Төрле чәчәкләр нектарыннан бал эшләп чыгаручы умарта кортын бөек швед ботанигы һәм врачы Карл Линней 1758 елда бал корты дип атаган. Төрле чәчәкләр нектарыннан бал эшләп чыгаручы умарта кортын бөек швед ботанигы һәм врачы Карл Линней 1758 елда бал корты дип атаган елда атаклы рус умартачысы 1814 елда атаклы рус умартачысы П.И.Прокопович дөньяда беренче П.И.Прокопович дөньяда беренче тапкыр умарта уйлап тапкан. тапкыр умарта уйлап тапкан.

1982 елның август аенда Төркиянең Каракуй областенда бер кишлакта бөтен кешене таң калдырган могҗиза була. Умартачы кәрәзләрдә балның кабартып ясалган урынында гарәп хәрефләре белән язылган Аллах сүзен укый.

Бал кортларының күзләре бик яхшы, хәтта ерактагы предметны да алар 60 тапкыр зуррак итеп күрә. Бал кортларының күзләре бик яхшы, хәтта ерактагы предметны да алар 60 тапкыр зуррак итеп күрә. Бер секунд эчендә ул канатларын 500 тапкыр кагарга өлгерә. Бер секунд эчендә ул канатларын 500 тапкыр кагарга өлгерә. Кирәкле чәчәк исен ул бер километр ераклыктан сизә. Кирәкле чәчәк исен ул бер километр ераклыктан сизә. Алар ясаган кәрәзне галимнәр математик могҗиза диләр. Алар ясаган кәрәзне галимнәр математик могҗиза диләр. Табигатьтә бал кортларының 30 меңгә якын төре бар. Табигатьтә бал кортларының 30 меңгә якын төре бар. Бал кортының очу тизлеге-22 км/сәг. Бал кортының очу тизлеге-22 км/сәг. 0,5 кг бал җыю өчен бал кортына чәчәктән уиартага 10 млн.тапкыр очарга кирәк,ул көнгә якынча 7 мең чәчәктә булырга тиеш. 0,5 кг бал җыю өчен бал кортына чәчәктән уиартага 10 млн.тапкыр очарга кирәк,ул көнгә якынча 7 мең чәчәктә булырга тиеш. Бал кортының 5 күзе бар. Өчесе башның өске өлешендә һәм икесе алгы якта. Бал кортының 5 күзе бар. Өчесе башның өске өлешендә һәм икесе алгы якта.

БалПрополис Чәчәк серкәсе (пыльца) Корт анасы сөте(маточное молочко) Балавыз Умарта корты агуы

Балда уртача 18-20% су, 34,8% глюкоза(фруктоза),39,6%левуза, 1,3% сахароза, 4- 8%декстриннар, 0,19% минераль матдәләр,0,1% органик кислоталар, 0,45% үсемлек аксымы һ.б. биологик актив матдәләр бар. Балда уртача 18-20% су, 34,8% глюкоза(фруктоза),39,6%левуза, 1,3% сахароза, 4- 8%декстриннар, 0,19% минераль матдәләр,0,1% органик кислоталар, 0,45% үсемлек аксымы һ.б. биологик актив матдәләр бар. Чәчәк балы йөрәк –кан тамырлары, үпкә,нерв, салкын тию,тире, күз авыруларын профилактикалауга,шулай ук яраларны, пешкән җирләрне дәвалауга булышлык итә,ашказаны-эчәк тракты,бавыр,бөер эшчәнлеген көйли,косметикада кулланыла.Яфрак балы каннарында гемоглобин җитмәгән кешеләргә, эчәклек начар эшләгәндә файдалы. Чәчәк балы йөрәк –кан тамырлары, үпкә,нерв, салкын тию,тире, күз авыруларын профилактикалауга,шулай ук яраларны, пешкән җирләрне дәвалауга булышлык итә,ашказаны-эчәк тракты,бавыр,бөер эшчәнлеген көйли,косметикада кулланыла.Яфрак балы каннарында гемоглобин җитмәгән кешеләргә, эчәклек начар эшләгәндә файдалы.

