Xocalı soyqırımı - Böyük Ermənistan irqçiliyinin təzahür forması kimi 26 fevral 1992-ci il
Qədim Xocalı Azərbaycanın qədim yaşayış yeri Azərbaycanın qədim yaşayış yeri Tunc dövrü Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti azərbaycanlılarının yurdu Tunc dövrü Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti azərbaycanlılarının yurdu 100-ə qədər torpaq və daş türk kurqanı 100-ə qədər torpaq və daş türk kurqanı Dövrün məşhur Xocalı sərkərdə və əyanlarından yadigarlar Dövrün məşhur Xocalı sərkərdə və əyanlarından yadigarlar Zəngin maddi-mədəniyyət Zəngin maddi-mədəniyyət Assur hökmdarı Adadnirari ilə münasibətlərin maddi dəlilləri və s. Assur hökmdarı Adadnirari ilə münasibətlərin maddi dəlilləri və s.
Xocalı rayonu Xocalıya şəhər statusunun verilməsi – 1990-cı il aprel Xocalıya şəhər statusunun verilməsi – 1990-cı il aprel Ermənistandan qovulan azərbaycanlıların, Özbəkistandan qovulan məshəti türklərinin, Ermənistandan qovulan azərbaycanlıların, Özbəkistandan qovulan məshəti türklərinin, Dağlıq Qarabağın Xankəndi və başqa yaşayış məntəqələrində yaşayan soydaşlarımızın pənah yeri - Xocalı 1991-ci ilin payızında Xocalının əhalisi – 7000 nəfər 1991-ci ilin payızında Xocalının əhalisi – 7000 nəfər Xocalı rayonunun yaradılması – 26 noyabr 1991-ci il Xocalı rayonunun yaradılması – 26 noyabr 1991-ci il
Ermənilərin soyqırım fəaliyyətləri silsiləsi Ermənilər irqçi Böyük Ermənistan yaratmaq ideyalarını reallaşdırmaq üçün əvvəlcə Osmanlı dövlətində terrorçu fəaliyyətlərə başladılar. Ermənilər irqçi Böyük Ermənistan yaratmaq ideyalarını reallaşdırmaq üçün əvvəlcə Osmanlı dövlətində terrorçu fəaliyyətlərə başladılar. Bu terrorçu erməni qüvvələri XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ağırlıq mərkəzlərini Azərbaycan torpaqlarına yönəltdilər. Bu terrorçu erməni qüvvələri XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ağırlıq mərkəzlərini Azərbaycan torpaqlarına yönəltdilər. Əsas soyqırım tarixləri: Əsas soyqırım tarixləri: cı illər erməni-müsəman davası ci il qanlı mart-aprel hadisələri cü illər deportasiyası ci illər Ermənistan terrorizmi...
Xocalı soyqırımı Tarix Səbəb – Böyük Ermənistan irqçiliyi Səbəb – Böyük Ermənistan irqçiliyi İcraçılar – Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayı və Ermənistan silahlı qüvvələri İcraçılar – Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayı və Ermənistan silahlı qüvvələri Qana bulaşan silahlar – Rus, fransız, amerikan... Qana bulaşan silahlar – Rus, fransız, amerikan...
İtkilər : 613 meyid – 1430 əsir öldürülənlər - 63 uşaq, 106 qadın, 70 qoca öldürülənlər - 63 uşaq, 106 qadın, 70 qoca tam məhv edilmiş - 8 ailə tam məhv edilmiş - 8 ailə başsız qalmış ailə başsız qalmış ailə xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilən – 56 nəfər xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilən – 56 nəfər diri-diri yandırılan – 3 nəfər diri-diri yandırılan – 3 nəfər əl və ayaqdan məhrum olmuş nəfər əl və ayaqdan məhrum olmuş nəfər
İşgəncələr Güllələnmə Güllələnmə Başların kəsilməsi, baş dərisinin soyulması Başların kəsilməsi, baş dərisinin soyulması Gözlərin çıxarılması Gözlərin çıxarılması Hamilələrin qarınlarının süngü ilə deşik-deşik edilməsi Hamilələrin qarınlarının süngü ilə deşik-deşik edilməsi Tonqalda yandırılma və s. Tonqalda yandırılma və s.
