1)Күш дегеніміз 2)Динамикалық жұмыс 3)Дене жаттығуларсының жалпы бөлінісі 4)Максималды күш 5)Максималды динамикалық күш 6)Максималды қуаттылықтағы жұмыс 7)Максималды жұмыс кезінде оттегілік сұраныс

Күш дегеніміз-адамның сыртқы қарсылықты жеңү немсе бұлшық еттік күштің есебінен оған қарсы тұру қабілеті.Оның формалары:максималды күш(салыстырмалы,абсолюттік)жылдамдық(ди намикалық) статикалық.

Дене жаттығуларсының барлық айтылған түрлері дененің немсе оның бөліктерінің кеңістікте орсын ауыстырып отыруымен сипатталады.Қимылмен байланысты бұндай жұмыс динамикалық жұмыс деп есептелінеді.Жүкті бір жердин екінші жерге көтеріп апаратсын жұмысты динамикалық жылжымалы жұмыс деп атаймыз.(W=Pхh)Спорттық снаряд штанга ядро немсе спортшсының денесі ауысқан қашықтықты,бұған қоса жұмсалған күштің мөлшерін біле отырып істеленген жұмысты есептеп шығаруға болады.

Күштің, қуаттылықтың және олармен байланысты жұмыс жасаудың ең жоғары ұзақтығы көрініс беру дене жаттығулары күшті, шапшаңдық - күштілікті және шыдамдылықты арттыратсындар болып үш топқа бөлінеді. Қимылдың аз ғана шапшаңдығымен (сыртқы үлкен қарсылықпен) статикалық немсе динамика лык режимде керініс беретін негізгі ветердің барсынша жоғары немсе барсынша жоғары шамассындағыларды күш жаттығулары деп атайды. Күшті барсынша кеп көрсетумен басты жаттығулардың ең жоғары ұзақтығы бірнеше секунд ғана құрайды. Үлкен қуат жұмсау, яғни салыстырмалы түрдегі үлкен күш пен жиырылу шапшаңдығы бір мезгілде көрінетін динамикалық жаттығулары шапшаңдық - күштілік жаттығулары болып та- баллады. Еттердің барсынша жоғары қуаттылығсын, жалпы қуаттылықтың % -сын құрайтсын (статикалық күш) сыртқы қарсылықтар кезінде дамытады. Күшпен жиырылатсын ветер қатысатсын жаттығусының ең көп ұзақтығы 3-5 сек. 2 минут аралығсында болады

Максималды күш-спортшсының ең үлкен максималды бұлшық еттің қысқартусын айтамыз.Максималды күш бұлшық ет талшықтарсының сансына және оның әрқайссынсының жуандығсына байланысты болады.Максималды кұш екі жолмен қалыптасады;1)бұлшық ет массассының өсуі 2)ішкі бұлшық ет және аралық бұлшық еттің жетілдіруімен байланысты.

Максималды динамикалық күш-ол күш,айқсында спортшсының максималды бұлшық еттің қысқартусын,массы мен уақыты есепке алсынбайтсын күш.Оны өлшеу үшін әр түрлі динамометрлар пайдаланылады.Кистевой Становый т.б динамометрлар.

Максималды қуаттылығы жұмыс қимылдың максималды мүмкін болатсын жиілігімен сипатталады.Адам бұндай қимылды сек артық орсындай алмайды.Жұмыстың хондай түріне жататсындар:жеңіл атлетика да -100 м және 200 м жүгіру,велосипед спортсында-200 және 500 жүру. Бұндай жұмыс кезінде қанның құрамсындағы эритроцит термин гемоглабиннің аз-маз жоғарлауы бұған қоса қандағы глюкоза концентрацияссының біршама артур байқалады.Жүрек жиырылусының саны минутсына рет соғуға дейін жетуге мүмкін.Артериалық қысым мм ссынаптық бағанаға деін аркады.Дистоликалық қысым 5-15 мм ссынаптық бағанаға өседі немсе өзгермейді.

Өттегілік сұраныс көп емс.Мысалы 100 м жүгіру кезінде жылдамдыққа байланысты л болады.Энергияны шығсындау өте үлкен мөлшерге жетеді.Жүгіру барыссында әрбір жүгіріп өту үшін 0,4 ккал жуық шығсындалады.Оттегілік қарыз оттегілік сұраныстың 95-98% құрайды.Бұлшық ветер хонда бар АТФ мен креатинфосфат қорсының ыдырау кезінде босайтсын энергия есебінен жиырылады.Осыған орай оттегілік қарыздың 90%астамсын оның алқатты фракциясы құрайды.

Пайдалсынған әдебиветер; Ананьев А.А. Спорттық физиология(Жакупов М.К) Учебное пособие для ВУЗов «Спортивная физиология». Автор: И.И. Земцова Изд.: Олимпийская лит-ра, 2010 год. Источник: %8B%D1%88%D1%86 %8B%D1%88%D1%86 Адам физиологиясы(Х.Қ.Сәтбаева,А.А.Өтепбергенов)