І.Есенберлин І.Есенберлин 1915 жылы А қ мола облысында ғ ы Атбасар қ аласында ту ғ ан жылы Қ аза қ тау-кен институтын бітірген. Ұ лы Отан со ғ ысына қ атыс қ ан. Со ғ ыстан кейінгі жылдарда филармонияны, Жазушы баспасын бас қ арады,т.б. ж ұ мыстар ат қ арады. Жазушы Алматыда д ү ние салды. Қ аза қ ә дебиетінде І.Есенберлин – жаз ғ ан романдарыны ң саны е ң к ө п аса к ө рнекті жазушыларды ң бірі.

І.Есенберлиннің романдары: Ай қ ас (1967 жыл). Ғ ашы қ тар (1968 жыл). Алтын құ с (1971 жыл). К ө ле ң ке ң мен қ ор ғ ай ж ү р ( 1974 жыл). Ма ңғ ыстау майданы (1978 жыл). Аманат (1978 жыл). Алмас қ ылыш Жанталас К ө шпенділер трилогиясы Қ а һ ар Ай қ ас (1967 жыл). Ғ ашы қ тар (1968 жыл). Алтын құ с (1971 жыл). К ө ле ң ке ң мен қ ор ғ ай ж ү р ( 1974 жыл). Ма ңғ ыстау майданы (1978 жыл). Аманат (1978 жыл). Алмас қ ылыш Жанталас К ө шпенділер трилогиясы Қ а һ ар

Көшпенділер Көш- пенд і- лер - Алмас қылыш (Берекесі кеткен елді бір тудың астына жинауы) қазақ тың Жанталас ( Жоңғарларға қазақтардың бірігіп тойтарыс беруі) төл тарихы Қаһар (Абылайдың ұрпағының ел билеу кезеңі)

Көшпенділертрилогиясы Алмас қылыш романы –ХV ғасырдың оқиғаларынан аса көп мағлұматтар бере алады және онда ол оқиғалардың жылна-малық реті сақталған. Сол себепті де оны роман-хроника деп атауға болады. Роман-хроника болғандықтан, онда көптеген тарихи оқиғалардың тізбегінің басым келуі- жанрлық заңдылық. Бұл кітапта Дешті Қыпшақтың қаһарлы ханы Әбілхайырдың кезінде қазақ руларының қазақ хандығы қол астына топтасуы, бір жағы- Әбілхайыр, екінші жағы- Жәнібек,Керейлердің тақ пен тәж үшін таласы, хан ордасындағы шытырман оқиғалар, алдау мен зорлықтар тізбегі баяндалған. Жанталас романының бірінші бөлімінде Жоңғар елінің жаулаушылық тарихынан, қазақ жеріне шабуылды қалай әзірлегенін, ұрымтал тұсты пайдаланып, жойқын соғыс бастағандығынан шежіре шертеді.Қазақ халқының осы кезеңдегі ауыр қасіретке душар болуы, бірте-бірте ес жиып,күш қосып, Бұланты өзені мен Алакөл бойында алғашқы екі жеңіске жеткені айтылады.Сонымен қатар,Бұқар жырау әңгімесі арқылы қазақ жұртына Сауран қаласын шет жаулардан қалай қорғап қалғандығы туралы хикая қозғалады.Екінші бөлімде Ордабасы деген жерде жоңғарларға күйрете соққы бергендігі айтылады. Трилогияның Қаһар атты кітабында І.Есенберлин XIX ғ жылдарындағы Кенесары Қасымов бастаған Ресей отаршылдығына қарсы қозғалыстың жай-күйін әңгімелейді. Қаһардақазақ даласында тәуелсіз хандық орнатуды мақсат еткен Кенесарының қол жиып күреске шығуы, тәуелсіздік үшін күресті қолдамаған сұлтандарға және патша бекіністеріне шабуылы, Кенесарының билікке қол жеткізу үшін патша өкілдерімен келіссөздер жүргізуі, талабы өтпеген жерлерде қанның төгілуімен есептеспей, күш қолданылатын істерге баруы баян етіледі.

І.Есенберлин шы ғ арма- ларында ата қ ты К ө шпенділер трило- гиясы негізгі орын алады, ол эпикалы қ құ лаш- құ лашымен о қ и ғ аларды ң серпін- ділігімен, қ аза қ тарихыны ң бейнесі-мен, тіліні ң шынайы- лы ғ ымен, ай қ ындылы- ғ ымен ерекшеленеді.

