Мемлекеттің белгілері 1. Өзінің шекарасы бар, белгілі территориясы болады. Өндірістің өркендеуі, сауданың өсуі, еңбектің бөлінуі, халықтың көбеюі кәсіпке байланысты аумақтық бөлінуге әкелді. Аудан, облыс, штат, т.с.с. пайда болды. 2. Ерекше үкімет аппараты болады: мемлекетте әр түрлі мәселелерді шешу үшін қарулы әскер, шенеуліктік аппарат, полиция, сот, барлау, шіркеу, баспасөз, т.б. құралдар қажет болады. 3. Мемлекет егеменді болуы керек. Ол – ішкі және сыртқы істерін атқарудағы толық тәуелсіздігі, дербестігі. 4. Ішкі істер органдары, тергеу комитеті, прокуратура. Қылмыс жасағандарды еркінен айырудан бастап, өлім жазасына дейін кесе алады. 5. Салық салу. Үкімет аппаратын ұстау үшін халыққа салық салады. 6. Мемлекеттің азаматтығын алу қажет. Сол жерде туып, өскен соң, сол елдің азаматы болуың керек, онсыз мемлекет тарапынан қорғаныш болмайды

Жоғарыда аталған өлшемдер негізінде мемлекеттік билік органдарының мынадай төрт негізгі түрі ерекшеленеді: Қазақстан Республикасының Үкіметі және Қазақстан Республикасы соттарының жүйесі. Осы органдардың бәрі жинақтала келе Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік билік органдарының бірыңғай жүйесін құрайды. Қазақстан Республикасының Президенті мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстанның атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға. Республиканың Президенті халык пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрі кепілі. Президент мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін камтамасыз етеді (40-бап). Қазақстан Республикасынан тысқары жерде туған, 40 жасқа толмаған мемлекеттік тілді еркін меңгермеген, әрі Қазақстанда кемінде он бес жыл үнемі тұрмаған адам Президент болып сайлана алмайтынын атап көрсету қажет. Бұл лауазымды иеленуге қойылған өзге кедергілерге қатарынан екі реттен артық мерзімге сайлана алмайтындығы жатады. Президенттің мемлекеттік тідді еркін меңгеруі әрі Қазақстанда кемінде он бес жыл бойы тұруы және тумысынан сол елдің азаматы болуға тиіс.

Мемлекеттің басқару түрі Монархия Республикалық

Монархия Мемлекеттің жоғарғы өкімет билігі жеке-дара, бір билеушінің қолында болып, ол әкеден балаға мұра ретінде қалатын түрін айтады. Монархия абсолюттік, конституциялық болып бөлінеді. Абсолюттік монархия деп жоғарғы өкімет билігі бүтіндей, тұтас, формальді түрде де шектелместен бір адамның қолында тұрған құрылысты айтады. Мысалы: Ресейдегі Романовтар әулеті

Республикалық Мемлекеттік биліктің барлық жоғары органдары белгілі бір уақытқа сайланатын немесе өкілдік мекемелер арқылы қалыптасатын мемлекеттік басқарудың түрін айтады. Республика президенттік және парламенттік болып бөлінеді.

Қазақстанда сайлау жүйесiнiң екi түрi қолданылады төте сайлау жанама сайлау. Қ азақстан Президентi, Мәжiлiс және Мәслихат депутаттарн төте сайлау жүйесi арқылы сайланады. Мәжiлiс депутаттарын сайлау жалпыға бiрдей, тең және төте сайлау құқығының негiзiнде жасырын дауыс беру арқылы жүзеге асырылады. Мәжiлiс депутаттарының кезектi сайлауы Парламенттiң, жұмыс iстеп тұрған сайлану өкiлеттiлiгiнiң, мерзiмi аяқталғанға дейiнгi екi айдан кешiктiрiлмей өткiзiледi. Жергiлiктi органдарды мәслихаттарды жалпыға бiрдей, тек, төте сайлау құқығы негiзiнде жасырын дауыс беру арқылы төрт жыл мерзiмге халық сайлайды. Жиырма жасқа толған азамат мәслихат депутаты болып сайлана алады. Республика азаматы бip мәслихаттың ғана депутаты бола алады. Сенат депутаттары жанама сайлау құқығы негiзiнде жасырын дауыс беру жолымен сайланады. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбiр екi жыл сайын қайта сайланып отырады

