Төньяк Америка Димухамитова Лилия Сагидулловна -химии,география укытучысы Димухамитова Лилия Сагидулловна -химии,география укытучысы Муниципальное бюджетное образовательное учреждение «Чалпинская cредняя общеобразовательная школа»Азнакаевского муниципального района РТ Муниципальное бюджетное образовательное учреждение «Чалпинская cредняя общеобразовательная школа»Азнакаевского муниципального района РТ

Миссисипи Миссисипи Миссури Миссури Маккензи Маккензи Колорадо Колорадо Колумбия Колумбия Юкон Юкон Изге Лаврентий Изге Лаврентий Рио-Гранде Рио-Гранде

Миссисипи Миссисипи Миссури Миссури Маккензи Маккензи Колорадо Колорадо Колумбия Колумбия Юкон Юкон Изге Лаврентий Изге Лаврентий Рио-Гранде Рио-Гранде

Дөрес җаваплар Миссисипи а в Миссисипи а в Миссури а в Миссури а в Маккензи б а Маккензи б а Колорадо в б Колорадо в б Колумбия в б Колумбия в б Юкон б б Юкон б б Изге Лаврентий г в Изге Лаврентий г в Рио-Гранде а в Рио-Гранде а в

Төньяк Американың табигый зоналары

Табигый зоналар Т ө ньяк Америкада табигый зоналар гад ә ти булмаганча урнашкан. Материкны ң Т ө ньяк Америкада табигый зоналар гад ә ти булмаганча урнашкан. Материкны ң т ө ньягында алар зона т ө ньягында алар зона законы буенча полоса булып сузыла бара. Ә урта һә м к ө ньяк ө лешл ә рд ә алар меридиональ урнашканнар. Моны ң с ә б ә бе – рельеф һә м ө стенлек ит ү че җ илл ә р законы буенча полоса булып сузыла бара. Ә урта һә м к ө ньяк ө лешл ә рд ә алар меридиональ урнашканнар. Моны ң с ә б ә бе – рельеф һә м ө стенлек ит ү че җ илл ә р

Канада Арктик архипелагын Һә м материк- ны ң т ө ньяк яр буйларын арктик ч ү лл ә р һә м тундра зонасы алып тора. Озын поляр т ө нн ә рд ә һ ава- ны ң температурасы градустан да т ү б ә н т ө ш ә. Еш кына к ө чле җ илл ә р ис ә. Бу шартлар монда яш әү чел ә рне ң тормыш шартларын кыенлаштыра.

Арктик ч ү лл ә р зонасында туфрак юк диярлек. Ү семлекл ә рд ә н м ү кл ә р һә м лишайниклар гына ү с ә. Хайваннар д ө ньясы т ө рлер ә к. Аларны ң тормышы су бел ә н б ә йл ә нг ә н. Моржлар, тюленьн ә р, ак аюлар азыкны судан табалар. Арктик ч ү лл ә р зонасында туфрак юк диярлек. Ү семлекл ә рд ә н м ү кл ә р һә м лишайниклар гына ү с ә. Хайваннар д ө ньясы т ө рлер ә к. Аларны ң тормышы су бел ә н б ә йл ә нг ә н. Моржлар, тюленьн ә р, ак аюлар азыкны судан табалар.

Горур кош Ак ябалакны шат кош дип ә йтеп булмый. Д ө реср ә ге ул горур кош. К ү б ә л ә кт ә й ә крен очып ул ү зене ң корбаннарын – кечер ә к кимер ү чел ә рне аулый. Аны ң т ө п азыгы – лемминглар. Лемминглар бетк ә ч ябалак еракка к ө ньякка ук оча. Аны ң уртача ки ң лекл ә рд ә к ү рен ү е т ө ньякта лемминглар саныны ң кискен ким ү ен к ү рс ә теп тора Ак ябалакны шат кош дип ә йтеп булмый. Д ө реср ә ге ул горур кош. К ү б ә л ә кт ә й ә крен очып ул ү зене ң корбаннарын – кечер ә к кимер ү чел ә рне аулый. Аны ң т ө п азыгы – лемминглар. Лемминглар бетк ә ч ябалак еракка к ө ньякка ук оча. Аны ң уртача ки ң лекл ә рд ә к ү рен ү е т ө ньякта лемминглар саныны ң кискен ким ү ен к ү рс ә теп тора

Б ү ре – бик акыллы җә нлек. Алар к ө т ү л ә ре бел ә н яшил ә р, ауга да берг ә л ә шеп чыгалар. Б ү рел ә р бер-берсен ә карата яхшы м ө н ә с ә б ә тт ә, ү зл ә рене ң шактый катлаулы телл ә ренд ә аралаша, х ә тта «елмая» да алалар.Аяк арасына т ө шерелг ә н койрыклары буйсынуны а ң лата. Ятып торган колаклары, ыржайган тешл ә ре янауны, ө ск ә к ү т ә релг ә н койрыгы ышануны а ң лата. Урыннан урынга к ү чк ә нд ә б ү рел ә р улап аралашалар, ү зара элемт ә д ә булалар. Б ү рел ә рне ң ү зл ә рен шулай тотуы кызыксыну тудыра.Алар гаил ә л ә ренд ә д ә кайгыртучан һә м бу яклары бел ә н ү рн ә кк ә лаек.