Көшпенділер фильмі Абылай ханның дүниеге келуі; Ораз сәуегейдің болашақ тақ мұрагерін жоңғарлардан алып қалуы; Әкесіне де бермей, соғыс өнеріне баулуы. Ержете келе, досымен бірге бір қызға ғашық болуы. Жо ңғ арларды ң қ олына сат қ ындар ар қ ылы т ү суі; С ү йген қ ызын сол жерде кездестіруі; Жо ңғ арларды ң сынынан ө туі; Досымен жекпе-жекке шы ғ уы, оны ң ө ліміне қ ай ғ ыруы; Қ аза қ ты ң қ олын бастап, Шарыштан анасыны ң кегін алуы.

Кітап Тарихи жылнама ғ а с ү йеніп жаз ғ ан; О қ и ғ алар на қ ты берілген. Орта қ қ асиеті Тарихи туынды; К ө шпенділер деп аталады. Фильм Тарихтан алша қ ; Шетел актерларын ша қ ыр ғ ан. Венн диаграммасы

Көшпенділер трилогиясы әрекет кеңістігі Орал,Сібір,Орта Азия,Геран, Қытай секілді ұлан-ғасыр аумақты қамтиды.Шыңғыс хан мен Әмір Темір ұрпақтарының, хандардың, байлардың, қолбасылардың, сарбаздардың, малшылардың бейнелерімен жүздесеміз. Леонид Герокопян. Көшпенділер трилогиясы тарихта ешқандай жоғалып кетулердің болмағанын, осы ғасырлардың бәрінде де қазақ халқы өзінің ежелгі жерінде өмір сүріп, еңбек еткенін сенімді түрде көрсетеді. Әлкей Марғұлан Көшпенділер трилогиясы халықтың өзін-өзі танып білудің тамаша кезеңдік туындысы болып табылады. Чингис Гусейнов....алайда,ең бастысы, Көшпенділердің бұрынғы қоғам жағдайында да тәуелсіз өз құндылығы мен әдеби тағдырының барлығы жатыр. Ж.Аймауытов. Көшпенділер қазақтардың көзін ашты, өзін-өзі танып- білуіне көмектесті. Алдан Айымбетов. І.Есенберлиннің Көшпенділер трило- гиясының беттерін мұқият зерделе-мейінше қазақ ұлты- ның сан ғасырлық та-рихын талдап, пайым-дау мүмкін емес. Әрі мұнсыз ол толық- қанды болмайды. Әнуар Әлімжанов.

Саба қ ( 90 минут) 45 минут Кітаппен ж ұ мыс,фильм к ө рсету. Венн диаграммасымен ж ұ мыс істеу. Егер де мен...бол- сам(режиссер, актер) дебат ұ йымдастыру 45 минут Ұ БТ –да ғ ы та ң дау п ә ндері бойынша с ұ ра қ тар, батырлар мен хандарды ң ө мірін айту.

Міндетті және таңдау пәндерінің сұрақтары: Қ аза қ тілі: 1.Толықтауышты тап; 2. Анықтауышты тап; 3.Пысықтауышты тап; 4.Бірыңғай мүшелерді тап. Математика: 1.Абылай ханның қанша түменбасы, мыңбасы, жүз басы, онбасы бар? Жалпы қанша әскері бар? Қ аза қ ә дебиеті: 1.І.Есенберлинні ң ө мірі мен шы ғ армашылы ғ ын атап ө т Ө кінішім ү ш ж ү зді ң басын қ оса алмадым... Ө зге жаудан қ аза қ ты ң жерін қ ор ғ аймын деп ж ү ргенімде д ү ние құ р ғ ыр ө тіп кетіпті ғ ой деп ө кініш білдірген кім екенін табы ң ыз? 3. К ө шпенділер трилогиясыны ң жазылу тілі. Қ аза қ стан тарихы: 1. Осы фильмдегі о қ и ғ а қ ай жылдар аралы ғ ын қ амтыды? Орыс тілі: 1.Алдары ң а қ аза қ тілі бойынша берілген с ұ ра қ тарды ң орысша аны қ тамаларын айт. А ғ ылшын тілі: 1. К ө шпенділер трилогиясы туралы а ғ ылшын тілінде айтып бер. Физика: 1. Ара қ ашы қ ты қ 1 ша қ ырым деп есептегенде, 10 минутта ғ ы атты ң шабу жылдамды ғ ын аны қ та. 2. Алма а ғ ашынан алыс қ а т ү спейді деген ма қ ал қ ай за ңғ а с ә йкес келеді? 3.Ньютонны ң за ң дарын ата. Биология: 1.К ө шпенділер трилогия- сында ғ ы Алмалы қ ша һ ар ба ғ ында ғ ы жемістерді ата. 2. Ө з ө лке ң де ө сетін д ә рілік ө сімдіктерді ата.Оларды қ андай ма қ сатта қ олданады?

Ба ғ алаушкаласы