Сабақтың тақырыбы: Пластикалық алмасуы. Нәруыз биосинтезі.

Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларға нәруыз биосинтезі,транскрипция туралы түсіндіру. 2.Оқушылардың танымдық қабілетін дамыту,пәнаралық байланысты нығайту. 3.Оқушылардың жеке жауапкершілік,іскерлік қасиеттері басым саналы ұрпақ тәрбиелеуге баулу.

Ойлан тап: 1.Күнде қоректенгенде зат жинайды денеге Түнде қоректенгенде заттарды жейді ол неге? Өсімдік пе, жәндік пе құпия мұнда не сыр бар? Бір жасушалы талшықты Бұл қай жәндік айтшы ал?

2.Иесі болып тұрған табиғаттың Санатты, парасатты адамы біз Табиғатты аялап қорға, жас ұрпақ Білесің айт бұл сұраққа жауап Әрі қорық, әрі астана білсең айт жауабын?

3.Шай қалдығында бас әріп Алмасқанда жаңа сөз шығады Шақса адамды қызарып Құрсағына қан толады. Ол не?

4.Адам ағзасының 80% осы заттың үлесі Оқысаң толық тіршіліктің көзі Бас әріпті алсаң қалар басың бәлеге Байқамасаң өтіп кетер өмірің бір сәтте.

5.Жәндік бар зор атағы Інінде терең жатады Денесі ұзын созылған Сол жәндік қалай аталды? Жапырақты ол ініне тығады Жаңбырда жер бетіне шығады Топырақты құшырлана жұтады Айтшы ол сонда не ұтады?

6. Мақтануға тұрар бас қала Өзі көркем асқақтаған жас қала Егеменді елімнің көкжиегі Жайнай бер, бақ қала, гүл қала Білсең айт ол қай қала?

ЖАСУША

II.Миға шабуыл: 1.Жасуша дегеніміз не? 2.Жасушаны зерттейтін ғылым саласы? 3.Жасушаның химиялық құрамы қандай? 4.Жасуша органоидтарын ата. 5.Зат алмасу процесі дегеніміз не? 6.Ақуыз дегеніміз не? Мономері қалай аталaды? 7.Тыныс алу туралы ілімнің негізін салған ғалымдар? 8.Гликолиз процесі дегеніміз не? Неше сатыдан тұрады. 9.Автотрофты, гетеротрофты ағзалар дегеніміз не? 10.Фотосинтез процесін ашқан ғалым кім?Реакция теңдеуін жаз.

Тақырып түйіні: ДНК коды.ДНК полимерінің мономер бунақтары нуклеотидтен тұратындығы бізге мәлім.Егер нуклеотидтері 2-2ден біріксе, небәрі 16 сәйкестік түзіледі, яғни 4 2 =16.Мысалы: кодтың 4 әрпі- А, Ц, Т, Г екі-екіден біріксе 16 сәйкестік түзіледі, бұлар 20 аминқышқылын кодтауға жетпейді.Егер 4 нуклеотид үштен үйлесімділік түзсе, онда әріп саны 4 3 =64 болады, бұл үйлесімділік 20 аминқышқылын кодтауға жетеді. 2.Нәруыз молекуласының құрылымы туралы ақпараты бар ДНК-ның шағын бөлігін ген деп атайды. ДНК-ның молекуласындағы жасушаға қажетті әртүрлі ақуыздардың құрылымын анықтайтын тұқым қуалайтын ақпаратты генетикалық код деп атайды.Синтезделген а РНК-ның молекуласында ДНК-ның ақпаратына сәйкес келмейтін бөлігі болса, ол бөлікті арнайы ферменттер кесіп тастайды, осы а РНК- ның алынып тасталған бөлікті интрон деп атайды, қалған бөліктерінің бір-бірімен жалғасуын экзон деп атайды.Мұндай принциппен а РНК-ның молекуласының ядрода синтезделуін сплайсинг деп атайды. Аденин тізбектерінен тұратын а РНК молекуласының құйрығына жалғасқан жиынтықты информасома деп атайды.Академик Айтхожиннің басқаруымен ашылған.

VI.Үйге тапсырма: §27 2-кесте.

VII. Есеп шығару: 1. Егер ДНК-ның бірінші тізбегіндегі гуанин -18%, аденин-30%, тимин-20% болса, екінші тізбегінің құрамы қандай? 2.Ағзаның энергиямен қамтамасыз етілуі таңертеңгілік аста 25%, түскі аста-50%, кешкі аста-10% жүзеге асырылады.Жасөспірім ағзасы бір тәулікте 3500 ккал энергия жұмсайтыны белгілі болса, бесіндік астың калориялығы қанша?

VIII. Биологиялық диктант. Мына сөйлемдерді толықтыр: 1.Нуклеотидтердің комплементарлық принципіне сай ДНКдан ақпараттық РНК тіліне аударылып жазылу деп атайды. 2.Кодон тұрады.Олар екі-екіден біріккенде сәйкестік түзіледі, 4 нуклеотид ,... сәйкестік пайда болады. 3.Информасоманы ашқан Ақуыз биологиялық полимер, мономері

IX.Топтастыру. Нәруыз биосинтезі.