Тундра – субарктик поясны ң урмансыз ки ң лекл ә ре.Кыска җә й вакытында ташлы ө слек м ү к, лишайниклардан торган кием киен ә. Ә к ө ньяктагы утраулар ү семлекл ә рг ә байрак. Монда сазлы тундра туфракларында к ү р ә н ү л ә не, к ә рл ә таллар, к ә рл ә каеннар ү с ә. Тундра – субарктик поясны ң урмансыз ки ң лекл ә ре.Кыска җә й вакытында ташлы ө слек м ү к, лишайниклардан торган кием киен ә. Ә к ө ньяктагы утраулар ү семлекл ә рг ә байрак. Монда сазлы тундра туфракларында к ү р ә н ү л ә не, к ә рл ә таллар, к ә рл ә каеннар ү с ә.

Тундраның үсемлекләре Тундраның үсемлекләре М ү кл ә р лишайниклар бел ә н берр ә тт ә н к ү р ә н ү л ә не, м ү к җ ил ә ге, болан м ү ге ү с ә. Биред ә җ ил ә к куакчыклары к ү п. Җә ен казаяк, сазанак, кырлыганнар ч ә ч ә к атып утыра М ү кл ә р лишайниклар бел ә н берр ә тт ә н к ү р ә н ү л ә не, м ү к җ ил ә ге, болан м ү ге ү с ә. Биред ә җ ил ә к куакчыклары к ү п. Җә ен казаяк, сазанак, кырлыганнар ч ә ч ә к атып утыра

Тундра үсемлекләре белән күп төрле хайваннар тукла- на. Монда сарык- үгез, карибу боланнары кар капламы юка булганлыктан, үзләренә азыкны җиңел табалар. Ерткычлардан ак төлке һәм бүреләр яши. Күлләрдә казлар, үрдәкләр, су кошлары күп.

Уртача поясның табигый зоналары Тайга Тайга Катнаш урманнар Катнаш урманнар Ки ң яфраклы урманнар Ки ң яфраклы урманнар Далалар Далалар Ярымч ү лл ә р һә м ч ү лл ә р Ярымч ү лл ә р һә м ч ү лл ә р Уртача поясны ң зоналары ки ң лек буенча т ү гел, меридиан юн ә лешенд ә урнашканнар. Аны ң с ә б ә бе – рельеф Уртача поясны ң зоналары ки ң лек буенча т ү гел, меридиан юн ә лешенд ә урнашканнар. Аны ң с ә б ә бе – рельеф һә м ө стенлек ит ү че җ илл ә р һә м ө стенлек ит ү че җ илл ә р

Тайга Тайга – ылыслы агачлар ө стенлек ит ү че табигый зона. Аны ң к ө лсу туфраклары карлы салкын кыш һә м дымлы суык җә й шартларында хасил була. Территорияне ң зур ө лешенд ә кара һә м ак чыршы, америка карагае ү с ә. Комлы туфракларда веймут нараты, банкс нараты ү с ә Тайга – ылыслы агачлар ө стенлек ит ү че табигый зона. Аны ң к ө лсу туфраклары карлы салкын кыш һә м дымлы суык җә й шартларында хасил була. Территорияне ң зур ө лешенд ә кара һә м ак чыршы, америка карагае ү с ә. Комлы туфракларда веймут нараты, банкс нараты ү с ә

Тайгада кара аю – барибал, гризли, Канада сел әү сене, Америка сусары, скунс кебек ерткыч җә нлекл ә р; поши, вапити боланы кебек ү л ә н бел ә н тукланучы хайваннар яши. Милли паркларда урман бизоны сакланып калган.

