1 топ: Балбарақова Әлия Солтанғазы Айдана Жарылқасын Айдана Жарасбекова Аружан Жусупова Айгерім Муканбетжан Жансая

Жер сілкінісінің кенеттен пайда болады ж ә не қас қағымда ө теді. Жер сілкінісі бұл жер қыртысында немесе мантияның үстіңгі б ө лігінде кенеттен болған қозғалыс пен жаратылыс н ә тижесінде пайда болған, елеулі ауытқу түрінде, үлкен қашықтыққа таралатын жер асты дүмпуі мен жер астының қозғалысы. Бұл құбылыс жер асты дүмпулерінен, тербелістен болады. Ә зірге ғалымдар жер сілкінісі қашан, қайда, қанша уақыт болатынын ж ә не қандай зардап ә келетінін тура басып айта алмай отыр. Сейсмикалық станциялардың к ө рсетулері – д ә л емес. Жыл сайын жер бетінде 100-ден аса үлкен жер сілкіністері болып тұрады. Жер сілкінісінің уақытын болжау қиын.

Жер сілкінісінің жойқын күші оның әсерінен болатын апаттары көпшілікке мәлім. Өйткені Қазақстанның 450 мың шаршы километр аумағында жер сілкіну қауіпі бар. Бұл аймақта 6 миллионнан астам халық тұрады, 27 қала, 400-ден астам елді мекендер бар. Еліміздің 40 пайызға жуық өндірістік әлеуеті осы аймақта шоғырланған.

Жер сілкінісі кезіндегі қондырғы мен ғимаратты зақымдалуынан шегілген залал ғимараттың өзінің зақымдалуынан шеккен шығыннан біршама есе асып түседі. Жер сілкінісінің бірге өрт пайда болып, геологиялық ортаның экологиясы бұзылады, қопарылма, сырғыма, сел тасқыны және т.б. шаруашылыққа қосымша залал әкеледі. Жер сілкінісінің жанама шығыны да орасан зор: өндірістік циклдің уақытша тоқтауы, еңбек ресурстарының зардапты жоюға тартылуы және тағы басқалар. Сонымен қатар көлік жолдарының зақымдануына, тұрғын үй тұрмыстық жағдайдың нашарлануына, халықтың апат аймағынан кетуіне, жерасты дүмпуінің қайталануын күтуінің нәтижесінде адамдардың ұнжырғысының түсуіне әкеліп соғады.

Жер қыртысының тектоникалық қозғалысын тудыратын жер сілкінісі өте жойқын болып келеді. Жер сілкінісінің барысында адамдар қаза болады, үйлер, жолдар, көпірлер, каналдар, тоғандар мен басқа да инженерлік ғимараттар, су құбырлары, канализация, электр беру жүйесі қирайды, байланыс желісі бұзылады, қар көшкіні, сел, сырғыма мен қопарылыс пайда болады. Тау жыныстарынан тастар құлайды, адамдарға үрей болады. Су асты және су жағалауындағы жер сілкінісі кезінде, теңіз түбінің қозғалыс нәтижесінде теңіздің гравитациялық толқындарынан цунами пайда болып, құрылыста үлкен бүлінушілік жасайды.

Жарылқасын Айдана

- жер қыртысы немесе мантия бетінің кенеттен қозғалуы нәтижесінде және тығыз тербеліс түрінде үлкен қашықтыққа берілетін жер асты дүмпулері мен жер бетінің тербелісі. Жер қыртысындағы сейсмикалық толқындар тарайтын нүктені жер сілкінісінің ішкі кіндігі деп атайды. Жер сілкіну ішкі кіндігінің ең қысқа қашықтықтағы жер бетінің орнын жер сілкіну кіндігі деп атайды. Жер сілкінудің қарқындылығын 12 баллдық сейсмикалық шкала бойынша (MSK-86) бағалайды, ал жер сілкінудің энергетикалық санаты үшін магнитуданы пайдаланады. Жер сілкінісі Жарылқасын Айдана

Сейсмологиялық үш белдеу Жарасбекова Аружан

Жарылқасын Айдана

Жарасбекова Аружан

АШХАБАД 1948 Ж МЫҢ АДАМ ҚАЗА БОЛДЫ. Жарылқасын Айдана

АДАМ ҚАЗА БОЛДЫ Жарасбекова Аружан

АДАМ ҚАЗА БОЛДЫ Жусупова Айгерім

АДАМ ҚАЗА БОЛДЫ Жусупова Айгерім

Қ азастанны ң жер сілкінісі е ң қ ауіпті айма ғ ыны ң к ө лемі 450 мы ң км². Онда ө нерк ә сіпті ң негізгі қ орларыны ң біразы жина қ тал ғ ан, т ұ р ғ ын ү й қ орларыны ң 35%-і орналас қ ан ғғ шамамен республика т ұ р ғ ындарыны ң 40% осы айма қ тарда т ұ рады. Ә леуметтік – экономикалы қ зиянны ң ау қ ымы ж ө нінде жо ғ арыда айтылды. Жер сілкінісі м ү мкін болатын айма қ тарда ірі қ алалар мен елді мекендер, гидротехникалы қ құ рылыстар мен зиянды ө німдермен ж ұ мыс істейтін ө ндіріс орындары, улы ж ә не жарыл ғ ышты қ қ аупі бар материалдар қ оймалары орналас қ ан. Қ атынас ж ә не инженерлік желілерді ң жер сілкінісі кезіндегі б ұ зылуы да біраз қ ауіп т ө ндіреді. Ғ имараттарды ң құ рал-жабды қ тарды ң за қ ымдауынан келетін шы ғ ындар ғ имараттарды ң ө зіні ң шы ғ ынынан кей жа ғ дайларда бірнеше рет асып т ү седі.

1993 жылы 30 желто қ санда Алматы облысында, негізгі орталы ғ ы Текелі қ аласыны ң айма ғ ында жер сілкінісі болды.Жер сілкінісіні ң н ә тижесінде сілкініс жа ғ дайына қ олайсыз аландар ғ а – шайынды топыра қ ү стіне орналас қ ан, жер сілкінісіне т ө теп бере алатындай м ү мкіндіктері қ арастырылып салынба ғ ан саманнан т ұ р ғ ызыл ғ ан ү йлер мен қ о қ ыс пен құ м арас қ ан бетонды құ рылытар ү лкен за қ ымдау ғ а ұ шырады.300-ден астам отбасы баспанасыз қ алды. Мектептер мен мектепке дейінгі мекемелер, ө зге де қ о ғ амды қ ғ имараттар за қ ымдады.