Rus polkovniki V.Savelyevin Məxfi arayışından...Mən sizə ermənilərə qoşularaq əsir azərbaycanlıları sıraya düzərək tək-tək məhv edən və bundan həzz alan rütbə sahiblərini tanıtmaq istəyirəm: - Polkovnik B.Bayınukov - arxa cəbhə üzrə polk komandirinin müavini; - Polkovnik İ.V.Moiseyev - birinci batalyonun komandiri; - Mayor S.İ.Ohanyan - ikinci batalyonun komandiri; - Mayor E.A.Nabonik - üçüncü batalyonun komandiri; - Mayor V.İ.Çitçiyan - birinci batalyonun qərargah rəisi; - Mayor V.Q.Hayriyan - polkun kəşfıyyat rəisi; - Baş leytenant O.V.Mirzayan - rota komandiri; - Baş leytenant S.V.Xrinxua - kəşfıyyat bölməsinin rəisi; - Baş leytenant V.N.Qarmaş - tank rotası komandiri; - Baş leytenant N.T.Hakonyan - rota komandiri; - Baş leytenant V.A.Azıryan - batareya komandiri; - Leytenant V.İ.Bondarev - kəşfiyyat rəisinin müavini; - Leytenant A.İ.Kuçov - radiokimyəvi bölmənin rəisi; - (Eləcə də 41 nəfər milliyyətcə erməni olan rütbəli şəxslər).
Hava zərbəsi 25 fevral 1992-ci il – Xocalı bombalanmış, 89 dəfə raket atılmışdır. Vertolyot eskadrilyasının siyahısı: - 39 saylı vertolyot – pilotu Livan ermənisi Qalaqçiyan Romb Arutunoviç; - 40 saylı vertlyot – pilotu Suriya ermənisi Razdan Alekseyeviç Minoyan; - 29 saylı vertolyot – pilotu Livan müsəlmanı Zahid əl- Məhəmməd; - 17 saylı vertolyot – pilotu Yerevan ermənisi Pirimyan Suren Alekseyeviç ci il fevralın 28-də pilotlar Zahid əl-Məhəmməd və Pirimyan Suren Alekseyeviçə Qızıl xaç ordeni verildi.
Gizli erməni cəbhəsi 16 fevral 1992-ci il Xankəndində 366-cı alayın nəzdində Gizli erməni cəbhəsi adlı rota yaradıldı. 16 fevral 1992-ci il Xankəndində 366-cı alayın nəzdində Gizli erməni cəbhəsi adlı rota yaradıldı. Rotanın üzvləri Livan, ABŞ, Kanada, İran, İsveç, Türkiyə, İtaliya, Hollandiya və s. erməni icmalarını təmsil edirdilər. Rotanın üzvləri Livan, ABŞ, Kanada, İran, İsveç, Türkiyə, İtaliya, Hollandiya və s. erməni icmalarını təmsil edirdilər. Başları üzərində Böyük Ermənistan xəritəsi asılmışdı. Başları üzərində Böyük Ermənistan xəritəsi asılmışdı. Şuşanik adlı erməni qızlardan ibarət snayperçilər dəstəsi yaradılıdı. Şuşanik adlı erməni qızlardan ibarət snayperçilər dəstəsi yaradılıdı. Xaricdəki 36 məşhur erməni firması az vaxtda Gizli erməni cəbhəsinə 470 min dollar yardım etdilər. Xaricdəki 36 məşhur erməni firması az vaxtda Gizli erməni cəbhəsinə 470 min dollar yardım etdilər.
Dini müharibə Roma Papası II İohann Pavelin ermənilərə məktubundan:...İmkan olarsa, Xocalıya gəlib orada həlak olan erməni qardaşlarımın vuruş və döyüş məkanlarında baş əyəcəm... Roma Papası II İohann Pavelin ermənilərə məktubundan:...İmkan olarsa, Xocalıya gəlib orada həlak olan erməni qardaşlarımın vuruş və döyüş məkanlarında baş əyəcəm ci il fevral ayının 24-də saat dəqiqədə general rütbəsi almış Zarviqarov zabitlər önündə çıxış edir: regiondakı müharibə torpaq müharibəsi yox, islamın xristianlığa qarşı müharibəsidir ci il fevral ayının 24-də saat dəqiqədə general rütbəsi almış Zarviqarov zabitlər önündə çıxış edir: regiondakı müharibə torpaq müharibəsi yox, islamın xristianlığa qarşı müharibəsidir.
