Қазақстан-Ресей Медицина Университеті СОӨЖ Тақырыбы: бүйрек жетіспеушілігі Орындаған: Байтұрғанова. Ж Тобы:301 А Тексерген:Туғанбаева Н.Е
Жоспар: 1.Кірспе 2.Негізгі бөлімі 3.Қорытынды 4.Пайдаланған әдебиеттер
бүйрек жетіспеушілігі (БЖ) бүйректің кез-келген үдемелі ауруларынан кейін пайда болатын, нефрондардың біртіндеп өлуінің нәтижесінде дамитын симптомокомплекс. СБЖ кездесу жиілігі (1млн халық санына шаққанда) шамамен құрайды. Қазіргі уақытта созылмалы бүйрек жетіспеушілігімен науқастардың саны жыл сайын 10-12% ұлғаюда.
бүйрек жетіспеушілігінің диагностикасы СБЖ ерте диагностикасы: жиі қиындықтар туғызады,сонымен бірге СБЖ симптомсыз өтуі мүмкін,әсіресе созылмалы пиелонефрит,латентті нефрит,поликистозды ауру кезінде. Тұрақты нормохромды анемияның полиуриямен және артериалды гипертониямен бірге жүруінде СБЖ туралы ойлау қажет. СБЖ ерте диагностикасы лабораторлы және биохимиялық зерттеулерге негізделеді.Ең сенімді және информативті болып зәрдің максималды салыстырмалы тығыздығын (осмолярлығын), шумақтық фильтрация және қан сарысуындағы креатинин деңгейін анықтау табылады. Зимницкий сынамасында зәрдің максималды салыстырмалы тығыздығы 1018 ден төмен болуы және Реберг сынамасында шумақшалық фильтрацияның 60 мл/мин. төмен деңгейге дейін төмендеуі СБЖ бастапқы сатысын дәлелдейді.
бүйрек жетіспеушілігін тексерудегі лабораторлы әдістер: Лабораторлы зерттеуде ең алдымен бүйректің функциялық жағдайын және азот қалдықтарының жиналу дәрежесін бағалау қажет. Зимницкий сынамасын өткізгенде төмен салыстырмалы тығыздықты (изо-,гипостенурия) зәрдің монотонды бөлінуі байқалады. Тұнбада формалы элементтердің құрамы азайған және протеинурия деңгейі төмендеген. Креатининнің ұсталу деңгейі және креатинуриямен бірге эндогенді креатинин деңгейі бойынша анықталатын шумақшалық фильтрация бүйрек функциясының негізгі критерийлері болып табылады. Фильтрацияның 40 мл/мин. дейін төмендеуі айқын СБЖ көрсетеді, ал мл/мин дейін төмендеуі уремия дамығанын көрсетеді. Креатинемия деңгейі науқас жағдайы нашарлауымен бірге жоғарылайды. Асқынған СБЖ кезінде қанда зәр қышқылының мөлшері жоғарылайды – гиперурикемия пайда болады. Перифериялық қанда токсикалық лейкоцитозбен (6,0-8,0х109/л) және нейтрофилезбен қосарланған гипохромды анемия анықталады. Тромбоциттердің агрегациясы төмендеуімен тромбоцитопения болады,ол қанағыштықтың негізгі себебі болып табылады.Сутегі иондары шығуының бұзылуы метаболикалық ацидоз пайда болуына әкеледі.СБЖ терминалды сатысында гиперкалиемия байқалады.
Инструменталды зерттеу әдістері Инструменталды зерттеу әдістерінің мәліметтері СБЖ кезінде ағзалардың жағдайы туралы маңызды ақпарат береді. ЭКГда – сол қарыншаның гипертрофия синдромы анықталады (АГ нәтижесінде), гиперкалиемия пайда болғанда ЭКГ өзгеруі мүмкін: ST сегменті жоғарылайды және позитивті Т тісшесінің амплитудасы жоғарылайды. Көз түбін тексерген кезде ауыр ретинопатия анықталады. Кеуде клеткасын рентгенологиялық тексергенде өкпедегі өзіне тән өзгерістер анықталады: уремиялық өкпе (сол қарыншалық жетіспеушілікке немесе өкпе капиллярларынан жоғары транссудацияға байланысты өкпе қақпасындағы екі жақты ошақты қараюлар). Сүйектердің рентгенографиясында олардың деминерализациясы анықталады. Асқазан секрециясы төмендеген, ал гастроскопиялық зерттеу кезінде шырышты қабаттың өзгерістері анықталады (атрофия көріністері басым және оның қайта құрылуы байқалады)
Бүйрек жетіспеушілігі: СБЖ ағымы негізгі ауруға байланысты анықталады. СБЖ кезіндегі бүйрек жетәспеушілігі басқа ауруларға қарағанда өте тез үдеуімен ерекшеленеді.СБЖ біртіндеп дамуы егде жастағы адамдарда аурудың баяу ағымында,сирек өршулерде және салыстырмалы тұрақты гипертонияда байқалады. СБЖ 30 жасқа дейінгі адамдарда тез үдейді, оларда бүйректің негізгі ауруының өршуі АГ өсуіне әкеледі: жиі бір уақытта ісінулер пайда болады.
Тексеру жоспары: 1.Қанның жалпы анализі. 2.Зәрдің жалпы анализі. 3.Тәуліктік диурез және сұйықтық мөлшері. 4.Зимницкий, Нечипоренко бойынша зәр анализі 5.Қанның Б/А: жалпы белок, белок фракциялары, мочевина, креатинин, билирубин, трансаминаза, альдолаза, калий, кальций, натрий, хлоридтер, қышқылды–сілтілі тепе-теңдік. 6.Радиоизотопты ренография және бүйректі сканерлеу. 7.Бүйректі ультрадыбысты сканерлеу. 8.Көз түбін зерттеу. 9.Электрокардиография
бүйрек жетіспеушілігінің емі : Адекватты емдеу әдістерін дұрыс таңдау үшін СБЖ жіктелуін ескеру өте маңызды: 1.Консервативті саты шумақшалық фильтрацияның мл/мин дейін төмендеумен және консервативті емнің үлкен мүмкіндіктері Терминалды саты шумақшалық фильтрация шамамен 15 мл/мин,бұл кезде бүйректен тыс тазарту (гемодиализ, перитонеалды диализ) немесе бүйректі ауыстыру туралы сүрақ шешілуі қажет
бүйрек жетіспеушілігінің консервативті сатысындағы емі: 1.Уремияға әкелген негізгі ауруды емдеу Тәртіп Емдік тамақтану Сұйықтықты адекватты қолдану (су балансының бұзылуын коррекциялау ) Электролитті алмасу бұзылуларын коррекциялау Белок алмасуының соңғы өнімдерінің жиналуын азайту (азотемиямен күрес) Ацидозды коррекциялау Артериалды гипертензияны емдеу Анемияны емдеу Уремиялық остеодистрофияны емдеу Инфекциялық асқынуларды емдеу.
Азотемияға қарсы заттар: Хофитол – цинар сколимустың тазаланған экстракты, 5- 10мл ампулада шығарылады,көктамыр ішіне және бұлшық етке енгізіледі, емдеу курсы 12 инъекция. Леспенефрил – спиртті тұнба немесе лиофилизирленген экстракт түрінде шығарылады, инъекция үшін.Күніне 1-2 шай қасық ішке, ал ауыр жағдайларда – 2-3 бастап 6 шай қасыққа дейін.
Артериалды гипертензияны емдеу: 1)Емдәмде ас тұзын күніне 3-5г дейін,ал ауыр жағдайларда 1- 2)2г дейін шектеу. 2) Натрийуретиктер – фуросемид мг тәулігіне.Гипотиазид 25-50мг таңертең,ішке. 3)3) Орталық адренергиялық әсерлі заттар-допегит 0,25г күніне 3-4 рет,клофелин 0,075г күніне 3 рет. 4) 4) B адреноблокаторлар – анаприлин мг тәулігіне. 5)5) АПФ ингибиторлары капотен (каптоприл) 0,25 – 0,5мг/кг х 2 рет күніне.
Рекомбинантты эритропоэтин – рекормон СБЖ науқастарда эритропоэтин жетіспеушілігін емдеуге қолданылады. Бір ампула құрамында 1000 МЕ бар. Препарат тек тері астына енгізіледі, бастапқы дозасы 20 МЕ/кг х 3рет аптасына,ары қарай әсері болмаса әр айда З дозаға жоғарылатып отырады.. Максималды дозасы 720 ЕД/кг аптасына құрайды. Рекормонның жанама әсерлері: АД жоғарылауы (айқын артериалды гипертензияда препарат қолданылмайды), тромбоциттер санының өсуі,емнің басында грипп тәрізді синдром пайда болады.
Пайдаланған әдебиеттер: 1. Фармакология Қ.Д Рахимов 2. Ішкі аурулар Б. Қалимұрзана