Орында ғ ан:Кожалимова.А Тексерген: Қазақстан –Ресей Медициналық Университеті

* ЖОСПАР * Кіріспе * I. Тарау Білім беру әлеуметтануы әлеуметтанудың бір саласы. * 1.1 «Білім беру әлеуметтануы» пәнінің қарастырылатын мәселелердің ауқымы * 1.2 Білім беру әлеуметтануы әлеуметтанудың басқа салалары * II. Тарау Қазіргі замағы білім жүйесі * 2.1 Жоғары білім жүйесіндегі жастар * 2.2 Қазіргі білім беру жүйесіндегі үрдістер Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

* Білім беру социологиясы д ә ст ү рлі социологиялы қ та қ ырыптарды ң бірі. Сонымен қ атар б ұ л та қ ырыпты ң ертеден бері қ арастырыла баста ғ анына қ арамастан, онда талас тудыратын, шешілмеген м ә селелер ө те к ө п. Білім беруді ң социологиялы қ проблемаларымен іс ж ү зінде социологиялы қ ба ғ ыттарды ң барлы қ ө кілдері айналысып ж ү р. Сонды қ тан білім беру социологтарын ә р мектепті ң жеке ау қ ымында қ арастыр ғ ан ж ө н болар.

* Қазіргі заманда білім берудің формалды жүйесі атқарып отырған функцияны кез келген (отбасы немесе құрдастар) әлеуметтік институт орындай алмайды. Өйткені, отбасы мүшелері туыстық қарым- қатынастармен бекітілсе, ал, құрдастар арасында ол жақын адамды өзі таңдайды. Алайда, ірі қоғамда мемлекет немесе тап, ұлттық немесе кәсіби деңгейде басқа принциптерге орай негізделеді. Ірі қоғамда адамдар туыстық немесе өзі ұнататын адамдармен емес, оған мүлде қатысы жоқ адамдармен қызмет етуі міндетті. Сондықтан білім беру жүйесі әлеуметтік әрекетті іске асыратын бірден бір сала. Білім беру мекемелерінде индивид басқа индивидтермен қалыпты, жүйеленген ережелерге сай әрекет етуі тиіс. Бұл жағдай қоғамның қатаң әлеуметтік нормалары мен ережелеріне сай құбылысты көрсететін болады. Басқаша айтқанда, қалыптасқан нормалар мен ережелерді қадірлеу қалыптастырылады.

* Социологияда ғ ы функционалистік д ә ст ү рді айтарлы қ тай дамыт қ ан Т.Парсонс болды. Парсонсты ң к ө з қ арасы бас қ аша. Ол Дюркгейммен білім беру ж ү йесі индивидті қ о ғ аммен байланыстыруда ғ ы ә леуметтендіруші роліні ң ма ң ызына орай келіседі. Біра қ Парсонс отбасы ж ә не білім беру мекемелерінде ә леуметтендіру ерекшеліктерін жеке-жеке талдап к ө рсетеді.

* Ағылшын социологы Дж.Дуглас жылдар аралығында өте қызық, ұзақ мерзімді зерттеулер жүргізген еді. Ұзақ уақыт ішінде ол бес мыңға жуық оқушыларды бақылайды. Дуглас оқушыларды қабілетіне қарай бірнеше топтарға бөліп, содан кейін оларды төрт әлеуметтік топтарға жатқызады.

* 1938 жылы Э.Дюркгейм қайтыс болғаннан кейін көп жылдар өткен соң Парижде оның "Эволюция образовательной мысли" атты еңбегі жарық көреді. Онда оның білім беруге байланысты гуманистер идеалының тарихи логикасы болғандығын атап өтетін бірнеше өте керемет идеялары ұсынылады. Мысалы, * ғасырларда Францияда өз еңбектерін бірінші кезекте ұсынған әдебиетшілер, философтар, ғалымдардан тұратын белгілі интеллектуалдық элита қалыптасқан болатын. Осы орта сол кезеннің интеллектуалдық процесіне орай аталатын есімдерді дүниеге әкелді. Білім берудің міндеті осы бір таңдаулы интеллектуалдық қабат үшін адамдарды әзірлеу болды.

