Ә бделиева Қ арак ө з

Мазмұны: Кіріспе. Психологияны ң тарихы, даму кезе ң дері. Ма қ саттары, міндеттері ж ә не негізгі қ ызметтері. Психологияны ң бас қ а ғ ылымдармен байланысы. Психология салалары. Психологияны ң зерттеу ә дістері. Қ орытынды

Кіріспе. П ә н атыны ң ө зі де грек тілінен аудар ғ анда психология - жан туралы ғ ылым (психо - "жан", логос - " ғ ылым") дегенді а ңғ артады. Ке ң тара ғ ан т ү сініктерге ж ү гінсек, ал ғ аш қ ы психологиялы қ к ө з қ арастар діни үғ ымдар ғ а байланысты д ү ниеге келген. Шынында да; ғ ылым тарихы к ө рсеткеніндей, ежелгі грек философтарыны ң ал ғ аш қ ы т ү жырымдары адамды практикалы қ тану негізінде бастау білімдерін жина қ та ғ ан, жа ң адан қ алыптасып келе жат қ ан ғ ылыми ой-пікір ба ғ ыттарынь ң жалпы д ү ние, сонь ң ішінде жан ж ө ніндегі діни-мифологиялы қ к ө з қ арастар ғ а қ арсы к ү ресінде дамуын тапты. Осыдан, жан ж ө ніндегі зерттеулер мен т ү сініктер психологиянь ң п ә ндік айма ғ ьны ң кемелденуінде бірінші кезе ң болды да психология ә уел бастан "жан" туралы ғ ылым деп танылды. Біра қ б ү л жанны ң не зат екеніне жауап табу о ң ай ғ а со қ пады. Ә р тарихи д ә уірлерде ғ алымдар б ү л с ө з ма ғ ынасын сап қ илы т ү сіндірді. Психика м ә ніне байланысты к ө з қ арастарды ң қ алыптасуы мен дамуы философияны ң ө зекті м ә селесін - материя мен сана, затты қ ж ә не рухани болмыстарды ң ара қ атынасын шешуге т ә уелді болып келді.

Бірінші кезеңі – кеңес үкіметі орнағанға дейінгі қазақ психологиясы- бұл кезең психология ғылымының ілкі бастауы(15-20ғ.) Екінші кезеңі марксистік кеңестік психология деп аталады ( ) Үшінші кезең – егемен, тәуелсіз Қазақстан жағдайында қалыптасқан ғылыми психология дамуының жаңа кезеңі ( ) Қазақстанда психология ғылымының қалыптасуы мен дамуы

Психологияның даму кезеңдері 4 – КЕЗЕҢ Психология психика деректері,заңдылықтарымен тетіктерін зерттеуші ғылым Дүниеге материалдық көзқарас негізінде қалыптасты. Қазіргі заман Ресей, Қазақстан психологиясының негізі бейнелеу теориясын заңдылықты ұғынып, түсіну. 3 – КЕЗЕҢ Психология -мінез-құлық жөніндегі ғылым Бастауы XX г. Психология міндеттері тікелей, нақты көрінгендерді бақы- лауға алу. Дәлірек айтсақ: мінез-құлық, қылық, адамның сыртқы әсерлерге жауапты әрекеттері (реакциясы). Қылық астарында жатқан сеп-турткілер (мотивтер) ескерілмейді. 2 – КЕЗЕҢ Психология сана жөніндегі ғылым Бастауы ХҮІІ г. Жаратылыстану ғылымдарының дамуымен бірге. Адамның ойлау, сезу, қалау қабілеттерін сана деп атаған. Негізгі зерттеу әдісі адамның өзін-өзі бақылап, одан жинақтаған деректерін баяндап, хаттау. 1 – КЕЗЕҢ Психология жан жөніндегі ғылым Психологияның мұндай анықтамасы біздің заманымыздан екі мың жылдай бұрын берілген. Адам өміріндегі барша түсініксіздіктердің бәрін ерекше жан құбылысының болуымен дәйектеуге тырысқан.

Психология адамның жеке бірлік ретіндегі психикасын, өзінің саналуан сезім, аффективтік, интеллектуалды, басқа да туа біткен функцияларымен бірге сыртқы ортамен өзара әрекетін зерттейтін ғылым, кей-кезде адам мінез- құлығын зерттеу деп те анықталады. Қыруар тараулары теориялық және практикалық бағыттарды қарастырады, қолданбалы бағыттары да сан алуан: терапевттік, қоғамдық, кәсіпкерлік, кей жағдайда саясаттық және теологиялық. Психологияның негізгі мақсаты психиканы cубьективттік структураның, сыртқы ортаны байымдаумен, елестетумен жұптасқан айырықша іс-әрекеттің негізі ретінде зерттеу.

Психиканың негізгі қызметтері Қ орша ғ ан болмыс ы қ палдарын бейнелеу Адамны ң қ орша ғ ан д ү ниедегі ө з орнын сапалы тануы Мінез- құ лы қ пен іс- ә рекетті ретпен беру

Психологияның басқа ғылым салаларымен байланысы

ПСИХОЛОГИЯ САЛАРАРЫ Жалпы психологияӘлуметтік психология Еңбек психологияПедогогикалық психология Жас кезеңдеріпсихологияИнжинерлік психология Өнер психологияСпорт психология Ғаламшарлық психология Заң психология Әскери психологияМедициналық психология Денсаулығы ауысқандар пато психология Саналықтан тыс парапсихология

Тұрмыстық және ғылыми психологияның арақатынасы

Психология әдістері

Сонымен психология пәні тұлға, психика, сана, бейсана, мінез-құлық, іс-әрекеттерді зерттеп. Мынадай міндеттерді: Психикалық құбылыстарды сапалық тұрғыдан зеттеу; Психикалық құбылыстардың қалыптасуы мен даму барысын талдау; Психикалық құбылыстардың физиологиялық тетіктерін зерттеу; Психологиялық білімдерді адамдар өмірі мен іс- әрекетіне жоспарлы ендіруде жәрдем ету. Психология қай ғылым саласымен байланыссада, оның зеттеу объектісі жалғыз-ақ ол-АДАМ, оның психикалық процестері, қалыптары және қасиеттері болып табылады.