Саба қ та қ ырыбы: Санны ң цифрларымен ж ұ мыс 9-сынып

...Адамзат ү шін ХХІ ғ асыр жа ң а технологияларды ң ғ асыры болма қ, ал осы жа ң а технологияларды ж ү зеге асырып, ө мірге енгізу игеру ж ә не жетілдіру - б ү гінгі мектеп о қ ушылары сіздерді ң еншілері ң із Н. Ә.Назарбаев

Саба қ міндеті: -Паскаль тілінде санны ң цифрларын б ө ліп алу алгоритмін ме ң геру. -Ба ғ дарламалау барысында қ олдана білуге ү йрену.

Қ ажетті материалды еске т ү сірейік: -A Div B – А санын В- ғ а б ө лгендегі б ү тін б ө лігі; -A Mod B – А санын В- ғ а б ө лгендегі б ү тін қ алды қ ; -Trunc(A) – А саныны ң б ү тін б ө лігі; -Идентификатор := ө рнек; - меншіктеу операторы; -Readln(x); – енгізу операторы; -Writeln(x); – н ә тиже алу операторы; -Goto k; – шартсыз ө ту оперторы; -If шарт Then 1-О Else 2-О; - шартты оператор; -Case X of 1: 2: та ң дау операторы;... end;

Мысалы: N =457 сынын алса қ... В:=N Mod 10 {7-ні б ө ліп алу} D:=(N Div 10) Mod 10 {5-ті б ө ліп алу} J:=N Div 100 {4-ті б ө ліп алу} N:= J*100+D*10+B (М ұ нда ғ ы: J–ж ү здік, D–онды қ, B–бірлік разряд) Mod ж ә не Div функцяларын пайдаланып сан цифрларын б ө ліп алу

Санның цифрларын бөліп алу алгоритмі: 1.N саныны ң о ң жа қ та ғ ы со ңғ ы цифрын б ө ліп алу; 2.Б ө ліп ал ғ ан санмен ж ұ мыс; 3.Келесі сан ретінде санны ң 10- ғ а б ө лгендегі б ү тін б ө лігін алу; 4.N = 0 бол ғ анша, 1 қ адамнан бастап жал ғ астыру;

Санның цифрларын бөліп алу алгоритмі: О ң жа қ та ғ ы со ңғ ы цифрды б ө лектеп алу ү шiн : N – TRUNC(N/10)*10 немесе N– (N div 10)*10,.... N= TRUNC(N/10) N = 0 бол ғ анша жал ғ астыру Басы Соңы енгізу N K:=N-TRUNC(N/10)*10 N:=N DIV 10 N>0... ИәИә N м ә ні са қ талу ү шін алдын-ала N1:=N; са қ тап қ ой ғ ан ж ө н!

Есеп: Пернетақтадан енгізілген N көп таңбалы санының неше орынды сан екенін және цифрларының қосындысын есептеу керек болсын. PROGRAM SAN; LABEL 3; VAR N, N1, S, K, Т : INTEGER; BEGIN WRITELN ( Бір сан енгіз: ); READLN(N) ; N1:=N; S:=0; T:=0; 3: K:= N – TRUNC(N/10)*10; S:=S+K; Т:=Т+1; N:=N DIV 10; IF N >0 THEN GOTO 3; WRITELN (N1,, T, орынды сан); WRITELN (цифрларыны ң қ осындысы=, S) END. БАСЫ COҢЫ енгізу N K:=N-TRUNC(N/10)*10 N:= TRUNC(N/10) N>0 S:=S+K; Т:=Т+1; ИәИә S; Т

Пернета қ тадан енгізілген натурал N саныны ң неше орынды сан екенін ж ә не цифрларыны ң қ осындысын есептеу ба ғ дарламасы:

Енгізілген 6 орынды санның бақытты сан екендігін анықтайтын бағдарлама құрыңыз. /Бақытты сан деп алдыңғы үш цифрының қосындысы кейінгі үш цифрының қосындысына тең болатын сандарды айтамыз. Мыс: / PROGRAM BAKITSANI; VAR N: LONGINT; A,B,A1,A2,A3,B1,B2,B3 : INTEGER; BEGIN WRITE ( 6 орынды бір сан енгіз ); READLN (N); A:=N DIV 1000; {Алды ңғ ы ү ш цифрды б ө ліп алу} B:=N MOD 1000; {Кейінгі ү ш цифрды б ө ліп алу} A1:=A MOD 10; A2:=(A DIV 10)MOD 10; A3:=A DIV 100; B1:=B MOD 10; B2:=(B DIV 10)MOD 10; B3:=B DIV 100; IF В1+В2+В3=A1+A2+A3 THEN WRITE (N,-бакыт саны) ELSE WRITE (N, -бакытты сан емес); END.

Енгізілген 6 орынды санның бақытты сан екендігін анықтайтын бағдарлама:

Енгізілген үш орынды санның Полиндром сан екенін анықтайтын бағдарлама құр. (полиндром сан деп тура оқығанда да және кері оқығанда да мәні бірдей сандарды айтады, яғни берілген есеп үшін бірінші және үшінші цифрлары тең сандар) PROGRAM POLINDROM1; LABEL 2; VAR N: INTEGER; BEGIN 2: WRITELN ( Ү ш та ң балы сан енгіз: ); READLN(N) ; IF (N>999) OR (N<100) THEN GOTO 2; IF N MOD 10 = N DIV 100 THEN WRITE (N, -Полиндром сан) ELSE WRITE (N, -полиндром емес) END. БАСЫ COҢЫ N-ді енгізу B:=N Mod 10 B=J ИәИә «полиндром емес» J:=N Div 100 «полиндром сан» ИәИә Жо қ

Енгізілген ү ш орынды санны ң Полиндром сан екенін аны қ тайтын ба ғ дарлама:

Тапсырмалар: N натурал саны берілген. Осы санның цифрларының көбейтіндісін табуға бағдарлама құр. 2) N натурал саны берілген: А) 3-ке бөлінгіштік белгісі бойынша 3-ке бөлінетінін не бөлінбейтінін аныќта (Егер цифрларыныњ ќосындысы 3-ке бөлінсе, онда сол сан 3-ке бөлінеді) Б) 5-ке бөлінетіндігін тексер (Егер N саныныњ соңғы цифры 0 немесе 5 болса, онда N 5-ке бөлінеді) Берілген 4 орынды натурал сандағы әрбір жұп санды 2 есеге азайту керек. Мысалы, бастапқы 3276 санынан 3173 деген жауап аламыз. 4) Үш таңбалы сан берілген: Анықтау керек: -Санның жүздік разряды мен ондық разрядын ауыстырғанда шығатын санды; -Бірлік разрядты мыңдық разрядқа қойғанда шығатын 4 таңбалы санды. -Сан құрамында бірдей таңбалы цифрдың бар жоғын.

Тапсырмалар: 5) Енгізілген санның Автоморфтық сан екенін анықтайтын программа құр: /Автоморфтық сан деп, санның квадратының соңғы цифрлары сол санға тең болатын сан. Мысалы: 5 2 =25, 6 2 =36, 25 2 =625 /. 6) Енгізілген санның Армстронг саны болатындығын есептейтін программа. (Армстронг саны деп К цифрдан тұратын және цифрларының К дәрежелерініњ ќосындысы сол санѓа тењ болатын сандарды айтамыз. Мысалы, 153 = ;) 7) Енгізілген санды симметриялыққа тексеретін программа құр. /Симметриялы сандар бірдей екі бөліктен тұратын сандар. Мысалға:

1. Turbo Pascal-да мына операторлар орындалғаннан кейін Z айнымалысы қандай мәнге ие болады? ( N=3964 ) A:=N Mod 100; B:=N Div 100; Z:=A*100+B; жауаптары:

2. а=13305 болса, келесі бағдарлама үзіндісі орындалғаннан кейін экранда не басылады? b:=0; 5: b:=b*10+a mod 10; a:=a div 10; If a<>0 then goto 5; Writeln(b); жауаптары:

3. Мына бағдарлама орындалып біткеннен кейін экраннан не көрінеді? Тауелсіздігіміз жариялан ғ ан жыл Елордамыз Астана ғ а к ө шірілді Ата За ң ымыз қ абылданды PROGRAM P3; VAR Т: INTEGER; BEGIN T:=1990 div 100 * div 10 *10 +10; СASE T OF 1 : WRITELN ( Тауелсіздігіміз жариялан ғ ан жыл); 10 : WRITELN ( Елордамыз Астана ғ а к ө шірілді); 100 : WRITELN ( Ата За ң ымыз қ абылданды); END END.

Біз нені ме ң гердік?! - санны ң цифрларын б ө ліп алу алгоритмін ме ң гердік; -сандарды ң т ү рлері, атаулары туралы ма ғ л ұ мат алды қ ; - ба ғ дарлама құ ру да ғ дыларымызды жетілдірдік; - бір-бірімізбен байланыс қ а шы қ ты қ ;

Көңіл қойып, тыңдағандарыңызға рахмет! Сау болыңыздар!