Васильева Улита Ивановна, Ньурба оройуонун А.Ф.Алексеев аатынан Чуукаар орто оскуолатын алын сүhү ѳҕ үн учуутала. В.Н.Николаев – «Олох о ҥ остуута» музейы т ѳ рүттээччи 2010 с.
Актуальнай ѳ рүтэ: били ҥҥ и кэм ҥ э о5ону патриотическай тыы ҥҥ а иитиигэ музей оруолун үрдээhинэ. Υлэ сонуна: «Олох о ҥ остуута» музейы т ѳ рүттээбит киhи туhунан киэ ҥ эйгэ5э билиhиннэрии, сырдатыы. Сыала: 1. Василий Николаевич айымньылаах улэтин кытта билсиhии. Кини улэтин опытын тар5атыы. 2. Биир дойдулаахпытынан киэн туттуу, холобур оностуу, аатын уйэтитии. 3. Олорон ааhар к ѳ лү ѳ нэлэр духовнай культураларын, үгэстэрин, дьарыктарын олохторун о ҥ остуутун суруйан, кэлэр к ѳ лү ѳ нэ5э хаалларыы суолтатын ѳ йд ѳѳ hүн,.
Николаев Василий Николаевич – Россия үтүөлээх учуутала Амарах а5а «Олох оңостуута» оскуола музейын төрүттээччи Оскуола кэрэ көстүүтэ – бу эмиэ кини үтүөтэ Бастын опыты тар5атааччы.Бастын опыты тар5атааччы Общественнай олох көхтөөх кыттааччыта Айыл5а кэрэ көстүүтүн дьоңңо тиэрдээччиАйыл5а кэрэ көстүүтүн дьоңңо тиэрдээччи Υлэ5э үрдүк ситиhиилэрэ Сыралаах үлэ түмүгэ В.Н.Николаев – «Олох о ҥ остуута» музейы т ѳ рүттээччи
Россия үтү ѳ лээх учуутала Николаев Василий Николаевич ( 1947 – 2010)
«Расцветай Республика моя» (Чеканка. Декоративное панно на фойе школы)
1982 с Саха Сирэ Россия5а холбоммута 350 с юбилейын корсо оноhуллубут 6х2,5м иэннээх чеканка-панно. Бу «Υүн, сайын, к ѳҥ үл Сахам Сирэ» («Навеки сплотила Великая Русь») диэн элбэх фигуралаах ситимнээх композиционнай сюжеттарынан арыллыбыт улэ. Хас биирдии кылаас оскуола5а ойдобунньук тумуктуур улэлэри онорон хаалларар сыаллаах улэлиирэ сыллаахха Кыайыы 40 сыллаах юбилейын корсо о5олор, учууталлар бииргэ айар тумсуулэрэ маска быhан, ойуулаан 7х3м иэннээх « Кинилэр ааттарын умнума » диэн мемориальнай истиэнэни онорбуппут. Кыайыы кунугэр оскуола уорэнээччилэрэ, ветераннар, нэhилиэк буттуун мустан, о5олор бу улэлэрин алгыс, кэс тыл этэн арыйыы буолбута. О5олор улэлэрин суолтатын оссо диринник ойдууллэригэр, киэн тутталларыгар торуотунэн буолбута.
