Сөйлеу

Сөйлеу дегеніміз – адамдардың тіл арқылы басқа адамдармен қарым- қатынас жасау әрекеті. Ойымызды басқа біреуге жеткізуде көрінетін жеке адамдың дербес әрекетін сөйлеу деп атайды. Сөйлеу анатомиялық мүшелердің қатысуымен іске асқанымен, негізінен кісінің психикалық қабілетіне, қоғамдық тәжірибесіне сүйенед. Сөйлеу үшін жұмсалатын тілдік амалдар ұзақ ғасырлар бойында кісілердің пікір алысу тәжірибесі үстінде қалыптасқан.

Сөйлеудің түрлері СыртқыІшкі АуызшаЖазбаша монологдиалог

Адамға тән сөйлеу әрекетіне екі сипат бар: Сөздің мағыналығы Сөздің мәнерлігі (екінші біреуге жеткізілетін ойдың айқындылығы ) адамның сөйлеу кезіндегі эмоциялық қалпын білдіре алуы

Платонның шәкірті Аристотель сөйлеу қабілетін «адамның ашылмаған құпиялы мүмкіндіктері» деген екен

Ғұлама Жүсіп Баласағұн: «Ақылды көркі – тіл, тілдің көркі – сөз» деп тауып айтқан.

Сөйлеу бұзылысының түрлері Афазия Дизартрия алалия мутизм

Афазия – дамыған сөйлеудің орталықтан бұзылуы. Яғни адамның өзінің ойларын жеткізу үшін және қоршаған ортамен қарым-қатынас орнату үшін жартылай немесе толығымен сөйлеудің бұзылуы, бұл кезде артикуляция мен есту функциялары бұзылмаған. Дизартрия артикуляцияның бұзылуы, ол орталық (екі жақты зақымдалуы кезінде ) болуы мүмкін және перифериялық (сөйлеуге қатысатын бұлшықеттер параличі кезінде) немесе мишық зақымдалғанда, стриопаллидарлы жүйе зақымдалған кезде кездеседі. Дизартрия кезінде науқас сөздері дұрыс құралған, сөз қоры қалыпты, бірақ кейбір сөздерді айтқан кезде артикуляция үшін қиын әріптерді айта алмайды. Мысалы, «р», «л», әріптер

Алалия – үш жасқа дейінгі қыртысты сөйлеу зоналарының зақымдалуы кезіндегі жүйелі түрде сөйлеудің дамымауы. Мутизм – сөйлеу аппаратының жұмысы бұзылмаған кездегі науқастың сөйлемеуі. Көбіне реактивті неврозда, истерияда, психикалық ауруларда (шизофрения) кездеседі.