Мемлекеттік органдар бірнеше топқа бөлінеді, олар атқаратын қызметтеріне сәйкес жүйе-жүйеге, сала-салаға жіктеледі. Мемлекеттің органдар өкілеттігінің шеңберіне қарай үш топқа бөлінеді:

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк туы Мемлекеттік билік органдары призидент маслихат парламент

. ҚР-сы Президентінің өкілеттігі президенттік басқару жүйесінің мазмұнымен алдын ала айқындалады. Президентке тізімі Конституцияда және Президенттің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы «ҚР-ның Президенті туралы» Конституциялық заң күші бар Жарлығымен белгіленген кең өкілеттіліктер берілген: 1. Мемлекеттік билік органдарының құру жұмыстарына байланысты Президент өкілеттіктерге ие. 2.Атқарушы билік тармағы саласында Президентке өте көп өкілеттіліктер берілген. Президент үкімет жиналыстарында Төрағалық ете алады, атқарушы биліктің Актілерін тоқтата алады. 3. Мемлекет басшысы ретінде Президент сыртқы саясат және әскери салада да өкілеттіктерге ие. Ол елдің негізгі сыртқы саясат бағытын нақтылайды, келіссөздер жүргізеді және халықаралық шарттарға қол қояды. Президент сонымен бірге ҚР-ның әскери доктринасын бекітеді. 4. Президенттің өкілеттілігіне азаматтық мәселесі, саяси баспана беру, ҚР-сы мемлекеттік наградаларымен марапаттау, жоғары әскери және арнаулы шен, дәреже беру, кешірім жасау сияқты өкілеттіктер кіреді.

Қазақстан Республикасының ПарламентіҚазақстан Республикасының заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы. тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан Сенаттан және Мәжілістен тұрады. Қазақстан Республикасы Парламентінің төменгі Палатасы Мәжіліс жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құкығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланады. Қазақстан Республикасы Парламентінің жоғары Палатасы Сенат жанама сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру жолымен сайланады (51- бап). Қазақстан Республикасының Үкіметі атқарушы биліктің маңызды тармағы болып табылады, аткарушы органдардын жүйесін басқарады және олардын, қызметіне басшылық жасайды. Оны Казақстан Республикасының Президенті құрады

Мемлекеттік атқару органдары; үкімет, министрліктер, ведомстволар, жергілікті басқару органдары, әкімдер. Мемлекеттік органдарының құрылу тәртібі мен алдына қойылған мақсаттары. Мемлекеттік органдар үш топқа бөлінеді: өкілетті органдар, атқару органдар және сот немесе құқық қорғау органдары

Мемлекеттік басқару шаралары жергілікті өкілетті органдар – маслихаттар және атқарушы органдар тарапынан іске асырылады. Аталған органдар өздеріне бекітілген территориядағы барлық істерге жауапкершілікті. Мәслихат депутаты болып, 20 жасқа толған, ҚР-ның азаматы сайлана алады. Ол тек бір ғана Мәслихатқа депутат бола алады. Мәслихаттың негізгі өкілеттіліктеріне: 1. Мәслихат жұмысшы орындарын құру, мәслихат қызметін қамтамасыз ету, депутаттар қызметтерін қамтамасыз ету; 2. Жергілікті бюджет, территорияның экономикалық және әлеуметтік дамуы бағдарламасын бекіту және осылардың орындалуы туралы есептер тыңдау; 3. Олардың құзыретіне жататын жергілікті әкімшілік-территориялық құрылымдардың мәселесін шешу; 4. Заң бойынша Мәслихат құзыретіне жатқызылған немесе атқарушы билікке жатқызылған мәселелердің орындалуы туралы жергілікті атқарушы органдардың басшыларының есебінен тыңдау кіреді.

