Клиникаға кіріспе кафедрасы Тақырыбы: Жастан асқан балаларды рациональды тамақтандыру принциптері Қабылдаған:Бейбит Умиралиевна Орындаған: Жарықбасов Манас Тобы: Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Тама қ пен организм қ ажетті заттар мен ө суге керекті пластикалы қ материалдарды қ абылдайды. Баланы рациональды тама қ тандыру оны ң д ұ рыс дене құ рылысын, психикалы қ дамуын, аурулар ғ а жа қ сы қ алыптасуын қ амтамасыз етеді.

Баланы тама қ тандыру режимі 5 ай ғ а дейінгі баланы т ә улігіне 6 – 8 рет тама қ тандыру керек. 5 айдан бастап 5 рет тама қ тандыру. 1-1,5 жастан бастап 4 рет тама қ тандыру ғ а к ө шіру. 5 айынан бала ғ а 2 тамшыдан 1 шай қ асы ққ а дейін алма, алм ұ рт, с ә біз шырындарын беру, 2 аптадан со ң жеміс пюрелерін беру керек. 6 айынан бастап 1-ші қ осымша тама қ – к ө к ө ніс пюрелері(картоп, ас қ аба қ ж ә не т.б.) ірімшік, ж ұ мырт қ аны ң сарысы та ғ айындалады. 6-7 айынан 2-ші қ осымша тама қ – бот қ алар (жарма, к ү ріш, с ұ лы т.б.) беріледі. 7,5-8 айынан 3-ші қ осымша тама қ – айран беріледі айынан ет сорпасы, фрикаделькалар беруге болады айында еттен котлета беру керек.

Тама қ тандыру т ү рлері: 1.Таби ғ и тама қ тандыру 2. Жасанды тама қ тандыру 3. Аралас тама қ тандыру

Таби ғ и тама қ тандыру: Таби ғ и тама қ тандыру дегеніміз – 5 ай ғ а дейін баланы тек ана с ү тімен қ оректендіріп, о ғ ан 1 айында шырындар, 5 айында қ осымша тама қ беру.

Таби ғ и тама қ тандыруды ң келесі арты қ шылы қ тары бар: Ана с ү тіні ң химиялы қ құ рамы жа қ сы: a) Ана с ү тіндегі а қ уыздар альбуминдер мен глобулиндер, олар ұ йы ғ анда ө те майда с ү збе береді, оны қ орыту о ң ай, ал сиыр с ү тінде казеин, с ү збе ірі болады. b) Ана с ү тіні ң майлары қ аны қ па ғ ан май қ ыш қ ылдарынан т ұ рады, олар ж ұ мса қ майлар. Ал сиыр с ү тінде қ аны ққ ан майлар, қ атты, қ орыту қ иын. c) Қ анттары - бета лактоза, бифидум бактериясыны ң ө суіне себепкер болады. Сиыр с ү тіндегі лактоза – ішек тая қ шасын ө сіреді. d) Минералды т ұ здарды ң құ рамы – оптимальды. e) Ана с ү тіні ң құ рамында А,Д,Е,С витаминдер бар. Сиыр с ү тін қ айнатканда олар б ұ зылып кетеді.

1. Пастеризацияланған донор сүтімен немесе банкадағы сүтпен тамақтандыру альтернативті жол болғанымен, ана сүтімен тамақтанғандай болмайды. 2. Галактоземияда, фенилкетонурияда, зәрден үйеңкі иісі шығатын ауруда емізуге болмайды деп есептелінеді. 3. Жаңа туылған нәрестенің дене салмағының қалыптасуының бәсеңдеуі жасанды сүт қоспалары сияқты үстеме тамақ берудің көрсеткіші бола алмайды. 4. Сүт безінің қабыну аурулары, хирургиялық ем жасау көрсеткіштері пайда болғанша, емізуді тоқтатуға немесе сүтті пастерилизациялауға негіз бола алмайды. Таби ғ и тама қ тандыруды ң негізгі принциптері:

