Тексерген: Исмаилова Г. Ә Орында ғ ан: Бегимбетов Е. Ұ ӨЗЕН, ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ. ЕУРОПА ӨЗЕНДЕРІ
Өзен өзінің табиғи арнасымен ағып жататын ағынды cу немесе ағып жатқан тұщы судың табиғи жолы. Өзен басқа бір өзенге, көлге, теңізге, мұхитқа немесе үлкен су қоймасына барып құяды. Көптеген өзендер қыраттар мен таулардан басталады.
Ө зендерде, сондай-а қ, электр қ уаты ө ндіріледі. Ө нерк ә сіп жа ң адан дами баста ғ ан ө ткен ғ асырларда, диірмендер, ұ ста д ү кендері мен зауыттар а ғ ысы қ атты ө зендерді ң жа ғ асына орналасатын. Адам су екпініні ң қ уатын т ү рлі механизімдерді ж ұ мыс істетуге қ олданды. Ө зен суыны ң тасуы да таби ғ и жайт. Ө зен тасы ғ ан кезде оны ң арналары эрозия ғ а ұ шырап, ш ө гінділері шайылып, жа ң а а ңғ арлар пайда болады. Су электр станциясы
ГИДРОМЕТРИЯ Гидрометрия (гр. һ уdor су, metreo ө лшеймін) гидрологияны ң бір саласы; ке ң ма ғ ынада су объектілеріні ң ж ү ргісін (а ғ ысты ң жылдамды ғ ын ө лшеу, су де ң гейі, тере ң дігі т.б.) бай қ ау ә дістерін, онда ғ ы қ олданылатын құ рал-жабды қ тар, сонымен бірге бай қ ау н ә тижелерін өң деу ә дістерін зерттейді. А ғ ысы қ атты тау ө зендеріні ң шы ғ ыны «ионды қ араластыру» ә дісімен (а ғ ын ғ а ерітінді-индикатор құ йылады) аны қ талады.
Еуропа құ рлы ғ ын ж ү здеген ө зендер мен оларды ң салалары торлап жатыр. Оны ң е ң ұ зын ө зендері: Еділ (Волга) мен Жайы қ Каспий те ң ізіне; Дунай мен Днепр – ара те ң ізге, Рейн мен Елба (Эльба) – Солт ү стік те ң ізге, Вистула – Балты қ те ң ізіне, Луара мен Тагус – Атлант м ұ хитына, Рона – Жерорта те ң ізіне, По – Адриатика те ң ізіне құ яды.
Сипаттамасы Ұ зынды ғ ы3530 км Су алабыны ң ауданы км² Су алабыКаспий те ң ізі Су шы ғ ыны 8060 м³/с (Волгоград) Еділ ө зені
Жайы қ ө зені Сипаттамасы Ұ зынды ғ ы2428 км Су алабыны ң ауданы км² Су алабыКаспий те ң із Су шы ғ ыны400 м³/с Су а ғ ысы БастауыОрал тауы · Биіктігі760 м
Дунай өзені Сипаттамасы Ұ зынды ғ ы2960 км Су алабыны ң ауданы км² Су алабы Қ ара те ң із Су шы ғ ыны6700 м³/с Су а ғ ысы БастауыШварцвальд · Биіктігі678 м
Сипаттамасы Ұ зынды ғ ы2287 км Су алабыны ң ауданы км² Су шы ғ ыны1670 м³/с Су а ғ ысы Бастауыу д. БочаровоБочарово Биіктігі220 м Днепр ө зені
ВИСТУЛА Ө ЗЕНІ Висла (лат. Vistula )- Польшаны ң е ң ұ зын ж ә не ма ң ызды ө зені. Балты қ те ң ізіні ң бассейндегі е ң ұ зын, ал су к ө лемі бойынша Нева ө зенінен кейін екінші ө зен. Ө зенні ң жалпы ұ зынды ғ ы-1047 км. Ө зен бассейніні ң ауданы 198,5 мы ң кв. км. Ө зен те ң із де ң гейінен 1106 м де орналас қ ан
Сипаттамасы Ұ зынды ғ ы812 км Су алабыны ң ауданы км² Су алабыЖерорта те ң ізі Су шы ғ ыны1800 м³/с · Биіктігі1753 м Рона ө зені Орналасуы Ел Швейцария/ Франция Айма қ Альпа
Алманияның (Германияның) қара орман маңынан бастау алатын Дунай өзені – Еуропаның ең маңызды сауда жолдарының бірі. Аңызға айналған Рейн өзені Швейцарияның солтүстік- шығысы мен Германияның арасында шекара жасап, батысқа қарай ағады. Талай тарихтың куәсі болған қарт Темза Батыс Англиядағы Котсуолд қыратынан бастау алады да, Оңтүстік Англия арқылы шығысқа қарай ағып, Солтүстік теңізіне құяды. Еуропаның ең үлкен және ең маңызды Еділ өзені жүйесі Мәскеу қаласының солтүстік-батысындағы Валдайстіртінен басталады. Волга өзенінің арнасын Кама, Самара, Ока, Ветлуга сияқты 200-ден астам өзен тармақтары толтырып тұрады.
Өзендердің ластануы Өзендердің әр түрлі заттармен ластануының басым бөлігі адамдардың әрекетінен болып жатыр. Қазіргі кезде коптеген өндіріс мекемелері ағынды суларды су құбырлары арқылы өзендерге жіберіп оларды ластайды.
Қ ОРЫТЫНДЫ Қ орыта келгенде б ұ л ө зендерді ң барлы ғ ы қ азірде Антропогендік жолмен ластанып жатыр. Дегенмен, оларды ң алдын алу шаралары ж ү ргізілуде. Ластан ғ ан су к ө здері лазер технологиясы ар қ ылы т ұ щытып, қ олданыс қ а жарамды етіп тазартылуда.