Бугим синдромида киёсий ташхисот. УАВ тактикаси. Замонавий даво усуллари. Жарылкасынова Г.Ж. «УАВ тайёрлаш» кафедраси БухДавТИ.

Презентация:



Advertisements
Похожие презентации
Бугим синдромида киёсий ташхисот. УАВ тактикаси. Замонавий даво усуллари. Жарылкасынова Г.Ж. «УАВ тайёрлаш» кафедраси БухДавТИ.
Advertisements

Транксрипт:

Бугим синдромида киёсий ташхисот. УАВ тактикаси. Замонавий даво усуллари. Жарылкасынова Г.Ж. «УАВ тайёрлаш» кафедраси БухДавТИ

Бугим касаллиги билан уму- мий амалиёт врачига 7 % Буюк Британия ахолиси мурожаат килади. Таянч - харакат системаси касалликлари билан амбул- аторияга мурожаат килган касаллар сони йилига 315 млн.дан ортиб боради.

Бугимда огрикнинг энг асосий сабаблари: Остеоартрозлар, вирусли полиар- тритлар. Остеоартроз - кенг таркалган касаллик хисобланиб, бирламчи ва иккиламчи булади. Бирламчи остеоартроз бир нечта бугимларнинг симметрик зарар- ланиши билан характерланади. Иккила- мчи остеоартроз эса травмадан кейин купрок кузатилганлиги сабабли ассимм- етрик куринишда учрайди.

Бугим огриги билан кечадиган хавфли касалликлар: Йирингли инфекциялар( гонококкли, стафилококкли, стрептококкли) Ревматоидли артрит(25 % моноартрит билан бошланади) Туберкулёз Инфекцион эндокардит Ревматизм

Тошмалар ва миграцияловчи артралгия, шунингдек йирингли моно ёки олигоартрит диссеминациялашган гонококкли инфекцияга хос булиши мумкин. Артрит ва сакроилеит бруцеллез ва спонди- лоартропатия учун характерли. Жануби-Шаркий Осиёдан эмигрантлар оки- мида суяк ва бугим туберкулези купрок учрайди. Артралгиянинг бошка сабаблари орасида ВИЧ-инфекцияси, коллагенозлар, усмалар хам учрайди.

ВИЧ- инфекциясида уткир ости олиго- артрит, бугимнинг ассиметрик зарарла- ниши ва тошмалар кузатилади. Артралгия ва артритлар ёмон сифатли усмаларда куп кузати- лади(лейкоз, лимфома, нейро- бластомаларда). Упка ракида гипертрофик остеоар- тропатия ривожланади, упка ва сут безлари раки бугимларга метастазлар бериши билан кечиши мумкин.

Бугимлардаги огрик синдромини киёсий ташхислаганимизда куйи- дагиларга эътибор бериш керак: энг аввал врач бу касалликни мустакил касаллик ёки бошка системалар патологияси (модда алмашинуви, эндокрин бузилишлар ва бошкалар) белгиси куринишида намоён булишини; Патологик жараён характерини аниклаш(яллигланиш, дегенератив- дистрофик, кушилган);

Бугим касалликларининг нозологик формасини, боскичларини, фаол- лик даражаси ва бугим функ- циялари етишмовчилигини аник- лаш; Анамнезида утказган специфик юкумли касалликлар(гонорея, бру- целлез, туберкулез, дизентерия), юкори нафас йуллари уткир ин- фекцияси ( грипп, ангина);

Огрикнинг пайдо булиш шароити ва характери. Масалан, эрталабки кучайган до- имий огриклар - бу касалликнинг яллигланиш табиатига хос. Умурт- ка ва бугимлар дегенератив зарар- ланишида - огрик харакатланганда, юрганда, жисмоний зурикишда кучаяди.

Патологик жараён локализацияси: ревматоидли артрит кулнинг майда бугимлари зарарланиши билан бошланса, деформацияловчи остео- артроз эса йирик бугимларнинг за- рарланиши билан характерланади, юкори мучалардаги моноартрит грипп, тонзиллит билан боглик булса, пастки мучалардаги моноартрит кузатилиши эса Бехтерев касаллиги билан боглик.

Полиартрит ва бугимларнинг симме- трик зарарланиши ревматоидли артрит- да кузатилади. Товон бош бармогининг уткир яллигланиши кари ёшдаги подагра билан касалланган кишиларда булади. Беморнинг комати, тулишганлик дара- жаси, тери копламларининг куриниши, бугимлар, ички органлар холатини ан- иклаш;

Бугимларни текширишда уларнинг дефигурациясига, деформациясига, бугим атрофи тукималари холатига, шиш куринишига, гиперемия, махаллий тана харорати кутарилиши, функционал бузилишга эътибор каратиш лозим. Бугимларнинг уртача чегараланган функциясида 1даража, яъни (ФЕ1) деб белгиланади. 2-функционал даражада (ФЕ2) иш фаолияти пасаяди, 3 даражада (ФЕ3) узига хизмат килиши чегараланган булади.