1986 с.- Панно «Материнство». Резьба по дереву с. Чуукаар оскуолатын 75 сыллаах юбилейыгар анаан 11 кылаас о5олорун тумуктуур улэлэринэн Чуукаарга оскуола аhыллыытын, саха5а сурук-бичик уоскээhинин кордорор ойдобунньук-комплексы проектааhын уонна оскуола иннигэр оноруу буолбута. Енисей Орхонскай сурук-бичик (тюрктуу буукуба) Орто Лена суруга-бичигэ Бетлинг алфавита Попов а5абыт алфавита Унифицированнай алфавит Новгородов алфавита Нууччалыы алфавит Билинни сахалыы алфавит
«Олоххо суолбун булуубар олук уурбут учууталларым» «Мин тус бэйэм олоххо суолбун булуубар олук уурбут, уорэппит, уhуйбут учууталларбынан Иванова М. С, Васильев В. Н., Прокопьев М. Я., Федоров Е. В., Шадрин Н. М., Иннокентьев Н. Н., Ефремов С. М. буолаллар. Кинилэр айымньылаах улэлэрэ билиигэ- коруугэ умсул5аны, улэ5э-хамнаска дьулууру, кэрэ5э тардыhыыны, кэрэхсээhини, утуо5э уорунньэн буолууну ииппиттэрэ. Васильев Василий Николаевич аан маннай тыыннаах муннугу, музейы олохтоон айымньылаах улэни тэрийбитэ. Прокопьев М. Я. походтары, краеведческай улэни сайыннарбыта. Стручкова С. В. туристическай слеттарга ситиhиилээхтик кыттыбыта. Прокопьев В. Я. Булуутээ5и ГЭС тутуутугар экспедицияны тэрийбитэ. С. М. Ефремов литературнай куруhуогу, Шадрин Н. М. геологическай походтары салайсан илдьэ сылдьыбыта (Марха орус устун прибордарынан радиацияны кэмниирбит, алмаас спутниктарын кордообуппут). Николай Наумович салайыытынан биология5а опыттары элбэхтик онорор этибит, гидропон ньыматынан ферма5а эбии аhылыгы биэрэрбит. Музейга «Фауна и флора» диэн павильон онорторбута. Историко-географическай отделга «Ыhыах, Булт тэриллэрэ» диэннэ экспозиция онорбуппут. Николай Наумович батыhыннара сылдьан комолоhуннэрэрэ, уруhуйдатара, реферат суруйтарара». Иннокентьев Николай Наумович « Бу холобуру мин: «О5о, киhи аймах үтү ѳ дуу, м ѳ кү дуу опытын ордук элбэхтик инэриммититтэн дьыл5атын о ҥ остор», - диэн этээри а5аллым. Ол да иhин о5о сааспыттан историк, поэт, художник, археолог, архитектор буолар ба5а санаалаах улааппытым. Нам педучилищетын бутэрэн 1972 сыллаахтан 27 сыл устата Чуукаар оскуолатыгар уруhуй, черчение, 1989 сылтан уруhуй уруоктарын 1 кылаастан 11 кылааска диэри диринэтэн уорэтэр экспериментальнай программанан 1996 сылга дылы улэлээбитим. Талааннаах учууталлартан уhуйуллан, кинилэр баай опыттарын инэринэн Россия утуолээх учууталыгар тиийэ ууммуппэр кинилэргэ махталым улахан»
Түмүк: Россия үтүөлээх учуутала Николаев Василий Николаевич –дьиннээх патриот, талааннаах педагог, уhулуччу айар дьо5урдаах, дирин билиилээх. Кини «Олох оностуута» музейы төрүттээн ү ѳ рэммит уонна үлэлээбит оскуолатыгар, нэhилиэккэ улахан ѳ йд ѳ бүнньүк бэлэ5и хаалларда. Хас биирдии норуот бэйэтин историятын улахан кэрдиис кэмигэр олорор сирин айыл5атыгар сөп түбэhэр бэйэтин төрүт культуратын үөскэтэр. Сахалар омук быhыытынан уратылаах сайдыыбыт – өбүгэлэрбит Ийэ айыл5аларын анааран көрүүлэригэр, мантан таhааран олохторун о ҥ остууларыгар, культураларыгар буолар. Ол иhин музей «Олох о ҥ остуута» диэн ааттаах. Кини сыала: - Ɵ й-санаа, билии-көрүү сайдыытын историята олох о ҥ остуутун культуратын кытта быстыспат ситимин көрдөрүү, өбүгэлэрбит олохторун хайдах о ҥ остон кэлбиттэрин кытта билиhиннэрии. -«Киhи бу орто дойдуга өбүгэлэрин олохторун сал5ыыр, ийэ-а5а ууhун тэнитэр аналлаах төрүүр» диэн өйдөбүлү и ҥ эрии. -«Бу сир үрдүгэр биhиги мэлдьи кэлбэтэхпит, олорон эрэ ааhабыт» диэн санааны и ҥ эрэн «биирдэ бэриллибит оло5у сиэрдээхтик тэринэн, туhалаахтык олоруохха» диэн иитии. Онон «Олох о ҥ остуута» оскуола музейа о5ону патриотическай иитиигэ, төрөөбүт норуотун, дойдутун историятын үөрэтиигэ оруола сү ҥ кэн улахан. Биhиги маннык ча5ылхай талааннаах, торообут дойдуларыгар бэриниилээх, ыччат, норуот туhугар дьин чахчы кыhаллар дьоннордоохпутунан киэн туттуохтаахпыт, маннык дьону холобур оностуохтаахпыт, ааттарын үйэтитиэхтээхпит.