20 наурыз – Парламент М ә жілісі депутаттарыны ң сайлауы

Сайлау дегеніміз не? Сайлау сайланбалы мемлекеттік лауазымдар ғ а адам та ң дау нау қ аны. Азаматтарды ң саясат пен мемлекеттік бас қ ару ғ а атсалысуыны ң е ң к ө лемді ә рі на қ ты нысаны болып табылады. Демократиялы қ қ о ғ амда сайлау мынадай міндет ат қ арады: мемлекеттік ж ү йені ң тиімділігін арттырады; саяси элита мен жетекшілерді іріктейді; ү кімет пен бас қ арушы саяси партияны ң саясатын ба ғ алайды; мемлекетті ң қ ызметіне қ о ғ амны ң ба қ ылау жасауына м ү мкіндік береді; саяси жанжалды ң алдын алады. Осы міндеттер ат қ арылу ү шін сайлау жалпы ғ а бірдей, те ң, т ө те (жанама сайлауды ң демократиялы ғ ы т ө мен), жарыспалы, ерікті т ү рде ө туге тиіс.мемлекеттіксаясат мемлекеттікДемократиялы қ мемлекеттік ү кіметпартияны ң мемлекетті ңдемократиялы ғ ы

Сайлау екі т ү рге б ө лінеді Т ө те сайлау. Б ұ л сайлауда сайлаушылыр кондидаттар ү шін те ң құқ ы қ та,тікелей дауыс беруге қ атысады. Т ө те емес сайлау. Сайлаушылар белгілі бір кондидаттар ғ а дауыс бермейді,тек оны іріктеушілерге дауыс береді.Жанама сайлау деп те аталады.

Сайлау құқ ы ғ ы қ а ғ идаттары: ) Белсенді сайлау құқ ы ғ ы – дегеніміз 18 жас қ а тол ғ ан Қ аза қ стан азаматтарыны ң сайлау ғ а дауыс беру құқ ы ғ ы. Б ә се ң сайлау құқ ы ғ ы - Қ аза қ стан Республикасы азаматтарыны ң Қ аза қ стан Республикасыны ң Президенті, Парламентіні ң, М ә слихат депутаттары немесе жергілікті ө зін - ө зі бас қ ару органына м ү ше болып сайлану құқ ы ғ ы. Те ң сайлау құқ ы ғ ы - Сайлаушылар Республика Президенті, Парламент м ә жілісіні ң ж ә не, м ә слихатты ң депутаттары сайлау ғ а те ң негізде қ атысады ә рі оларды ң ә р қ айсысыны ң бір сайлау бюллетенінде тиісінше бір дауысы болады. Жалпы ғ а бірдей белсенді сайлау құқ ы ғ ы қ а ғ идаты - б ұ л қ а ғ идат бойынша, Қ аза қ станны ң 18 жас қ а жеткен азаматтарды ң тегіне, ә леуметтік, лауазымды қ ж ә не м ү ліктік жа ғ дайына, жынысына, н ә сіліне, ұ лтына, тіліне, дінге к ө з қ арасына, нанымына, т ұ р ғ ылы қ ты жеріне немесе кез – келген ө зге жа ғ дайлар ғ а қ арамастан, сайлау ғ а дауыс беруге қ атысу ғ а құқ ы ғ ы бар. Т ө те сайлау құқ ы ғ ы - азаматтар тікелей сайлайды жылы 4- ші желто қ санда Қ аза қ стан Республикасыны ң Президентін сайлау ө ткізіліп, сайлау ғ а қ атысушылардан 91,15%- пайыз дауыс жина ғ ан Н ұ рс ұ лтан Ә біш ұ лы Назарбаев 7 жыл ғ а Қ аза қ стан Республикасыны ң Президенті болып сайланды.

М ә жіліс депутаттарыны ң кезектен тыс сайлауы

Сайлау қашан өткізіледі? Партиялық тізімдер бойынша сайланатын Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттарының сайлауы 2016 жылғы 20 наурызға белгіленсе, Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Мәжіліс депутаттарының кезектен тыс сайлауы 21 наурызда өткізіледі. Сайлау науқаны аясында барлығы 107 Мәжіліс депутаты сайланбақ. Оның 98-і партиялық тізім бойынша болса, 9-ы Қазақстан халқы Ассамблеясы атынан сайланады. Жергілікті билік органдарына 3335 барлық деңгейдегі мәслихат депутаты сайланбақ, оның 550-і облыстық, 625-і қалалық және 2160-ы аудандық мәслихаттарға сайланады.