Erməni mədəniyyəti,erməni ziyalısıErməni mədəniyyəti,erməni ziyalısı Zori Balayanın Ruhun canlanması kitabından: Zori Balayanın Ruhun canlanması kitabından:... sadəcə qəlbi sökülərək oda atılan erməni bu sətirlərdən qürur duyur və həzz alır. Vətəndaşlıq və kişilik vəzifəsi kimi mən də moğol dölü olanlara (yəni türklərə) işgəncə verdim.... bizim əsgərlər çox səs çıxarmaması üçün uşağı dırnaqlarından pəncərənin şüşəsinə mıxlamışdılar. Xaçatur uşağın anasının kəsilmiş döşlərini onun ağzına soxdu. Daha sonra mən 13 yaşlı bir türkün babalarının bizim uşaqlara etdiyi kimi sinəsini və qarnını yardım. Uşaq 7 dəqiqə sonra qan itkisindən öldü. Mən həkim (humanist) olduğum üçün uşağa etdiyimdən xoşbəxt olmadım. Ancaq qəlbimdə böyük bir sevinc vardı. Çünki, mən xalqıma edilənlərin yüzdə birinin intiqamını almışdım.
... Xaçatur itdən doğulanların (yəni, türklərin) cəsədini parçalara böldü və itlərə atdı. Dünən biz eyni hərəkətləri daha üç türk dölünə tətbiq etmişdik. Bununla mən ermənilik, vətənsevərlik və vətəndaşlıq borcumu yerinə yetirdim. Xaçatur tərləmişdi. Mən onun gözlərində və daha sonra da digərlərinin gözlərində intiqam mücadiləsi və güclü humanizmi gördüm. Sonra mayor Suren, mənim uşaqlıq dostum dedi: Biz heyvan deyilik, amma biz soyuqqanlı olmalıyıq. Türklər tərəfindən öldürülənlərin ruhları sakitləşməlidir.... Xaçatur itdən doğulanların (yəni, türklərin) cəsədini parçalara böldü və itlərə atdı. Dünən biz eyni hərəkətləri daha üç türk dölünə tətbiq etmişdik. Bununla mən ermənilik, vətənsevərlik və vətəndaşlıq borcumu yerinə yetirdim. Xaçatur tərləmişdi. Mən onun gözlərində və daha sonra da digərlərinin gözlərində intiqam mücadiləsi və güclü humanizmi gördüm. Sonra mayor Suren, mənim uşaqlıq dostum dedi: Biz heyvan deyilik, amma biz soyuqqanlı olmalıyıq. Türklər tərəfindən öldürülənlərin ruhları sakitləşməlidir. Bir gün sonra biz kilsəyə gedərək 1915-ci ildə öldürülənlər üçün dua etdik və dünən gördüyümüz mənzərədən qəlbimizin təmizlənməsi üçün Allaha yalvardıq. Daha sonra Surenin evində arvadı stəkanlara Cermuq mineral suyu doldurarkən Xaçatur yorğun səslə Ermənilər ana torpaqlarını qurtarmalı və Böyük Ermənistanı qurmalıdır – dedi. Bir gün sonra biz kilsəyə gedərək 1915-ci ildə öldürülənlər üçün dua etdik və dünən gördüyümüz mənzərədən qəlbimizin təmizlənməsi üçün Allaha yalvardıq. Daha sonra Surenin evində arvadı stəkanlara Cermuq mineral suyu doldurarkən Xaçatur yorğun səslə Ermənilər ana torpaqlarını qurtarmalı və Böyük Ermənistanı qurmalıdır – dedi.
