Орында ғ ан: Лесбаева Ж Тексерген: Абильшеева Рыск ү л

Қазіргі замандағы шешендік сөздердің түрлері: Ә леуметтік-саяси та қ ырыпта ғ ы шешендік с ө здер, б ұ лар ғ а осы та қ ырыптар ғ а жасал ғ ан баяндамалар, с ө йленетін с ө здер, митинг, конференцияда айтылатын с ө здер, хабарламалар, баяндамалар, радио, теледидардан ауызша ж ү ргізілетін саяси- ә леуметтік шолулар жатады. Академиялы қ шешендік, б ұ л топты жо ғ ары о қ у орындарында о қ ылатын д ә рістер, ғ ылыми баяндама, хабарлама, шолулар құ райды. Сот ісінде қ олданылатын шешендікке прокурорды ң айыптау с ө зі, айыпкерді ң қ ор ғ ану с ө зі кіреді.

Ә леуметтік т ұ рмыста ж ұ мсалатын шешендікті мерейтойларда, салтанатты дастар қ ан басында айтылатын с ө здерді ң "шешендік с ө з" деген м ә ртебеге ие болу ү шін о ғ ан қ ойылатын талаптарды ң бірі - оны ң ішінде к ө ркем, ә серлі болуы. Ал к ө ркемдік жалпы тілде, оны ң ішінде к ө ркем ә дебиетте, поэзияда ж ұ мсалатын к ө ріктеу құ ралдары мен т ә сілдері ар қ ылы ж ү зеге асырылады. Атап айт қ анда, билер аузынан шы ққ ан шешендік ү лгілерде д ә л ө ле ң дегідей ө лшемді, ж ү йелі бол ғ анымен, ұ й қ ас ыр ғ а қ сия қ ты поэтикалы қ элементтер қ атысады. Б ұ рын ғ ы шешендік с ө здерге тілге демеу, ой ғ а д ә лел ретінде ма қ ал-м ә телдерді келтіру к ө ріктеу амалдарды ң бірі болса, б ү гінгі шешендерді ң аузынан шы ққ ан с ө здерде ма қ ал-м ә телдерді келтіру к ө ріктеу амалдарды ң бірі болса, ма қ ал-м ә телдермен қ атар, ө згелерден келтірілген сілтемелер орын алады. Сондай-а қ шешендік с ұ раулар да, ы қ шамдау т ә сілімен келген с ө йлемде де шешендік с ө здерге эмоциялы қ ре ң к беріп, оны ң экспрессиясын к ү шейтеді.

Шешендігімен, а қ ынды ғ ымен аты шы ққ ан кешегі к ө шпелі халы қ ты ң ұ рпа ғ ы, б ү гінгі қ аза қ саясаткерлеріні ң ішінде с ө зді ң т ү бін т ү сіріп, елді ө зіне ұ йытып ә кететін кім бар? Мемлекет басшысы Н.Назарбаевты ң с ө з саптасын нашар деп айту ғ а болмайды. Президентті ң а қ ынжандылы ғ ы, қ аза қ ы қ алжы ңғ а келгенде тап қ ырлы ғ ы а ңғ арылып т ұ рады, ойын қ аза қ ша да, орысша да ай қ ын жеткізе алады. М ұ хтар Құ л-М ұ хамед… Астананы ң ә кімі Иман ғ али Тасма ғ амбетов де с ө зін ж ұ птап, ойын ә серлеп жеткізуге ә уестігі барын білеміз.