ДЕРЕКТЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ТИПТЕРІ ЛИТЕРЛІК ШАМАЛАРМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ АЛГОРИТМІ Сабақ мақсаты: Білімділік: Оқушыларды мәтіндік ақпаратты өңдеудітаныстыру; Тәрбиелік: мәтіндік ақпарат өңдеу процедураларын дұрыс қолдандырта білу; Дамытушылық: Программалауда тіркестік шамалардың мәндерін қиып алу амалын пайдалану;

Деректердің құрылымдық типтерінің қарапайым типтерден айырмашылығы құрылымдық типтер ортақ бір аты бар мәндер жиынын береді және белгілі ережелер бойынша қарапайым типтерден құрылады. Құрама типтер жолдық, ретті, аралас, жиындық, файлық болып бөлінеді. Мәндері мәтін болып табылатын шамалар литерлік шамалар деп аталады. Литерлік шамалармен жалғастыру, мәтіннің ұзындығын анықтау, қиып алу операциялары орындалады. Литерлік шаманың мәні меншіктеу командасымен өзгертілуі мүмкін. Бұл жағдайда мәні «жойылады» Литерлік шаманың мәнін ішінара өзгерту командасы сөздің бөлігін ауыстыруға мүмкіндік береді.

Жалғастыру операциясы + таңбасы арқылы орындалады. Про+грамма=программа Мәтіннің ұзындығын анықтау ұзын қызметші сөзі арқылы жүзеге асады. ұзын (программа) =9 Қиып алу операциясы мәтіннен үзінді қиып алуға болады программа = болса А(4,5) =грамм Қиылу басы Қиып алатын символдың саны

Жолдық деректерді өңдеу үшін арнайы функциялар мен Turbo Pascal процедураларын пайдалану кестесі ФункцияларФункциялардың қызметі сoncat (s1,s2…,sn) Тіркесу(жолдардың жалғасуы):сoncat(прог,грамма) -программа length(s) Жолдың ұзындығын анықтау: length(программа) --9 copy(s,n,k) S жолындағы п позициясының (орнына) бастап k дана символ қиып алу керек. Егер а:= программа, онда сору (а,4,5)>грамм pos (s1,s) S жолынан S1бағыныңқы жолды іздеу. Нәтижеодан S жолындағы S1 бағыныңқы жолы басталатын позицияның нөмері; роS (a, м а ма) 2 ПроцедураларПроцедураның арналуы delete(s,n,k) S жолындағы n позициясынан бастап k символдарды жою insert (s1,s,n) S жолына s1 бағыныңқы жолын n позициясынан бастап кірістіру str(n,s) n санын s жолына айналдыру val(s,n,l) S жолын бүтін сандық типті n шамасына айналдыру. 1-айналдыру нәтижесінде алынған бірінші қате символдардың позициясының нөмерін сақтайды

Алгоритмдік тіліПрограммалау тілі алг сөйлем басы лит А, В, С А=«шар»; В=«ада»; С=«ик»; Т1= А+В Т2=А+С Т3=А[3,1]+С+А[1,2] Т4=А[3,1]+В+А[3,1] Т5=С+А[3,1] шығару Т1,Т2, Т3, Т4, Т5 соңы program zad; const a='шар'; b='ада'; c='ик'; var t1,t2,t3,t4,t5:string [100]; Begin t1:=a+a; t2:=a+c; t3:=copy(a,3,1)+c+copy( a,1,2); t4:=copy(a,3,1)+b+copy(a,3,1); t5:=c+copy(a,3,1); writeln ('t1=',t1); writeln ('t2=',t2); writeln ('t3=',t3); writeln ('t4=',t4); writeln ('t5=',t5); end. Мысал1. сөзідері арқылы жалғастыру операциясын және қиыу операциясын қолданып мәтін шығару Мысал1. А=«шар»; В=«ада»; С=«ик»; сөзідері арқылы жалғастыру операциясын және қиыу операциясын қолданып мәтін шығару

Мысал2. Маман сөзінің ұзындығын 5 ке тең болғанда, І шамасы 1-ден 3- ке дейін өзгере алады. Алгоритмдік тіліПрограммалау тілі алг ауыстыру (арг лит Т, нәт лит Т) басы бүт І енгізу Т үшін І бастап 1 дейін ұзын (Т)-2 цб егер Т [I,3]=мам онда T[I,3]:= айр бәрі цс Шығару Т Соңы program soz; var t: string; i: integer; begin readln (t); for i:=1 to length(t)-2 do if copy(t,I,3)='мам'then begin delete (t,I,3); insert('айр',t,i); end; writeln(t);

Мысал3: Еңбек етсең емерсің сөйлемін құрастырып алгоритм құру және сөйлем ұзындығын табу; Алгоритмдік тіліПрограммалау тілі алг сөйлем басы лит А, В; А= «кеңб»; В= «тсмрі»; Т=A[2,3]+A[2,1]+A[1,1]+ +A[2,1]+B[1,2]+A[2,1]+A[3,1]+ + a[2,1]+b[3,1]+a[2,1]+b[4,1] +b[2,1]+ b[5,1]+a[3,1]

Сабақты бекіту 1.Деректер дегеніміз не? 2.Деректердің қандай түрлері бар? 3.Литерлік шама дегеніміз не? 4.Литерлік шамаларды қалай қолданамыз? 5.Жалғастыру операциясы қалай жасалады? 6.Мәтін ұзындығын қалай анықтаймыз? 7.Қиып алу операциясы қалай жасалады?

Үй тапсырмасы 1.§1.14 оқу 2.Оқулықтың 90 бетіндегі 4, 5, 6 тапсырманы орындау