MOHLAROYIM NODIRA ( ) Hayoti va faoliyati Sheriy merosi Nodira devoni Shoira ijodidan
Hayoti va faoliyati Taniqli shoira, davlat arbobi. Asl ismi Mohlaroyim, Andijon hokimi Rahmonqulibiy oilasida dunyoga keldi yilda osha paytda Margilon hokimi bolgan Amir Umarxonga turmushga chiqadi yilda akasi Olimxon orniga taxtga chiqqan Umarxon bilan Qoqonga keladi yil Umarxonning fojeali vafotidan song ogli Madalixon bilan birga Qoqon xonligini boshqaradi. Madrasa, masjid, karvonsaroylar qurdiradi. Ilm ahliga rahnamolik, faqirlarga homiylik qiladi yil Buxoro xoni Amir Nasrulloh tomonidan qatl etiladi.
Sheriy merosi Nodiraning sheriy merosi bir nechta devonlarining qolyozmalari orqali yetib kelgan.Ozbekcha sherlarida Komila va forsiyda Maknuna taxalluslari bilan ham asarlar yaratgan. Uning misraga yaqin asari yetib kelgan. Gazal, muxammas, ruboiy, fard kabi koplab janrlardan faol foydalangan. Sherlarida Navoiy, Fuzuliy, Bedil ananalarini davom ettirgan. Nodira gazallarida firoq, dard iztiroblari samimiy bayon qilingan.
Nodira devoni Nodira hayoti va ijodini organish oz davridanoq boshlangan. Hakimxon Toraning Muntaxabut-tavorix, Avazmuhammad Attorning Tuhvatut- tavorix, Ishoqxon Toraning Tarixi Fargona, Mushrifning Ansobus-salotin va tavorixi xavoqin kabi tarixiy asarlarda, Uvaysiyning Voqeoti Muhammadalixon, Nodir-Uzlatning Haft gulshan nomli dostonlarida Nodiraning iqtidori, faoliyati borasida qimmatli malumotlar bayon etilgan. Ijodi A.Qayumov, T.Jalolov, X.Razzoqov, M.Qodirova kabi olimlar tomonidan organilgan. Andijonda shoira nomiga shahar markazidagi shohkochalardan biri, kinoteatr va boshqa madaniy muassasalar qoyilgan.
Shoira ijodidan Muhabbatsiz kishi odam emasdur Na gul sayr ayla, na fikri bahor et, Jahondin kech, xayoli vasli yor et. Muhabbatsiz kishi odam emasdur, Gar odamsan, muhabbat ixtiyor et. Uzoru qaddu raftoringni korsat, Chaman sarvu gulini sharmisor et. Labi maxmurdadurmen, jomi may tut, Karam qil, soqiyo, dafi humor et. Analhaq mojarosin aylading fosh, kel, ey Mansur, istiqboli dor et. Duru ashku aqiqi xuni dilni Kelu yoring ayogiga nisor et. Kuyib, ey Nodira, olam eliga Muhabbat shevasini oshkor et.
Firdavs Beguborim