Ананы ң с ү ті таза. Ә р-дайым жылы. Ана с ү тінде гармондар мен имунды денелер бар. Эмоциональды қ фактор-кіндік кесілгеннен кейін бала мен ана арасында ғ ы байланыс емшекті ң с ү ті ар қ ылы са қ талады. Босан ғ аннан кейін бірінші к ү ндері емшектен уыз шы ғ ады. Ол кою кілегей сар ғ ыш с ұ йы қ зат. Уызда а қ уыздар с ү тпен салыстыр ғ анда 4 есе, т ұ здар 2 есе к ө п, витаминдер, имунды қ денелерде к ө п. Уыздын құ рамы баланы ң тканьдеріне жа қ ын, сонды қ тан қ орытылмай-а қ сі ң еді. 4-5 к ү ннен ө тпелі с ү т, екінші аптадан бастап с ү т шы ғ ады.

Жа ң а туыл ғ ан н ә рестеге к ү туді ұ йымдастыратын кез келген перзентхана мен ауруханалар міндетті: 1. Таби ғ и тама қ тандыруды ң белгіленген т ә ртіптерін қ атал ұ стап, медициналы қ қ ызметкерлер мен босанатын ж ә не босан ғ ан ә йелдерді осы т ә ртіптер туралы ж ү йелі т ү рде хабардар етіп отыру. 2. Медициналы қ қ ызметкерлерді таби ғ и тама қ тандыруды практикалы қ ж ү йеде қ амтамасыз ету ү шін қ ажетті да ғ дылар ғ а о қ ытып ү йрету. 3. Барлы қ екі қ абат ә йелдерді таби ғ и тама қ тандыруды арты қ шылы ғ ы мен т ә сілі бойынша хабардар ету. 4. Босан ғ аннан кейінгі ал ғ аш қ ы жарты са ғ атта аналар ғ а н ә рестені емізе бастау ғ а к ө мектесу. ТИІМДІ ТАБИҒИ ТАМАҚТАНДЫРУДЫҢ 10 ПРИНЦИПІ (ДДҰ/ЮНИСЕФ-тің біріккен мәлімдемесі (1998))

5. Аналар ғ а, тіптен уа қ ытша с ә билерінен б ө лек болса да, қ алай емізу ж ә не лактацияны қ алай са қ тау керек екендігін к ө рсету. 6. Медициналы қ қ ажеттілік бол ғ ан жа ғ дайдан бас қ а уа қ ытта н ә рестеге еш қ андай тама қ пен сусын бермеу. 7. Анамнез жа ң а ту ғ ан баланы ң т ә улік бойына бір б ө лмеде болуын қ амтамасыз ету. 8. Н ә рестені кестемен емес талабы бойынша тама қ тандыруды мада қ тау. 9. Жа ң а ту ғ ан емшек еметін н ә рестеге еш қ андай тыныштандыратын д ә рі-д ә рмек ж ә не емшекті имитациялайтын құ ралдар бермеу. 10. Таби ғ и тама қ тандыруды қ олдайтын топ құ руды мада қ тау ж ә не сол топтар ғ а перзентханадан немесе ауруханадан шы ққ ан аналарды жолдау.

Қ ою қ осымша тама қ беру к ө рсеткіші болып баланы ң емген с ү тіне қ ана ғ аттанбай, тек қ ана қ ою тама қ беру ар қ ылы қ ана ғ аттануы саналады. Қ осымша тама қ пен бала а қ уыз, майлар, қ ант, минералды т ұ здар алады. Қ осымша тама қ беру шарттары: 1. жасы 5-6 айдан кем болмау керек. Қ осымша тама қ бала ғ а емізер алдында беріледі. 2. ауыз ғ а т ү скен тама қ ты «шы ғ арып тастау» рефлексіні ң т ө мендеуі. 3.ауыз ғ а т ү скен затты шайнау ғ а бейімділігі. 4. тістеріні ң кейбір б ө лігіні ң шы ғ ып болуы немесе шы ғ ып келе жатуы. 5. той ғ анды ғ ын сезіну. 6. ас қ орыту ж ү йесіні ң жетілуі, берілген тама қ тан н ә жісіні ң б ұ зылмауы, аллергиялы қ реакцияларды ң болмауы. Қ осымша тама қ беру