Бугим синдроми ташхисотида рентгенологик текшириш асо- сий компонентлардан булиб, бу касаллик даражасини, кечишини, давонинг самарадорлигини аник- лашда хам асосий урин тутади. Клиник текширишларга кушимча лаборатор текширишлар – ка- салликнинг уткир фазаси курсат- кичларини бахолашда,

асосан С-реактив оксил, дифениламин реакцияси, кон плазмаси оксиллари, фибриноген, серомукоид ва бошка- ларни ташхислашга кумаклашади ва жараён фаоллиги хакида маълумот беради. Бугимларнинг ревматоид зарарлани- шида беморларнинг ёши ва жинсини (асосан бунда урта ёшли аёллар касалланадилар), организмдаги инфек- цион учокларни, совук котиш, рухий ва жисмоний жарохатларни, аборт, тугрук- ларни хисобга олиш керак.

Унинг типик классик формасида(66 %) биринчи навбатда фалангалараро, кафт-фалангалар бугими, кафт-билак бугимлари зарарланади ва бармоклар кайиксимон куринишни олади. Зарар- ланиш натижасида бугим капсуласи ва бойлам аппаратида деформация ва контрактураси, баъзан гиперэкстензия( «тугма тешиги», «оккуш буйни», «лорнет кули», улнар девиацияси - «морж куллари») кузатилади.

Кари ёшдаги диуретик кабул килув- чи аёлларда подаграни ташхис- лашда купинча хатога йул куйи- лади. Остеоартроз билан зарар- ланган фалангалараро бугимда ур- ат кристаллари тупланади. Пода- грали артрит тезда сурункали формасига утиб, тофуслар пайдо булиши билан кечади. Асосан, фи- бромиалгияни ташхислаш кийин.

Купинча у ёшли аёлларда учрай- ди. Клиник куриниши коллагенозларни- нг бирламчи юзага чикишига ухшайди. Артритлар купгина васкулитларда хам учрайди: тугунчали периартрит, Веге- нер гранулематози, геморрагик васку- лит. Ревматик полиартритни киёс- ий ташхислаганимизда бугимларда за- рарланиш частотаси: тизза, кафт-бил- ак, тупик-товон, тирсак, елка, фалан- алараро, буйин умурткаларининг умур- ткалараро бугими кетма-кетлигида булади ва

анамнезида утказилган ангина ёки бошка стрептококкли инфекция, йирик ва урта бугимлар жарохати, учувчи характерли, рецидивловчи, бугимларда колдик асоратлар колмаслиги, бир пайтнинг узида хам артрит, хам кардит булиши, ревматизмга хос бошка харак- терли узгаришлар, халкали эритема куринишида, хорея, тери ости тугунлари, ревматизмга карши препа- ратлар самарадорлиги.

Бугим синдромини аниклаётган пайтда шуни эътиборга олиш керакки, охирги ун йилда ревматизм касаллиги 2-3 та йирик бугимларни зарарлантиради, бу ревматоид артритга ухшайди. Ундан фарки шуки: эрталабки шахтлик йук- лиги, конда ревматоид фактор булиши, синовиал парда биоптатида морфо- логик узгаришлари, жараённинг сим- метриклигидир.

Сабаби ноаник булган палиндром ревматизмни хам бугимларнинг уткир яллигланишига киритиш мумкин. Асосий фарки урта ва кекса ёшдаги эркакларда хар хил ораликларда касал- ликнинг кузиб туришидир. Бунда асосан бир ёки бир нечта бугим зарарланиб, характерли белгилари: кучли огрик ва периартикуляр тукима шиши, конда эозинофилия ва лимфоцитоз кузати- лади.

Псориатик артритни киёслаш анча кийинчилик тугдиради. Асосий фаркли белгилари: Теридаги псориатик тугунлар, Тирнокларнинг биргаликда зарарлани-ши - (хиралашуви), Жинсий аъзоларнинг зарарланиши (уретрит, баланит), Рентгенологик бир томонлама сакроилеит белгилари, панжа бармокларини суяк-тогай тукимасини деструктив узгариши, ярим чикишилари ва анкилозлари кузатилади.

Инфекция билан боглик артритлар: Инфекцион артритлар (уткир йирингли артрит, сифилитик артрит, силли ар- трит, бруцеллезли артрит). Постинфекцион артритлар(вирусли ге- патит, кизамик, менингит). Реактив артритлар (уткир йирингсиз ар- трит).