Cəsədlərin yandırılması Dauda Xeyriyanın Xaç üçün adlı kitabından: Bu səhər soyuqda Daşbulağa doğru təxminən bir kilometrlik yolu keçmək üçün cəsədlərdən yol düzəltdik. Mən cəsədlərin üstündən keçmək istəmirdim. Polkovnik Ohanyan mənə qorxmamağımı və bunun müharibə qanunları olduğunu söylədi. Mən 9-11 yaşlarında bir qız cəsədinin sinəsinə çıxaraq irəlilədim. Mənim pal-paltarım qana bulaşmışdı. Beləcə mən təxminən 1200 cəsədin üstünə çıxaraq keçdim. Dauda Xeyriyanın Xaç üçün adlı kitabından: Bu səhər soyuqda Daşbulağa doğru təxminən bir kilometrlik yolu keçmək üçün cəsədlərdən yol düzəltdik. Mən cəsədlərin üstündən keçmək istəmirdim. Polkovnik Ohanyan mənə qorxmamağımı və bunun müharibə qanunları olduğunu söylədi. Mən 9-11 yaşlarında bir qız cəsədinin sinəsinə çıxaraq irəlilədim. Mənim pal-paltarım qana bulaşmışdı. Beləcə mən təxminən 1200 cəsədin üstünə çıxaraq keçdim. … Martın 2-də Qaflan erməni qrupu (cəsədləri yandırmaq üçün yaradılmış xüsusi qrup) axmaq moğollara (yəni, türklərə) aid 2000 cəsəd yığdı və Xocalının qərbində onları bir neçə yerə toplayaraq yandırdı. Son yük maşınında mən təxminən 10 yaşında bir qız uşağı gördüm. Qız boynundan və əlindən yaralanmışdı. Diqqətlə baxanda yavaşca nəfəs aldığını gördüm, soyuq, aclıq və aldığı yaraya baxmayaraq uşaq hələ yaşayırdı. Mən heç bir zaman ölümlə mübarizə aparan bu qızın gözlərini unutmayacağam. Daha sonra Tiqranyan adlı bir əsgər uşağın qulağından tutaraq yandırılmaq üçün bir yerə toplanmış və üzərilərinə mazut tökülmüş cəsədlərin yanına gətirdi və daha sonra onları yandırdı. Bu zaman mən birinin yardım səslərini eşitdim. Mən çox irəliyə gedə bilmədim. Çünki, Xocalını bu lənətlənmiş türklərdən qurtarmaq istəyirdim.
Erməni xarakterinin iç üzü Erməni yazıçı S.Qabrelyan Haydad və Daşnaksütyun haqqında bunları yazır: Mən öz pulumla məmləkətin cəlladı olmaq istəmirəm. Erməni yazıçı S.Qabrelyan Haydad və Daşnaksütyun haqqında bunları yazır: Mən öz pulumla məmləkətin cəlladı olmaq istəmirəm. Jamharyan adlı erməni Daşnaksütyunun maliyyə tələbinə əməl etmədiyinə görə Moskvada öldürüldü. Jamharyan adlı erməni Daşnaksütyunun maliyyə tələbinə əməl etmədiyinə görə Moskvada öldürüldü. Eyni səbəbdən Türkiyə ermənisi, İzmirdə yaşayan Balyozman da öldürülmüşdür. Eyni səbəbdən Türkiyə ermənisi, İzmirdə yaşayan Balyozman da öldürülmüşdür. Eyni səbəbdən rus ermənisi Bahaliyan Novorossiysk şəhərində boğazlandı. Eyni səbəbdən rus ermənisi Bahaliyan Novorossiysk şəhərində boğazlandı. Xocalı soyqırımını həyata keçirən Haydad terror qrupunun rəhbəri Suren Paşayandır. Xocalı soyqırımını həyata keçirən Haydad terror qrupunun rəhbəri Suren Paşayandır.