1. біртіндеп енгізу 2. қ осымша тама қ ты сау бала ғ а, ауырып т ұ р ғ аннан кейін 2-3 аптадан со ң беру 3. қ осымша тама қ ты енгізіп бол ғ аннан кейін қ асы қ пен беру 4. баланы ң ж ү йке-ж ү йесіні ң ерекшелігін ескеру 5. та ғ амдар механикалы қ қ ор ғ ау, тама қ ж ұ ту ғ а о ң ай ұ нта қ тал ғ ан, ұ са қ тал ғ ан болуы керек Қ осымша тама қ та ғ айында ғ анда келесі принциптерді са қ тау қ ажет:

Баланы ң қ осымша тама қ енгізу уа қ ыты жеткен со ң жо ғ арыда к ө рсетілген белгілер болса бала ғ а ал ғ аш қ ы « ү йретуші» қ осымша та ғ ам, 5-20гр ұ нта қ тал ғ ан алма немесе жеміс ұ нта ғ ы беріледі. Б ұ л та ғ амды шамалы емшек емегнне кейін беру керек. 7 айлы ғ ында д ә нді да қ ылдар қ осымша тама ққ а енгізіледі. Олар: к ү ріш, қ ара құ мы қ, ж ү гері жармаларынан жасал ғ ан бот қ алар. С ү збе 6 айдан со ң та ғ айындалады. Ж ұ мырт қ а сарысы – 7 айда. Ет та ғ амдары рацион ғ а 8 айдан бастап, ет пюресі ретінде беріледі. Ана с ү тіні ң т ә уліктік к ө лемі 1 жас қ а дейін 600 мл- ден кем болмауы тиіс.

Емшекпен емізуге болмайтын жа ғ дайлар: a) Анасы жа ғ ынан ж ү ректі ң декомпенсациялан ғ ан а қ ауы, туберкулезді ң кейбір т ү рлері, ас қ ын ғ ан диабет, ісікті процестер, б ү йрек ауруларыны ң ауыр т ү рлері. b) ЖТБ жа ғ ынан асфиксияны ң ауыр т ү рлері, ми ғ а қ ан құ йылу, гемолиздік ауру. Б ұ л жа ғ дайларда бала ғ а анасыны ң с ү тін сауып беруге болады, немесе донорлы қ с ү т беріледі.

Тама қ ты ң алуан т ү рлі болуын қ ада ғ алау, тама қ ты ң ә р т ү рлі топтарынан алын ғ ан ө німдерді қ олдану керек. Тама қ тану ө німдеріні ң құ рамына ә р т ү рлі м ө лшерде ж ә не пропорцияда болатын қ ажетті қ оректік құ ндылы қ тар кіреді. Қ оректік заттарды ң жетіспеуін болдырмау ү шін, к ү нделікті ас м ә зірінде барлы қ топтардан алын ғ ан ө німдерді ескеру керек: д ә нді ө німдер, к ө к ө ністер мен жемістер, с ү т ж ә не оны ң ө німдері, құ рамында құ нды белок бар тама қ. Тама қ ты ң құ рамында ө сімдік белоктарыны ң ж ә не мал белоктарыны ң қ оспасы болуы тиіс, себебі сонда ғ ана біз бала организміне қ ажетті амин қ ыш қ ылдарыны ң т ү сетініне сенімді боламыз. Белоктан бас қ а, ү лкендермен салыстыр ғ анда балалар кальций, фосфор жіне темір сия қ ты минералды қ компоненттерді, сондай-а қ негізінде A, D, B 1, B 2, C i PP д ә румендерін к ө п қ ажет етеді.к ө к ө ністер ө сімдік белоктарыны ңминералды қ компоненттерді д ә румендерін Қ ОРЫТЫНДЫ

1. Бала емізуді қ олдау ж ә не бала емізудегі қ иынды қ тарды же ң у ж ө ніндегі ә дістемелік құ рал, Алматы 2014 жыл 2. Балалар ауруларыны ң пропедевтикасы, А қ т ө бе 2002 жыл 3. ПАЙДАЛАНЫЛ Ғ АН Ә ДЕБИЕТТЕР

Назарлары ң ыз ғ а рахмет!!!