Шоқан Уәлиханов 1835 – 1865 жылы

Шокан Уәлиханов 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде аға сұлтан Шыңғыс Уәлихановтың отбасында дүниеге келген.

1847 жылы 12 жасар Шоқанды әкесі сол кездегі ең таңдаулы оқу орны болып есептелген Сібір кадет корпусына оқуға орналастырады. Мұңда орыстың озық ойлы зиялылары сабақ берген.

Кадет корпусында Шоқан өзінің зеректігімен ерекшеленген. Тілді тез меңгеріп, өзі қатарлас оқушылардан озық оқыған.

1854 жылы Шоқан генерал Госфортпен бірге ұзақ саяхатқа шығып, Аяғөз, Тарбағатай, Қапал тауларын аралады. Алматы, Қарқаралы, Баянауыл, Көкшетау жерлеріне соғып, Омбыға оралады.

Шоқан Уәлиханов шығармалары, ең алдымен, өз халқының тарихын, этнографиясын және фольклорын зерттеуге арналған.

Ш.Уәлихановтың ауызекі әдебиетті, сирек қолжазбаларды, Қазақстан мен Орта Азия халықтары қолөнері үлгелерін қажымай-талмай жинаушы ретінде де еңбегі зор.

Шоқан Уәлиханов туралы Г.Н.Потанин, Н.М.Ядринцев, П.П. Семенов-Тян-Шанский, И.И.Ибрагимов замандастары естеліктер жазып, жылы лебіздерін білдірген.

1856 жылы Шо қ анны ң Қ аш қ ар ғ а жаса ғ ан саяхаты оны ң ғ алымды қ ата ғ ын к ө кке к ө терді. Шо қ анны ң б ұ л к ү нделік д ә птері КСРО Ғ ылым академиясыны ң м ұ ражайында осы к ү нге дейін са қ таулы.

Шоқан Уәлиханов 1865 жылы қайтыс болды.