Катнаш һ ә м ки ң яфраклы урманнарда им ә н, юк ә, клен, бук, тюльпан агачы, магнолия, кара чикл ә век, к ө нбатыш платаны ү с ә. Кыргый алмагачлар, кыргый грушалар, куакчыклар һә м лианалар бу урманнарны тагын да баетып к ү рс ә т ә

Урманнарның хайваннар дөньясы да бик бай Кондыз Б Бурсык

Далалар – прерияләр Далалар – уртача һә м субтропик поясны ң кара һә м каштан туфракларында ү с ү че ү л ә нн ә р бел ә н капланган урмансыз ки ң лекл ә ре. Җ ылы климат ү л ә нн ә рне ң г ө рл ә п ү с ү ен ә ярд ә м ит ә. Монда салынчак, типчак, бизон ү л ә не ө стенлек ит ә Далалар – уртача һә м субтропик поясны ң кара һә м каштан туфракларында ү с ү че ү л ә нн ә р бел ә н капланган урмансыз ки ң лекл ә ре. Җ ылы климат ү л ә нн ә рне ң г ө рл ә п ү с ү ен ә ярд ә м ит ә. Монда салынчак, типчак, бизон ү л ә не ө стенлек ит ә

Х ә зер прериял ә р с ө релг ә н яис ә к ө т ү лекл ә рг ә ә йл ә ндерелг ә нн ә р. Бу хайваннар д ө ньясына да йогынты ясаган. Бизоннар б ө тенл ә й диярлек юкка чыккан. Койотлар(дала б ү рел ә ре) һә м т ө лкел ә р бик аз калган Х ә зер прериял ә р с ө релг ә н яис ә к ө т ү лекл ә рг ә ә йл ә ндерелг ә нн ә р. Бу хайваннар д ө ньясына да йогынты ясаган. Бизоннар б ө тенл ә й диярлек юкка чыккан. Койотлар(дала б ү рел ә ре) һә м т ө лкел ә р бик аз калган

Ярымшарлар картасын к ү р ( куллар бел ә н т ү г ә р ә к) Африка, Австралия кайда? (куллар у ң га һә м сулга) Антарктида, Американы (куллар җ илк ә г ә ) Җ айлап ө ст ә син ә йд ә. (куллар билг ә ) Ә кем белми Евразияне? ( 2 тап. бил турысында кул чабабыз) Бу бит бик т ә зур хата. ( баш ө стенд ә 2 тапкыр кул чабабыз) Барлык материклар х ә зер ( куллар билд ә ) Ү з урынында ята. ( у ң га һә м сулга б ө гел ә без)

Кордильерны ң эчке яссытаулыкларында уртача пояс ч ү лл ә ре урнашкан. Монда т ө п ү семлекл ә р – кара ә рем һә м алабута. Мексика таулыгыны ң субтропик ч ү лл ә ренд ә кактуслар ү с ә. Кордильерны ң эчке яссытаулыкларында уртача пояс ч ү лл ә ре урнашкан. Монда т ө п ү семлекл ә р – кара ә рем һә м алабута. Мексика таулыгыны ң субтропик ч ү лл ә ренд ә кактуслар ү с ә.

Табигатьне саклау Милли парклар – ү семлекл ә р, хай- Милли парклар – ү семлекл ә р, хай- ваннарны саклау й ө зенн ә н оешты- ваннарны саклау й ө зенн ә н оешты- рылган. рылган. Йеллоустон Йеллоустон Зур Каньон Зур Каньон Йосемит Йосемит Арчес Арчес Бэдлэнд Бэдлэнд

ЙЕЛЛОУСТОн

Зур каньон Колора до каньоны

Секвойялар патшалыгы Д ө ньядагы и ң зур агач – Генерал Шерман секвойясы Калифорнияд ә ү с ә. Аны ң биеклеге 84м, к әү с ә сене ң диаметры 35м, ботакларыны ң диаметры 3 м, яше 2500 ел, авырлыгы 2500 т. Д ө ньядагы и ң зур агач – Генерал Шерман секвойясы Калифорнияд ә ү с ә. Аны ң биеклеге 84м, к әү с ә сене ң диаметры 35м, ботакларыны ң диаметры 3 м, яше 2500 ел, авырлыгы 2500 т.

Картага кара һә м ә йт.Т ү б ә нд ә с ү з нинди җә нлек турында бара? Картага кара һә м ә йт.Т ү б ә нд ә с ү з нинди җә нлек турында бара? 1 Тундрада яши 1 Тундрада яши 2 Яраткан азыгы – м ү к 2 Яраткан азыгы – м ү к 3 Т ө се - соры 3 Т ө се - соры 4 Матур м ө гезл ә ре бар 4 Матур м ө гезл ә ре бар 5 Аны ң аягы озын 5 Аны ң аягы озын

Өй эше Бер ә р табигый зона турында с ө йл ә рг ә ө йр ә нерг ә Бер ә р табигый зона турында с ө йл ә рг ә ө йр ә нерг ә Тел ә ге булган укучыларга табигый зоналар буенча кроссворд т ө зерг ә Тел ә ге булган укучыларга табигый зоналар буенча кроссворд т ө зерг ә