Саха Республикатын народнай суруйааччыта Николай Гаврилович Золотарев – Николай Якутскай 9 кылаас үлэтэ

Николай Якутскай 1908 сыллаахха сэтинньи 22 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улууһун Харбалаах нэһилиэгэр элбэх ођолоох дьадаңы дьиэ кэргэңңэ төрөөбүтэ.

Николай Якутскай Үөрэхтэниитэ; Айар аатын сүрэхтэниитэ;Айар аатын сүрэхтэниитэ; Айар үлэтэ; Айымньылара; Чађылкай киһи; Норуот убаастыыр суруйааччыта;Норуот убаастыыр суруйааччыта; Баай фантазиялаах суруйааччы;Баай фантазиялаах суруйааччы;

Үөрэхтэниитэ 1919 с. Харбалаах маңнайгы ступеннаах оскуолатыгар үөрэнэ киирбитэ. Ол да кэмнэртэн уол бэйэтин үөлээннээхтэрин ортотугар кэпсээнэ – ипсээнэ үгүһүгэр, билиэх – көрүөх бађата күүстээђинэн уратылаађа.

1929 с. Коля Бүлүү куоратын 2-с сүһүөх оскуолатыгар үөрэнэ киирэн баран, ођолорго эбэтин остуоруйаларын бэйэтиттэн эбэн – сабан кэпсиирэ сыллаахха Владивостокка барбыта уонна онно 1930 сыллаахха ортоку команднай састаап байыаннай оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрбитэ.

Үөрэђин ситиһиилээхтик бүтэрээт, сахалартан биир бастакынан пограничник буолан ыраах Молдовияђа сулууспалыы тиийбитэ. Бу кэмтэн ыла Ийэ дойду бу биир кэрэ сирэ киниэхэ төрөөбүт дойдутун курдук саныыр миэстэтинэн, айар үлэтин биһигинэн буолбута.

Айар аатын сүрэхтэниитэ Молдовияђа олорон аан бастаан Николай Якутскай диэн псевдонимынан бэчээтигэр «Люба Одесская уорађайа» диэн кыра кэпсээнэ тахсыбыта. Ол туһунан кэлин, кини «сахалыытыгар «Саха Ньукулайа» диэн этэр бађалаађым» диэн суруйбута.

Айар үлэтэ Н.Г. Золотарев 1938 с айар үлэтин сађалаабыта. Бастакы очеркалара, кэпсээннэрэ уонна молдованныы тылларынан бэчээттэммитэ.Сэрии сылларыгар хорсун буойуннар тустарынан элбэх очерканы, кэпсээни суруйбута сыллаахха ССРС Суруйааччыларын Союһун чилиэнэ.

Бастакы кинигэтэ «Өлүүнү кыайбыт өлбөт» 1944 сыллаахха тахсыбыта. Очеркалартан, кэпсээннэртэн сађалаан, улахан сэһэннэри, романнары биэрбит, таһаарыылаахтык үлэлээбит прозаик. Кини барыта отуттан тахса кинигэ ааптара. Саха литературатын историятыгар аан бастакы"Төлкө" трилогияны суруйан киэңник биллибитэ.Н.Якутскай өссө "Сир", "Илин уонна Арђаа","Адађа", "Сүтүк" романнары бэчээттэппитэ.

Саха сиригэр көмүс уонна алмаас промышленностара төрүттэниилэрин уус-ураннык сырдаппыт айымньыларынан "Көмүстээх үрүйэ", "Алмааһыкөрдөөччүлэр", "Алмаас уонна таптал" сэһэннэр буолаллар. Итини үрдүктүк сыаналаан, кэлин көстүбүт алмаас биир кристала. Ођолорго анаан элбэх кэпсээн, остуоруйа кинигэлэрин суруйбута. Ођо аймах таптыыр суруйааччыта этэ.

