Орындаған:Серікбаев Рустам

Биологиялық мембрана жасушаның және жасуша ішіндегі бөлшектердің (ядро, митохондрии, хлоропластар, пластидтер) бетінде орналасқан молекулалық мөлшердегі (қалыңдығы 5 10 нм), ақуызды-липидтік құрылымды жұқа қабықша.

Барлық жасушалар плазмалема деп аталатын қабатпен жабылған Липидтер(фосфолипидтер) қос қабаты. Фосфолипидтің гидрофобты құйрықтары ішке қарай, ал гиброфильді бөлігі сыртқа қарай бағытталған Белоктар (60%-ға дейін): Интегралды белоктар Жартылай интегралды белоктар Шеткейлік белоктар Плазмалемма құрылысы (цитоплазмалық мембрана)

Пассивті тасымал негізінде концентрация мен зарядтардың айырмашылығы жатыр Пассивті тасымал кезінде заттар әрқашан концентрациясы көп аймақтан концентрациясы аз аймаққа өтеді, яғни концентрация градиенті бойынша жүреді. Егерде молекула зарядталған болса, онда тасымалға электрлік градиент әсер етеді Сол себепті екі градиентті біріктіріп электрохимиялық градиент туралы айтады Пассивті тасымал негізінде концентрация мен зарядтардың айырмашылығы жатыр Пассивті тасымал кезінде заттар әрқашан концентрациясы көп аймақтан концентрациясы аз аймаққа өтеді, яғни концентрация градиенті бойынша жүреді. Егерде молекула зарядталған болса, онда тасымалға электрлік градиент әсер етеді Сол себепті екі градиентті біріктіріп электрохимиялық градиент туралы айтады

Дифффузия деп, зат молекулаларының хаостық жылулық қозғалысы нәтижесінде, өз беттерінше концентрациясы көп ортадан аз ортаға қарай тасымалдануын айтамыз. Мембрана липид қабаты арқылы жүретін тасымалдану концентрациялық градиент есебінен жүреді

Мембраналық каналдар арқылы тасымалдау – диффузия есебінен арнайы ақуызды құрылыстар (мембраналық каналдар) арқылы заттардың тасымалдануы Мембраналық каналдар арқылы енеді: Зарядталған молекулалар мен иондар (Na +,K + және т.б.)

Жеңілдетілген диффузия – арнайы тасымалдаушы белоктар көмегімен заттың тасымалдануы. Әрбір тасымалдаушы белок белгілі бір молекулалар мен молекула топтарына жауап береді Олар тасымалданатын заттың молекуласымен әрекеттесіп, өздігінен мембрана арқылы өткізеді Женілдетілген диффузия арқылы клеткаға енеді: Қанттар Аминқышлқылдар Нуклеотидтер Полярлы молекулалар

Активті тасымалдау қажеттілігі электрохимиялық градиентке қарсы затты тасымалдауын қамтамасыз ету кезінде туындайды Бұл тасымалдау түрі таратушы-белок арқылы іске асырылады. Олардың қызмет етуі энергия шығынымен өтеді Энергия көзі ретінде АТФ молекулалары қолданылады Активті тасымалдау қажеттілігі электрохимиялық градиентке қарсы затты тасымалдауын қамтамасыз ету кезінде туындайды Бұл тасымалдау түрі таратушы-белок арқылы іске асырылады. Олардың қызмет етуі энергия шығынымен өтеді Энергия көзі ретінде АТФ молекулалары қолданылады

Клетканың қалыпты жұмыс істеуі үшін: 1.K + клетканың сыртына қарағанда, ішінде көп болуы тиіс 2.Na + клетканың ішіне қарағанда, сыртында көп болуы тиіс Бұл жағдай K + және Na + иондарын концентрация градиентіне қарсы тасымалдағанда мүмкін болады. Ол K +,Na + -насосы көмегімен іске асады.

Экзоцитоз – әртүрлі заттардың клеткадан шығару процесі Везикуланың ішіндегі заттар сыртқа шығарылып, оның мембранасы сыртқы цитоплазмалық мембранамен бірігіп кетеді

Эндоцитоз – клетканың макромолекулаларды жұту процесі Түрлері: Фагоцитоз Пиноцитоз