда, бо назардошти воситањои мављуда ба самаранокии иљроиши маќсад, сифати фаъолияти система ва ќисмњои он бањо медињад» (Уилям Эшби).

Ба критерия чунин шартњо гузошта мешаванд: Ба критерия чунин шартњо гузошта мешаванд: он бояд миќдоран ифода шавад; он бояд миќдоран ифода шавад; критерия бояд ба љараёни тањлилшаванда ва дараљаи воќеии маќсад аниќ бањо дињад; критерия бояд ба љараёни тањлилшаванда ва дараљаи воќеии маќсад аниќ бањо дињад; ќимати критерия бояд бо роњи соддаву камхарљ ва бо истифода аз раќамњои мављуда муайян карда шавад; ќимати критерия бояд бо роњи соддаву камхарљ ва бо истифода аз раќамњои мављуда муайян карда шавад; критерия бояд маънои иќтисодї (молиявї, физикї ва ѓ.) дошта, барои муќоисаи њолати наќшавї ва воќеъї истифода бурда шавад; критерия бояд маънои иќтисодї (молиявї, физикї ва ѓ.) дошта, барои муќоисаи њолати наќшавї ва воќеъї истифода бурда шавад; критерия бояд ќадри имкон манфиати њама тарафњое, ки бо объекти арзёбишаванда алоќаманд њастанд, ифода намояд. критерия бояд ќадри имкон манфиати њама тарафњое, ки бо объекти арзёбишаванда алоќаманд њастанд, ифода намояд.

2.2. Самара ва самаранокї. Самаранокї хамчун критерия Самара (фоида) – нишондињандаи мутлаќе мебошад, ки сарфаи гирифтаро инъикос менамояд. Самара дар њамон ваќт аслї њисобида мешавад, ки сифати мањсулоти (кори, хизмати) онро таъмин карда аз сифати мањсулоти (кори, хизмати) пештара паст набошад. Масъалан, сифати пойафзоли аз чарми сунъї духташуда нисбати пойафзоли аз чарми аслї тайёр карда шуда паст, ки њаст, пас бо назардошти манфиати харидори ин пойафзол фоидаи гирифтаи истехсолкунандаи пойафзол (С=Ааслї-Асунъї, А – арзиши аслї) аслї њисоб шуда наметавонад.

Самаранокї (Сн) нишондињадаи нисбї буда, ба як воњиди харљи карда (Х) чї ќадар самараи (С) гирифтаро инъикос менамояд: (2.1) (2.1) Сн бо % ё нисбати воњидњои пулї (масъалан, сомонї/ сомонї) чен карда мешавад Саволи 1. Самаранокї чист, чї тавр муайян карда мешавад ва кадом ченакњо дорад?

Љадвали 2.1 Мисоли њисоби Сн Љадвали 2.1 Мисоли њисоби Сн Хољагињо и дењќонї Нишондињандањо Даромад, сомонї Харљи (арзиши аслии) умумї, сомонї Самара (фойида), сомонї Сн % сомонї сомонї Хулоса:хољагии 2 нисбати хољагии 1 самараноктар фаъолият намудааст, зеро ин хољагї ба њар як сомонии харљи кардааш 33 дирам фойида гирифтаасту хољагии 1 бошад фаќат 19 дирам

2.3. Самаранокии фаъолияти Хизматчиёни давлатї (ХД) : моњият, интихоби критерия ва фишанги иќтисодии афзунгардонї Фаъолияти ХД хусусияти бањо додани аниќ надошта, дар давраи кунунии рушди љомеа самаранокии ин фаъолиятро њисоб намудан ѓайриимкон мебошад. Бо назардошти ин истифодаи усули бањодињии экспертї маќсаднок мебошад. Усули њисоби малакаи касбии ХД ва принсипњои асоснок намудану интихоби системаи критерияњо барои бањодињї ва тањлили дараљаи самаранокии гурўњи муайяни ХД пешкаш шудааст. Дар мисоли мушаххас тарзи истифодаи механизми рўњбаланд намудан ва љазобинї вобаста аз дараљаи воќеии самарнокии фаъолияти ХД дида мебароем.

Љадвали 2.2 Мисоли критерияњои бањодињї ба фаъолияти раисони шахру нохия Љадвали 2.2 Мисоли критерияњои бањодињї ба фаъолияти раисони шахру нохия Критерия Самти маќсадноки критерия,% Раисони шањрхо Дараљаи таъмини даромаде, ки барои осудањол зиндагї намудани њар шањрванд лозим аст (У1) Суръати афзоиши маљмўи мањсулоти саноатї (У2) max max Дараљаи таъмини меъёрии сифати оби ошомиданї(У3 ) Дараљаи истеъмоли мањсулоти беруна (хориљї) (У4)... min Раисони нохияхо У1У1У1У1100 Суръати афзоиши маљмўи мањсулоти кишоварзї (У 5 ) max max У3У3У3У У4У У4У

Фишанги иќтисодии таъмини афзоиши самаранокии фаъолияти раисони шањру ноњияхо Укрит Укрит 100 Љарима, % У, % Њавасмандпулї (мукофот), %

Ташакур ба диќќати Шумо! Хоњони саломатии Шумо - азизон њастам! Муваффаќиятњо ёратон бод! Интизори саволњои шумоям.