Николай Якутскайы ыччат кэрэхсиир суруйааччыта диэн мээнэђэ эппэттэр. Адьас кырачааннарга садка сылдьар үчүгэй, Куобах тођо кутурга суох буолбутай диэн иитэр-үөрэтэр суолталаах, көр-күлүү дођуһуоллаах кэпсээннэриттэн Биһиги кытылбыт диэн пограничниктар сэрэхтээх уонна мындыр үлэлэрин туһунан сэһэргиир айымньытыгар тиийэ суруйан бэлэхтээбитэ.

Н.Г. Золотарев – хонохтоох суруйааччы. Кини үйэ аңаарыттан ордук айан кэлбит кэмигэр проза бары жанрдарыгар айымньылаахтык үлэлээбитэ: очеркалары, кэпсээннэри, публицистическай ыстатыйалары, араас мемуардары, сэһэннэри, романнары – трилогиятыгар тиийэ айбыта.

Кини айымньылара Германияђа, Англияђа, Чехияђа, Польшађа, ону тэңэ Молдовияђ, Украинађа, Латвияђа, Эстонияђа, Литвађа уо. д. а., онно олорор омуктар тылларыгар тылбаастанан бэчээттэммитэ.

Айымньылара Төлкө: Роман. Дьокуускай, Көмүстээх үрүйэ: Сэһэн,Дьокуускай, Сир: Роман.Дьокуускай, Төлкө: Роман. 2-ис тахсыыта. Дьокуускай, Сэһэннэр: 2 туомнаах.Дьокуускай, Илин уонна Арђаа: Роман.Дьокуускай, Адађа: Роман.Дьокуускай, Сүтүк: Роман.-Дьокуускай, Үтүө умнуллубат: Сэһэннэр.Дьокуускай, Сэрэхтээх Сэмэликээн: Кэпсээннэр.Дьокуускай, Сэмэн Чакыырап: Роман.Дьокуускай, уонна да атыттар.

Чађылхай киһи Үлэ Кыһыл Знамята, Норуоттар дођордоһуулара, "Бочуот Знага" уордьаннарынан, мэтээллэринэн нађараадаламмыта сыллаахха ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ.

Норуот убаастыыр суруйааччыта. Норуот тапталлаах суруйааччыта 1995 сыл ахсынньы 11 күнүгэр Приднестровскай Республикађа Тирасполь куоракка 88 сааһыгар өлбүтэ. Уһугулаан сыттађына, Саха Республикатын Суруйаачыларын Союһун председателэ М.Д. Ефимов, САПИ фонда президенэ Ф.С. Тумусов, Саха Республикатын Правительствотын көмөлөрүнэн поэт В.Т. Сивцев, Үөһээ Бүлүү улууһун бэрэстибиитэлэ Ю.Р. Григорьев, суруйааччы сиэн балта Н.А.Золотарёва баран көрсүбүттэрэ, кэриэс тылын суруйбуттара. Өлбүтүн кэннэ, дойдутугар Харбалаахха Улуу Сыһыыга ађалан көмсүбүттэрэ, илиинэн суруйууларын Саха сиригэр илдьэ кэлбиттэрэ.

Баай фантазиялаах суруйааччы Николай Якутскай – сахалартан биир саамай элбэх аа5ааччылардаах, бутун Россия урдунэн, тас дойдуларга киэнник биллибит – сура5ырбыт суруйааччы. Ол биир туоьутунан П.А. Ойуунускай аатынан Литературная музейга ууруллан сытар, кини аатыгар ыытыллыбыт 500-тэн тахса суруктар буолаллар.

Николай Якутскай туһунан народнай поэт Пётр Тобуруокап маннык суруйбута: «Кини туһунан Саха норуотун биир саамай тапталлаах уонна уһулуччу киэңник биллэр, аађыллар суруйааччы диэн быһаччы этэн кэбистэххэ, бука, туох да омуннааһын, дарбатыы суох буолуођа: кини айымньытын аптаах ођо да, улахан да киһи сахађа хантан кэллэђэй?!»

Дьиңнээх талаан - өлбөт үйэлээх.