Сайлау туралы жарлы қ Жарлы қ Қ аза қ стан Республикасы конституциясыны ң 44-бабыны ң 2) тарма қ шасына, 63-бабыны ң 1-тарма ғ ына, « Қ аза қ стан Республикасында ғ ы сайлау туралы» Қ аза қ стан Республикасы конституциялы қ за ң ыны ң 85- бабына с ә йкес шы ғ арылды. Онда бесінші ша қ ырыл ғ ан парламент м ә жілісін тарату, партиялы қ тізімдер бойынша сайланатын депутаттарды ң кезектен тыс сайлауын 2016 жыл ғ ы 20 наурыз ғ а та ғ айындау, Қ аза қ стан хал қ ы ассамблеясы сайлайтын депутаттарды ң кезектен тыс сайлауын 2016 жыл ғ ы 21 наурыз ғ а та ғ айындау белгіленіп, орталы қ сайлау комиссиясына парламент м ә жілісі депутаттарыны ң кезектен тыс сайлауын дайындауды ж ә не ө ткізуді ұ йымдастыру тапсырыл ғ ан. Осы ғ ан орай ү кіметке, Астана ж ә не Алматы қ алалары, облыстар ә кімдеріне парламент м ә жілісі депутаттарыны ң кезектен тыс сайлауын ұ йымды қ, материалды қ -техникалы қ ж ә не қ аржылы қ қ амтамасыз ету ж ө ніндегі барлы қ қ ажетті шараларды кідіріссіз қ абылдау ж ү ктелген.

Сайлау ғ а қ андай партиялар қ атысады ? Қ аза қ стан орталы қ сайлау комиссиясы елде ресми тіркелген, парламент м ә жілісі сайлауына депутатты ққ а кандидаттарын ұ сыну ғ а құқ ы ғ ы бар 7 партияны ң тізімін жариялады. Азат партиясы А қ жол партиясы Бірлік партиясы Жалпы ұ лтты қ социал- демократиялы қ партиясы Қ аза қ стан коммунистік халы қ партиясы Ауыл партиясы Н ұ р Отан партиясы

Билікке сайлау ө ткізу не ү шін тиімді? М ұ ны ң бірнеше себебі бар. Жа ғ ымды пікірлер т ө мендегі ойлар ғ а то ғ ысады. Біріншіден, Президенттік сайлауды ө здері жоспарла ғ андай ө ткізген билік енді жыл а қ ырында та ғ ы бір сайлау ө ткізіп, елде қ ордалан ғ ан м ә селелерді шешуге кіріспек. Сол ар қ ылы да ғ дарыс қ а қ арсы ж ү йелі ж ұ мыс ат қ аруды к ө здейді. Екіншіден, сырт қ ы саясатта алуан т ү рлі ө згерістер болып жат қ анына бейжай қ арау ғ а болмайды. Ерте қ амданып, ә уелі мемлекеттік құ рылымды жа ң арту керек. Ол ү шін Парламенттік сайлау ө ткізілуі тиіс. Сонда ғ ана жа ң а Ү кімет жаса қ талып, олар п ә рменді ж ұ мыс қ а кіріседі. Ү шіншіден, келер жылы, тіпті алда ғ ы бірнеше жыл бойы б ү гінгіден де қ иын да ғ дарыс тол қ ыны келеді. Сол ү шін ә л-ау қ атымыз жа қ сыра қ кезде сайлау ө ткізіп алу Ү кіметке де, елге де тиімді.