Avropalı erməni jurnalistlərin etirafları Avropa ermənisi olan jurnalistlərdən biri: Xocalıda qətlə yetirdikləri 100 nəfəri yan-yana düzərək körpü düzəltdilər. Mən bu körpüdəki cəsədlərin üzərindən keçəndə, ayağımı körpə bir uşağın sinəsinə qoyanda elə titrədim ki, fotoaparatım, bloknotum, qələmim yerə düşərək qana boyandı. Özümü tamamilə itirdim. Bədənim tir-tir titrədi. Avropa ermənisi olan jurnalistlərdən biri: Xocalıda qətlə yetirdikləri 100 nəfəri yan-yana düzərək körpü düzəltdilər. Mən bu körpüdəki cəsədlərin üzərindən keçəndə, ayağımı körpə bir uşağın sinəsinə qoyanda elə titrədim ki, fotoaparatım, bloknotum, qələmim yerə düşərək qana boyandı. Özümü tamamilə itirdim. Bədənim tir-tir titrədi....Fransada çıxan aylıq jurnalların birində Hücumdan öncə yazısını çap etdirən erməni jurnalisti Belain Siracyan yazır: Xocalını gözlərimlə gördüm. Hər yerdən qan iyi gəlirdi. Qar üstündəki kimsəsiz, sahibsiz cəsədlərdən qorxdum... Qorxdum ki, bu qan üçün heç vaxt Azərbaycan tərəfi, sabahkı nəsillər susmasın... Bu gün ruslar bizimlədir. Bəs sabah? Biz tənha qala bilərik (1992-ci il 12 mart)....Fransada çıxan aylıq jurnalların birində Hücumdan öncə yazısını çap etdirən erməni jurnalisti Belain Siracyan yazır: Xocalını gözlərimlə gördüm. Hər yerdən qan iyi gəlirdi. Qar üstündəki kimsəsiz, sahibsiz cəsədlərdən qorxdum... Qorxdum ki, bu qan üçün heç vaxt Azərbaycan tərəfi, sabahkı nəsillər susmasın... Bu gün ruslar bizimlədir. Bəs sabah? Biz tənha qala bilərik (1992-ci il 12 mart).
Şahid-jurnalistlər... Fransız jurnalisti Jan-Iv Yunet yazırdı: Biz Xocalı faciəsinin şahidi olduq, yüzlərlə öldürülmüş günahsız insan meyitləri gördük bunlar qadınlar, uşaqlar, qocalar və Xocalının keşikçiləri idi... Bizi ermənilər sonra atəşə tutdular. Biz çəkilişi axıra çatdıra bilmədik. Bu dəhşətli faciə idi. Mən müharibədə çox şeylər olduğunu, alman əsgərinin qəddarlığını eşitmişəm, amma ermənilər onları ötüb keçiblər. Onlar 5-6 yaşlı uşaqları, dinc əhalini vəhşicəsinə öldürürlər. Fransız jurnalisti Jan-Iv Yunet yazırdı: Biz Xocalı faciəsinin şahidi olduq, yüzlərlə öldürülmüş günahsız insan meyitləri gördük bunlar qadınlar, uşaqlar, qocalar və Xocalının keşikçiləri idi... Bizi ermənilər sonra atəşə tutdular. Biz çəkilişi axıra çatdıra bilmədik. Bu dəhşətli faciə idi. Mən müharibədə çox şeylər olduğunu, alman əsgərinin qəddarlığını eşitmişəm, amma ermənilər onları ötüb keçiblər. Onlar 5-6 yaşlı uşaqları, dinc əhalini vəhşicəsinə öldürürlər. İzvestiya qəzetinin müxbiri V.Belıx Xocalı hadisələri zamanı gözləri oyulmuş, qulaqları kəsilmiş, kəllə sümükləri çıxarılmış, başları kəsilmiş meyitlər görmüşdür. İzvestiya qəzetinin müxbiri V.Belıx Xocalı hadisələri zamanı gözləri oyulmuş, qulaqları kəsilmiş, kəllə sümükləri çıxarılmış, başları kəsilmiş meyitlər görmüşdür. Vəhşilikləridən bəhs edən yüzlərlə şahid hərbçilər, Xocalı sakinləri vardır. Vəhşilikləridən bəhs edən yüzlərlə şahid hərbçilər, Xocalı sakinləri vardır.
Xocalı faciəsi beynəlxalq cinayətdir Hüquqi əsaslar: Hüquqi əsaslar: a. BMT Baş Məclisinin 9 dekabr 1948-ci il tarixli 260 saylı qətnaməsi ilə qəbul edilmiş Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında konvensiya, b. Nürnberq Hərbi Tribunalının Nizamnaməsi; c. Yuqoslaviya Beynəlxalq Cinayət Tribunalının Nizamnaməsi (maddə 4); ç. Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalının Nizamnaməsi (maddə 1); d. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Statusu (maddə 6); e. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi (maddə 103); ə. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında 26 mart 1998-ci il tarixli fərmanı.
Xocalılar bu gün Azərbaycanın 48 şəhər və rayonunda məskunlaşan xocalılar dən çox kənd, sanatoriya, düşərgə, çadır şəhərciyi və xüsusi evlərdə yaşayır, torpaqlarına, Xocalıya qayıdacaqları günü gözləyirlər.
Müəllif Azərbaycan MEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Gənc Alimlər Şurası