Бал кулинариядә дә киң кулланыла: Бал белән икенче ашлар Бал белән икенче ашлар Бал белән беренче ашлар Бал белән беренче ашлар Бал белән соуслар Бал белән соуслар Эчемлекләр Эчемлекләр Кваслар, бал белән чәй Кваслар, бал белән чәй Бал уксусы Бал уксусы Бал белән салатлар Бал белән салатлар Баллы прәникләр,, кекслар, тортлар, пирожныйлар Баллы прәникләр,, кекслар, тортлар, пирожныйлар Десертлар, бал белән җимешләр Баллы кәнфитләр Баллы кәнфитләр

Үзенә бер төрле умарта корты җилеме,умарта кортлары аны төрле үсемлек бөреләреннән,ә өлешчә ылыслы агач сумалаларыннан җыялар. Прополиста үсемлек сумалалары,эфир майлары һәм балавыз бар.Анда тимер һәм бакыр,марганец, цинк,кобальт һ.б. микроэлементлар күп.Борынгы халык медицинасында прополис белән яраларны,язваларны дәвалаганнар,сөялләрне бетергәннәр. Прополисның көчле антибиотик үзлекләре аркасында яралар эреннән чистара һәм тиз төзәлә.Прополис туберкулезны,үпкә ялкынсынуын,ангинаны,бронхитны,язва һ.б. Авыруларны дәвалаганда,стоматологиядә һәм кайбер гөмбә авыруларын дәвалау өчен кулланыла.

Чәчәк серкәсен умарта кортлары җыя,ояларына алып кайта һәм күзәнәкләргә сала.Оядагы кортлар серкәне тыгызлап тутыра һәм өсләренә бал коя.Күзәнәкләргә салынган һәм бал коелган серкә кайбер ферментатив процесстан соң бал икмәгенә әверелә.Бу инде яңа төр продукт була. Серкә һәм бал икмәге белән (ашау алдыннан көнгә 1- 2 чәй кашыгы) салкын тию авыруларын,гомуми хәлсезлекне,гипертониянең башлангыч стадиясен дәвалыйлар.

Аз гына әче,каймаксыман ак масса.Аны эшче кортлар казналык өсте һәм йоткылык бизләреннән бүлеп чыгаралар.Анда 18%ка кадәр аксымлы матдәләр,10-17% шикәр, 5,5% май,1% тан артык минераль матдәләр бар – бу сыер сөтендәгедән берничә тапкырга күбрәк.Корт анасы сөтендә бөтен витаминнар да бар диярлек. Картайган кешеләрдә дә тереклек эшчәнлеген(тонусны) күтәрә,канда холестерин микъдарын киметә,кан басымын көйли. Ул шулай ук балаларны туберкулездан,күкрәк бакасыннан,ашказаны җәрәхәтеннән дәвалауда,шулай ук организм хәлсезләнгәндә аны ныгыту чарасы буларак кулланыла.Эчке секреция бизләренә уңай тәэсир итә.

Балавызны эшче кортлар гына үзләренең балавыз бизләрендә эшли, алар аны кечкенә пластинкалар хәлендә бик вак тишекләр аша чыгара.Умарта кортлары балавызны кәрәзләр төзү өчен файдалана. Балавызның составы һәрвакыт даими һәм анда 80% углерод,13% водород,7% кислород була.Балавызны химия һәм медицина промышленностенда,косметикада һ.б. кулланалар. Халык медицинасында гаймориттан,югарыгы сулыш алу юллары авыруларыннан(ангина,катарлар,йоткылык өсте ялкынсыну һ.б.)бал белән балавыз кушып чәйниләр.

Умарта корты агуы-кортларның дошманнарына каршы көрәш коралы ул.Бер умарта кортыннан күп дигәндә 0,8мг агу алып була, ә гадәттәге чагуында ул 0,2-0,3 мг агуын чыгара. Умарта корты агуын гипертонияне,радикулитны,подаграны, бронхиаль астманы,начар төзәлүче яраларны,җәрәхәтләрне, озак ятып тишелгән урыннарны,кайбер күз авыруларын дәвалаганда,колак ишетми башлаганда,әледән-әле аксаганда һ.б. очракларда кулланалар,дәвалауны врач билгеләве һәм аның тикшереп торуы белән генә үткәрәләр.