Ал б ұғ ан кері пікірлер тіптен к ө п. Біріншіден, еліміздегі экономикалы қ қ иыншылы қ ты, ә сіресе те ң гені ң к ү н санап құ нсыздануын с ә л де болса ұ мыттырып, сайлау нау қ анын улатып-шулатып ө ткізу – саяси т ә сілді ң бірі. Б ұ л сайлаудан еште ң е ө згермейді. «Н ұ р Отан» бая ғ ыдай шаппай б ә йге алады. Екіншіден, қ азір те ң гені ә зер ауызды қ тап отыр. Президент Назарбаевты ң ө зі со ңғ ы екі жылда те ң гені ң ба ғ амын ұ стап т ұ ру ү шін қ ыруар қ аржы ж ұ мсал ғ анын айтты. Келімбетов туралы ел арасында о ң ды пікір жо ғ ын ескеріп, оны ң орнына Ұ лтты қ банкті бас қ ару ғ а бас қ а адамды ә келді. Ұ лтты қ банкті ң қ азіргі т ө ра ғ асы А қ ышев та ұ за қ отырмайды. Сайлау ө ткен со ң те ң гені м ү лдем еркін д ә лізге жібереді. Мемлекеттік ба қ ылау алынады. Демек, те ң ге к ү н санап құ лдырай т ү седі. Б ү гінгі ба ғ ам бойынша бір доллар 310 те ң гені к ө рсетіп т ұ рса, алда 500 те ң геге саудалануы м ү мкін. Тек сайлаудан кейін. Ү шіншіден, билік б ұ дан ө зге де саяси нау қ андарды осы сайлау ар қ ылы ж ү зеге асыруы м ү мкін. Елде экономикалы қ қ иыншылы қ болып жат қ анын қ анша жасыр ғ анмен, Ү кімет шарасыз халде т ұ р. Сырт қ ы қ арыз к ү н санап к ө бейіп келеді, халы қ ты ң ө мір с ү ру де ң гейі ә лемдегі е ң кедей елдердегі жа ғ даймен те ң есті. Осыны ң б ә ріне т ө зімділік танытпай, ә лдебір б ү лік басталар болса, жа ң а билік құ рамы са қ адай-сай ә зірлікте болуы шарт… Бас қ а-бас қ а, қ аза қ те ң гесіне сенімсіздік к ү н санап к ү шейіп келеді. Қ алталылар т ү гелдей банктегі депозиттерін, ішкі айналымда ғ ы а қ шаларын доллар ғ а айырбастап ү лгерген. Тіпті, к ү нделікті саудадан т ү скен қ аржыларын ірі компаниялар к ү н сайын доллар сатып алып, доллар к ү йінше са қ тауды ә детке айналдыр ғ ан. Біз м ұ ндай тенденцияны те ң ге трагедиясы деп атамас қ а шарасызбыз. Билік б ұ л тенденциямен к ү ресуге, те ң геге сенімділік ұ ялату ғ а қ ау қ арсыз. Доллар саудасын ыры ққ а к ө ндіруге шамалары жетпейді. Ө йткені, қ ара халы қ ты ң ө зі қ олында ғ ы азын- аула қ тиын-тебенін доллармен са қ тау ғ а ұ мтылады.

Сайлауды кімдер ө ткізеді? Сайлау комиссиясы сайлауды ұ йымдастырып, ө ткізуші ал қ алы орган. Сайлау комиссиясыны ң құ рамы, ө кілеттігі, құ рылу т ә ртібі ә р елде ә р т ү рлі. Қ аза қ станда орталы қ, аума қ ты қ, округтік, учаскелік комиссиялар бірт ұ тас сайлау комиссиясы ж ү йесін құ райды. Ө кілеттік мерзімдері 5 жыл ж ә не оларды ң қ ызметін т ұ ра қ ты мемлекеттік орган Орталы қ сайлау комиссиясы бас қ арады. Орталы қ cайлау комиссиясыны ң т ө ра ғ асын, хатшысын ж ә не м ү шелерін Қ Р Президентіні ң ұ сынысымен М ә жіліс, ал бас қ а комиссияларды тиісті м ә слихаттар сайлайды. Сайлау комиссиясын құ ратын органдар оны ң ө кілеттігі мерзіміні ң ішінде құ рамын ө згерте алады. Сайлау комиссиясыны ң ө кілеттігі құ р ғ ан органны ң немесе жо ғ ары т ұ р ғ ан сайлау комиссиясыны ң ұ сынысы бойынша сот шешімімен то қ татылады. сайлаудыСайлау Қ аза қ стандаПрезидентіні ң М ә жіліс

Сайлауды ұ йымдастыру ж ә не ө ткізу т ә ртіптері. Қ ашан да, қ ай елде де сайлау за ң мен белгіленіп к ө рсетілген мерзімде ө ткізіледі. Мысалы, Президенттік республикаларда парламент сайлауы белгілі бір уа қ ыт кесімінде, қ ата ң белгіленген мерзімде ө ткізіледі. Мысалы, А Қ Ш-та ж ұ п жылдарыны ң қ араша айыны ң бірінші д ү йсенбісінен кейінгі бірінші сейсенбісінде ө кілдік палатасыны ң т ү гел құ рамы ж ә не сенатты ң ү штен бір б ө лігі қ айта сайлаудан ө теді. Ал, парламентік республикалар мен парламенттік монархияларда сайлаулар, ә детте, жалпы ұ лтты қ ө кілетті органдарды ң ө кілетті мерзімі ая қ тал ғ аннан кейін ғ ана ө ткізіледі. М ұ ндай сайлаулар кезекті сайлаулар деп аталады. Ал, кезектен тыс сайлаулар парламентті мерзімінен б ұ рын тарат қ анда, лауазымнан айыр ғ анда, ел басшысыны ң ж ә не та ғ ы бас қ а сайланушы т ұ л ғ аларды ң отставка ғ а кетуіне не ө луіне байланысты ө ткізіледі.

НАЗАРЛАРЫ Ң ЫЗ Ғ А РАХМЕТ!!!