Орындаған: Жантурина Аида

Уландырғыш заттар мен құралдарды қолдануға арналған машиналар, приборлар, қару-жарақтар. Химиялық қару жаудың адам күшін жаппай қырып-жоюға арналған. Сондай-ақ белгілі бір жерлерді, қару-жарақты, әскери техниканы, әр түрлі тыл нысандарын уландыру үшін де қолданылуы мүмкін.

Мысалы, ауа райы желді болса, уландырғыш заттардың таралатын аймағы ұлғайып, жел тымық болса, уландырғыш заттар бір жерде ұзақ тұрып қалады Мысалы, ауа райы желді болса, уландырғыш заттардың таралатын аймағы ұлғайып, жел тымық болса, уландырғыш заттар бір жерде ұзақ тұрып қалады.

Химиялық қарудың қырып-жоятын әсерінің негізін уландырғыш заттар құрайды. Уландырғыш заттар (УЗ) -химиялық түзілістерді білдіреді, олар қолданылған кезде қорғанышсыз тірі жандарды қырады немесе олардың соғыс қабілетін әлсіретеді. УЗ өзінің қырып-жою қасиеті бойынша басқа соғыс құралдарынан ерекшеленеді: олар ауамен бірге әртүрлі ғимараттарға, танкке және басқа әскери техникаға енуге қабілетті және олардың ішіндегі адамдарды қырады; олар өзінің жойғыш қасиетін ауада, жерде және әртүрлі жерлерде бірқатар уақыт, кей жағдайда ұзақ уақыт сақтайды;

Улағыш заттар әдетте сұйық немесе қатты түрде бола тұрып, қолдану барысында сұйық тамшы, газ және бу тәріздес затқа, түтін немесе тұман түріне айналып кетеді. Олар адамдарды тыныс алу, тері, ас қорыту жолдары арқылы уландырады. азық-түлікті әскері жасақтарды су көздерді жануар мен өсімдіктерін техниканы

Улау заттарының жіктелуі келесі белгілерімен анықталады: 1. Зақымданудың клиникалық зақымдау белгілері бойынша улау заттарын иприт, люизит, синильдік қышқыл, фосген, фифосген, психикаға әсері,СS - адамсит, хлорпикрин, хлорацетофен и др. 2. Улау заттарының сақталу қасиетіне байланысты, оларды 2 топқа бөледі: сақталмайтынд ар (синилбдік қышқылы), ұзақ сақталаты ндар (иприт, зоманр), 3. Соңғы зақымдау нәтижесі бойынша: өлімге әкеледі (иприт, зарин, зоман, және адамдарды уақытша есінен айырады. 4. Әсер ету уақыты бойынша: тез әсер ететіндер (удың әсері тез арада білінеді (V), жай әсер ететіндер(әсері бірнеше сағат өткен соң біліне бастауы мүмкін), 5. Қолданылу ы ықтимал улау заттары (V) және фосфорорга никалық заттар.

Химиялық оқ-дәрілерді мынадай сипаттамалары бойынша бөлуге болады: 2. Физиологиялық ықпал етуі. Улағыш заттар адам ағзасына әсер ету сипатына қарай бес топқа бөлінеді: жүйкені істен шығару – теріге әсер ету – жалпы улы – тұншықтыратын – психохимиялық әсер ету. 4. Негізгі улағыш заттардың сипаттамасы. Қазіргі уақытта УЗ ретінде мынадай химиялық заттар пайдаланылады: зарин – зоман – V-газдар – иприт – синильді қышқыл – фосген – диметиламид лизергинді қышқылдар. 1. Тұрақтылығы. Қолданылғаннан кейін қанша уақыт өзінің улағыш күшін сақтай алатынына қарай бөлінеді. Улағыш заттардың тұрақтылығы олардың физикалық және химиялық құрамына, қолдану тәсілдеріне, метеорологиялық талаптарға және жердің ыңғайына байланысты болады. 3. Қолдану құралдары мен тәсілдері. Әскери мамандардың көзқарасы бойынша улағыш заттар мынадай міндеттерді шешуге қолданылады және жауды бұғаулап қою, осы міндеттернді шешу үшін : ракеталар – авиация – артиллерия – химиялық фугастар пайдаланылады.

- УЗ мен токсиндер өте улы болады, азғантай дозаның өзінде ауыр және өлім қаупін тудыратындай зақымдайды; - ҰУХЗ-дың тірі организмді зақымдау әрекетінің биохимиялық механизмі; - УЗ мен токсиндердің қару-жарақ пен ұрыс техникасына, ғимараттарға, құрылыстарға өтіп, ондағы қорғалмаған тірі күшін зақымдау қабілеті; - ҰУХЗ-дың белгілі бір уақыт бойы жергілікті жерді, қару-жарақты, ұрыс техникасы мен атмосферадағы өзінің зақымдау күшінің әрекет ету ұзақтығы; - қарсыластардың ҰУХЗ-ды қолдану фактісін және оның типін дер кезінде табудың қиындығын белгілеу; - тірі күшті зақымдау дәрежесі мен сипатын басқарудың мүмкін болатындығы;

Химиялық қарудың зақымдаушы факторларына ҰУЗ-дың әр түрлі ұрыстық күйі жатады. ҰУЗ-дың ұрыстық күйінің түрлері: Бу – газ тәрізді түрде болатын зат, Аэрозольдар – ауада тұратын және сұйық бөлшектерден құралған дисперсті гетерогенді (біртектес емес) жүйелер. Тамшылар - өте ұсақ бөлшектер.

Б.з.д. 4 ғасырдағы мәтіндерде улы газдарды бекініс қабырғаларының түбіндегі жаумен күрес үшін пайдаланғаны жайлы деректер келтіріледі. Улағыш түтін б.з.д жылдардағы Пелопоннеск соғысында пайдаланылды жылы Қырым науқаны кезінде ағылшын адмиралы лорд Дэндональд газбен шабуылдау идеясын жасадыБірінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі және содан кейінгі соғыстардың ешқайсысында жылдарда қолданылғандай көлемде уландырғыш заттар қолданылған жоқ. Бірінші дүниежүзілік соғыс барысында химиялық заттар ірі көлемде қолданылды: мысалы 12 мың тонна иприт қолданылып, 400 мың адамды қырды. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдары ішінде улағыш заттар қосылған әртүрлі типтегі барлығы 180 мың тонна оқ-дәрі шығарылып, оның 125 мың тоннасы соғыста қолданылды.

1914 жылғы 27 қазанда осындай снарядтардың Батыс фронтта Нев-Шапельге шабуыл барысында қолданылды жылы 22 сәуірде Германия хлорлы шабуылды көбейтуге күш салды, 5730 баллон хлор шығарды жылғы 25 қыркүйекте Британ әскері өзінің хлорлы шабуылын бастады жылдың басында француздар хлордан, фосгеннен және дифосгеннен қорғайтын «Маска М-2» противогазымен әскерін жабдықтады жылдардағы дүнйежүзілік соғыс кезінде Германия қабылданған шешімдерді бұза отырып, тітіркендіргіш-уландырғыш заттары бар артиллериялық химиялық снарядтарды қолданды жылдары Эфиопиямен соғыста итальяндықтар жаппай химиялық шабуылды 19 рет жүргізді. Химиялық қаруды Жапония жылдары Қытаймен болған соғыста қолданды. АҚШ халықаралық келіссөздерді бұзып, жылдары Кореядағы ұрыс қимылдары кезінде химиялық қаруды қолданды.

Бірінші дүниежүзілік соғыс барысында химиялық заттар ірі көлемде қолданылды: мысалы 12 мың тонна иприт қолданылып, 400 мың адамды қырды Химиялық қарудан қайтыс болған адамдардың жалпы саны 1,3 млн. адам деп есептелді 5-8 минут ішінде 6 км фронтта тонна хлор шығарылды – 15 мың солдат жарақат алып, олардың 5 мыңы опат болды. Болимиовтың түбінде (Польша) осы қоспаның 264 т шығарылды. 2 орыс дивизиясында қатардан 9 мың адам шықты – 1200 опат болды. 760 мыңдай әскер мен Эфиопия тұрғындарының 30%-дайы химиялық қарудан қаза тапты 2 миллиондай адам зардап шегіп, химиялық заттар әсерінен 360 мың гектар өңделген жер және 0,5 миллион гектар ормандағы өсімдіктер жойылды. Бірінші дүниежүзілік соғыс барысында химиялық заттар ірі көлемде қолданылды: мысалы 12 мың тонна иприт қолданылып, 400 мың адамды қырды Химиялық қарудан қайтыс болған адамдардың жалпы саны 1,3 млн. адам деп есептелді 5-8 минут ішінде 6 км фронтта тонна хлор шығарылды – 15 мың солдат жарақат алып, олардың 5 мыңы опат болды. Болимиовтың түбінде (Польша) осы қоспаның 264 т шығарылды. 2 орыс дивизиясында қатардан 9 мың адам шықты – 1200 опат болды. 760 мыңдай әскер мен Эфиопия тұрғындарының 30%-дайы химиялық қарудан қаза тапты 2 миллиондай адам зардап шегіп, химиялық заттар әсерінен 360 мың гектар өңделген жер және 0,5 миллион гектар ормандағы өсімдіктер жойылды.

1925 жылғы Женева хаттамасы және 1992 жылғы Химиялық қарулар конвенциясы бойынша соғыс кезінде химиялық қару қолдануға тыйым салынған еді. Париж конвенциясына (1993) сәйкес, Химиялық қару табиғат пен адамзатқа тигізетін аса ауыр зардабына байланысты жойылуға жатқызылған.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде газдан қорғану жаттығуын жасап жатқан ұлыбританиялық әскер. Ұлыбританиялық солдаттар футбол матчы кезінде газ маскаларын киіп тұр. Солтүстік Франция, 1916 жыл

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі Германияның газ шабуылы. Орыс әскері әуеден түсірген сурет. Жас ағызатын газдан жараланған ұлыбританиялық 55- дивизия әскері госпитальда. Франция, сәуір, 1918 жыл

Вьетнам соғысы кезінде АҚШ қолданған химиялық қарудан күйіп қалған вьетнамдық жылы "Комсомольская правда" жариялаған сурет Вьетнам соғысы кезінде газдан қорғану маскасын киген америкалық әскер. Халабджада химиялық қарудан өлген күрдтер. 16 наурыз 1988 жыл (Ирандық IRNA агенттігі)

Химиялық қару қолданылған соғыстан соң туған вьетнамдықтар (Concrete журналынан) 1988 жылы Саддам Хусейннің режимі химиялық қару қолданған Ирактың Халабджа қаласының 2004 жылғы суреті. Мұнда 5 мың күрд өлген еді.

БҰҰ-ның химиялық қару тексеру тобы иприт газын жоюға дайындап жатыр. Әл- Мутханна, Ирак, 24 қараша 1992 жыл. (Ирак телеарнасы) Қытайлық химиялық қаруды жою тобы Хэйлунцзян провинциясында екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Жапония әскері тастап кеткен химиялық бомбаларды қазып алып жатыр. Бұл - әлемдегі ең ірі химиялық қару көмбесі жыл.