Сифилитик артрит симптомлари: Артралгиялар, Тез утувчан реактив полиартрит, кечки огри- клар билан, Тизза бугими зарарланиши, Бугим функцияси сакланган холда унинг се- кин деформацияланиши. Силли артрит симптомлари: Артритни аста-секин пайдо булиши, Мушак атрофиясининг эрта пайдо булиши, Тизза, сон-чанок бугимларининг куп хол- ларда зарарланиши.

Уроген артритлар (гонококкли артрит, Рейтер касаллиги), Бехтерев касаллиги хам бугимларда огрик билан кечади. Масалан, Бехтерев касаллиги ёшли эркакларда учраб, бел сохасида яллиг- ланишга характерли огриклар ва шахтлик билан кузатилиб, енгил жисмоний хара- катдан кейин йуколади, пастки мучаларнинг моноолигоартрити, сакроилеит, рентгенол- огик умурткалараро синдесмофитлар билан кузатилади.

Артритларнинг остеоартроздан киёсий ташхиси: остеоартрознинг эрта боскичида дистал фалангалараро бугим зарарланиб, секин прогрессия- ланиш билан кечади. Объектив кур- ганда: периартрит натижасида бугим- лар деформацияси, пайпаслаганда бугим капсуласида огрик, киска муд- датли бурсит, синовит, регионар мушак- лар гипертрофияси, бугимларнинг актив ва пассив харакатларининг чекланиши.

Кечки боскичининг асосий клинико- рентгенологик белгилари: бугимларда механик ва яллигланишли огриклар, рецидирловчи икки томон- лама синовит, бугимларнинг яккол деформацияси, дистал фалангалараро бугим сохасидаги Геберден тугун- чалари, рентгенологик – бугим ёриги- нинг торайиши, эпифиз дефор-мацияси, кирра остеофитлари.

Подагранинг асосий диагностик белгилари: Пастки мучаларнинг иситма билан кечувчи уткир артрити, алкогол ичгандан сунг калтираш, асабийлашиш, травмалар, товон бош бармогининг совук котиши. Тофуслар – кулок супраси ва бугим олди териси остида уратлар. Суткалик сийдикда сийдик кислотаси микдорининг ошиши.

Синовиал суюклик, синовиал каватдан олинган биоптатлар ва тофусларда сийдик кислотаси кристаллари аникланади. Уткир хуружини колхицин(5 гр. суткада ) билан йукотиш.

Юкорида курсатилган касалликлар умумий амалиёт врачи фаолиятида куп учрайдиган касалликлардан булиб хисобланади, лекин куйидаги бугим огриги билан кечадиган ва кам учрайдиган касалликларни хам билиш лозим: СКВ, системали склеродермия, дерматомиозитлар,остеомиелит, септик артрит, рецидирловчи гидроартроз, гемофилия.

Бугим синдромида УАВ тактикаси: Бу касаллик беморнинг тулаконли хаётига таъсир килмаслигини узи ва кариндошларига тушунтириш керак. Касаллик енгил кечганда хам даво ва куп йиллик кузатув олиб борилиши шарт. Медикаментоз даволашда хар бир препаратни беришдан олдин хаётий курсатмага караб чукур уйлаш ва ревматолог куриги шарт.

Оилавий, касбий ва ижтимоий хаёт - тарзини урганиш (купгина беморларнинг хаёт тарзини ва касбини узгартиришга тугри келади). Касаллик авж олганда тинчлик ва зарарланган бугимни иммобилизация килиш. Ремиссия даврида бугим харакатини саклаб колиш максадида хар куни жисмоний машклар билан шугул- ланишга маслахат бериш.

Бугим касалликларини даволашда умумий принциплар. Бугим касалликларининг сабаби ноаник булганда касалликни эрта боскичларида даволаш жуда кийин кечади. Шунинг учун танланган даво чоралари эрта, боскичли ва давомли булиши керак. Рационал даво–индивидуал олиб борилиб, касалликнинг шакли, боскичи ва фаоллик даражасига боглик булади.

I.Ёток режим (фаол даражасида) II.Этиотроп даволаш (подагра,остеопо- роз, гиперлипидемик артропатиялар) III.Патогенетик даволаш:1)ностероидлар (реопирин,доналгин,бутадион),глюкокор -икоидлар(преднизолон,гидрокортизон). 2)делагил,ризохин,купренил,кризанол, азотиоприн ва х.к. IV.Гемосорбция, плазмоферез ва х.к.

Подагра касаллигининг асосий давоси: 1) Урикодепрессив препаратлар (аллопу- ринол,милурит) 2) Урикозурик препаратлар (бенемид,эта- мид) Уткир подагра хуружида колхицин(0,6- 1,2мг), индометацин (0,075 X 3 м ) ишлатилади.