Қ ОРЫТЫНДЫ Қ арастырып ө ткен та қ ырыпты қ орытындылай келсек, мемлекеттік а қ парат дегеніміз – б ұ л мемлекеттік билік пен мемлекет функцияларын ж ү зеге асыратын мемлекеттік органдар ж ү йесі, бас қ аша айт қ анда, мемлекеттік бас қ аруды ж ү зеге асыратын ат қ ару билігі органдарыны ң ж ү йесі. Сонымен, мемлекеттік а қ парат ө кілетті, ат қ ару жане сот биліктеріні ң органдарына б ө лінеді. Екіншіден, мемлекеттік органдар т ө менгі ж ә не жо ғ ар ғ ы органдарына б ө лінеді. Ү шіншіден, мемлекеттік органдар жо ғ ар ғ ы, орталы қ жане жергілікті органдар ғ а б ө лінеді. Ал, мемлекеттік органдар деп мемлекеттік а қ паратты ң ө кімет билігіне ө кілеттігі бар құ рылымды қ элементін айтамыз. Мемлекеттік а қ парат ұғ ымы мемлекеттік органдар т ү сінігінен ау қ ымды болып келеді. Екеуін шатастыру ғ а болмайды. Кез келген елді ң мемлекеттік аппарат ө з құ рылымымен ерекшеленеді. Бізді ң Республикамыз егеменді, құқ ы қ ты қ мемлекет, демократиялы қ, зайырлы, ә леуметтік, т ә уелсіз деп таныл ғ аннан бері мемлекеттік а қ паратта біршама ө згерістер болды. Осы ө згерістерді ң енгізілуімен мемлекеттік аппарат құ рылымыны ң ә р элементі дербес, т ә уелсіз ке ң ө кілеттіктерге ие болды. Осы та қ ырыпта, жо ғ арыда айтылып кеткен ерекшеліктер мен ө згерістер ке ң ірек ашылды деп ойлаймыз Қ ОРЫТЫНДЫ Қ арастырып ө ткен та қ ырыпты қ орытындылай келсек, мемлекеттік а қ парат дегеніміз – б ұ л мемлекеттік билік пен мемлекет функцияларын ж ү зеге асыратын мемлекеттік органдар ж ү йесі, бас қ аша айт қ анда, мемлекеттік бас қ аруды ж ү зеге асыратын ат қ ару билігі органдарыны ң ж ү йесі. Сонымен, мемлекеттік а қ парат ө кілетті, ат қ ару жане сот биліктеріні ң органдарына б ө лінеді. Екіншіден, мемлекеттік органдар т ө менгі ж ә не жо ғ ар ғ ы органдарына б ө лінеді. Ү шіншіден, мемлекеттік органдар жо ғ ар ғ ы, орталы қ жане жергілікті органдар ғ а б ө лінеді. Ал, мемлекеттік органдар деп мемлекеттік а қ паратты ң ө кімет билігіне ө кілеттігі бар құ рылымды қ элементін айтамыз. Мемлекеттік а қ парат ұғ ымы мемлекеттік органдар т ү сінігінен ау қ ымды болып келеді. Екеуін шатастыру ғ а болмайды. Кез келген елді ң мемлекеттік аппарат ө з құ рылымымен ерекшеленеді. Бізді ң Республикамыз егеменді, құқ ы қ ты қ мемлекет, демократиялы қ, зайырлы, ә леуметтік, т ә уелсіз деп таныл ғ аннан бері мемлекеттік а қ паратта біршама ө згерістер болды. Осы ө згерістерді ң енгізілуімен мемлекеттік аппарат құ рылымыны ң ә р элементі дербес, т ә уелсіз ке ң ө кілеттіктерге ие болды. Осы та қ ырыпта, жо ғ арыда айтылып кеткен ерекшеліктер мен ө згерістер ке ң ірек ашылды деп ойлаймыз

Назарлағандарыңызға рахмет Орындаған : Жаныбеков. Б Кеңесбек. Н