Дзяржаўны лад ВКЛ у XIV – пачатку XVIст.

Другая палова XIV - першая палова XV ст. – неабмежаваная манархія – улада аднаго кіраўніка ў дзяржаве. 3. Дзяржаўны лад ВКЛ Функцыі вялікага князя: абарона краіны (узначальваў войска) выданне законаў ажыццяўленне дыпламатычных зносін з іншымі краінамі абяўленне вайны і заключэнне міру распараджэнне дзярдаўнай казной (грашовымі сродкамі) прызначэнне на дзяржаўныя пасады

Сяр. і пачатак XVI ст. – саслоўна прадстаўнічая манархія – улада князя абмежавана радай і соймам У час княжання Аляксандра Казіміравіча ўлада вялікага князя была абмежавана радай (ад раіцца) – спачатку толькі дарадчым, а потым заканадаўчым і распарадчым органам дзяржаўнай улады ў ВКЛ.

Ваявода і гетман Рада паступова набыла яшчэ адну назву – паны-рада. У яе склад уваходзілі найбуйнейшыя феадалы-землеўласнікі, якіх з канца XIV ст. называлі панамі, і вышэйшыя службовыя асобы: ваяводы канцлер – кіраўнік велікакняжацкай канцылярыі, хавальнік дзяржаўнай пячаткі маршалкі – старшыні на пасяджэннях рады падскарбі – загадчык дзяржаўных фінансаў гетман – начальнік войска. Паны-рада адасобілася ў самастойны і незалежны ад вялікага князя орган улады.

Багатыя шляхцічы У канцы XV ст. канчаткова аформіўся другі вышэйшы орган дзяржаўнага кіравання ў ВКЛ – агульны (вальны) сойм, на пасяджэннях якога акрамя паноў-рады і службовых асоб маглі прысутнічаць усе феадалы ВКЛ, а пазней – па 2 дэпутаты ад кожнага павета. На соймах вырашаліся пытанні: аб вайне і міры аб падатках і законах аб выбранні вялікага князя. Такім чынам, адбылося абмежаванне ўлады вялікага князя за кошт пашырэння ролі феадалаў.

2. Заключэнне Крэўскай уніі 14 жніўня 1385 г. у Крэўскім замку заключана пагадненне аб саюзе (уніі), абяднанні ВКЛ і Польскага каралеўства на чале з адным валадаром. Руіны Крэўскага замка Прычыны ўніі: імкненне Ягайлы замацаваць сваю ўладу ў ВКЛ з дапамогай Польскага каралеўства знешняя небяспека з боку крыжакоў для ВКЛ і Польшчы Польшчы патрабавалася моцная каралеўская ўлада, бо ёю кіраваў адмоўна настроены да ўсяго польскага немец Людвік Венгерскі

Ядвіга Умовы ўніі: патрабаванне буйных польскіх феадалаў, каб вялікі князь літоўскі, 36- гадовы Ягайла, ажаніўся з дачкой польскага караля 13-гадовай Ядвігай. Ягайла павінен прыняць каталіцтва і ахрысціць у каталіцтва Літву. Пасля прыняцця каталіцтва Ягайла атрымаў імя Уладзіслаў У выніку Ягайла да велікакняжацкага тытула далучыў пасаду польскага караля Ягайла

Від на Крэва. Руіны замка Вынікі ўніі: Ягайла выдаў прывілей – грамату, якая надавала дадатковыя правы і вольнасці феадалам каталіцкага веравызнання і не распаўсюджвалася на праваслаўных. Ён імкнуўся зрабіць каталіцкую царкву пануючай у ВКЛ. Гэта выклікала незадавльненне праваслаўнай часткі насельніцтва, прывяло да нарастання супярэчнасцей паміж феадаламі-католікамі і праваслаўнымі Унія садзейнічала ўмацаванню абараназдольнасці ВКЛ і Польшчы