Қазір оқу, білім жүйесі дағдарыста. Бұл дағдарыстың болу себебі, біздегі жүйенің басқа сапалы жүйеге ауысудағы қиындалықтарға тікелей байланысты. Ал, жаңа жүйе барлық салалардағы іс-қызметтің жаңа өндіріске, технологияға сәйкес жаңа түрін, әдісін, тәсілін (стилін), тәртібін, оқу-білімін, ғылымынқажет етеді. Ол қоғамның ілгерілеп дамуының қажеттіалғышарты және өмірінің, әсіресе, оның белсенді жұмысының маңызды түрі болып саналады. Сондықтан жаңа 21 ғасырда үздіксіз оқу, білім алу басқа өркениетті, дамыған елдердегідей біздің саясатымыздың басты қағидасы болуы керек. Бұл туралы біздің өкіметіміздің білім туралы заңында жақсы айтылған. Үздіксіз білім алуды мерзімін ұзарту және оқушылар санын ересек адамдардың санымен өлшеу деп жансақ түсінуге болмайды. Әрбір мектептің алдындағы міндет-ол әрбір адамды әр түрлі зұмыс пен іс-қызметті өз бетімен істей алуға және өздігімен білім алуға үйрету. Болашақ білім жүйесінде университеттердің атқартын қызметі ерекше болады. Қандай да бір университет болмасын, ол адамға жан-жақты мәдениет беру құралы болуы керек. Университеттердің мұндай болуына толық мүмкіншіліктері бар. Университет жұмысшы күшін өндірмейді. Оның асты міндеті – адамның адамгершілік қасиеттерін дамытып, қалыптастыру.

* ҚОРЫТЫНДЫ Қ орыта айт қ анда, о қ у, білім ерекше ә леуметтік институт, ол- ө з бетімен біршама дербес ә леуметтік қ ызмет ат қ арады. На қ тылап айтса қ, ол ә рбір адамды білімні ң негізімен т ә рбиені саба қ тастыруын, т ұ л ғ аны ә леуметтендіруін, оны ң интеллектуальды ж ә не рухани м ү мкіндігін қ алыптастырады, т.б. Қ о ғ амны ң о қ у, білім құ былыстарын, процестерін жалпы ә леуметтагуды ң арнаулы теориясы- білім ә леуметтануы зерттейді. Ол білім ж ү йесіні ң белгілі бір за ң дылы қ тары ар қ ылы жеке ә леуметтік институт ретінде дамуын, оны ң қ о ғ аммен ж ә не оны ң алуан т ү рлі салаларымен, бас қ а – да ә леуметтік ж ү йелерімен, процестермен, институттарымен ә р т ү рлі қ арым- қ атынасын, байланысын талдайды.сонымен бірге білім ж ү йесі қ о ғ амны ң ә леуметтік құ рылымына, қ о ғ амды қ қ атынастар ғ а, е ң бекті ң ө німділігіне, ө ндіріске ж ә не бас қ а іс- қ ызметті ң тиімділігіне ә серін, жеке адамды т ұ л ғ а ғ а айналдыруда ғ ы интеллектульды, білім процесіні ң р ө лін, адамны ң таби ғ ат ж ә не қ о ғ ам туралы білімді, озы қ т ә жірибені игеріп, бойына сі ң іріп, оны ң ү йлесімді дамуын, білім де ң гейіні ң қ ызметке, ж ұ мыс қ а, т ә ртіпке ә серін, адамдарды ң ғ ылыми к ө з қ арасыны ң қ алыптасуын, адамны ң қ о ғ амда ғ ы ә леуметтік жа ғ дайыны ң ө згеруін, т.б. талдап зерттейді.

* Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер