С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДА Ғ Ы Қ АЗА Қ Ұ ЛТТЫ Қ МЕДИЦИНАЛЫ Қ УНИВЕРСИТЕТІ ТА Қ ЫРЫБЫ: Ж Ү РЕК- Қ АН ТАМЫРЫ АУРУЛАРЫ КЕЗІНДЕГІ МЕДИЦИНАЛЫ Қ - Ә ЛЕУМЕТТІК РЕАБИЛИТАЦИЯ Орында ғ ан: Т ұ рсынбаева М.Б. Қ абылда ғ ан: Карибаева Д. Қ. Факультет: ЖМ Группа: 35-2К

Жоспар: Негізгі б ө лім Ж ү рек- қ ан тамыр ауруларына т ү сінік Реабилитацияны ң ма қ саты: Реабилитацияны ң кезе ң дері Кардиореабилитацияны ң құ рамы Қ орытынды Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер

Ж ҮРЕК - ҚАН ТАМЫРЫ АУРУЛАРЫ ӘЛЕМНІҢ КӨПТЕГЕН ДАМЫҒАН ЕЛДЕРІНДЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫҢ БАСТЫ ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ БІРІНЕ АЙНАЛЫП ОТЫР. О Л КӨБІНЕ ЕРЕСЕК АДАМДАРДЫ НЕ МҮГЕДЕКТІККЕ ШАЛДЫҚТЫРАДЫ, НЕМЕСЕ ӨЛІМГЕ ӘКЕЛІП СОҚТЫРАДЫ. Ж АЛПЫ ӨЛІМ - ЖІТІМНІҢ 52 ПАЙЫЗЫН ЖҮРЕК - ҚАН ТАМЫРЫ АУРУЛАРЫ ҚҰРАЙДЫ. Е УРОПАДА ЖЫЛ САЙЫН ОСЫ АУРУ САЛДАРЫНАН ШАМАМЕН 3 МИЛЛИОН АДАМ ҚАЙТЫС БОЛСА, Р ЕСЕЙДЕ 1 МИЛЛИОН АДАМ, АЛ Қ АЗАҚСТАНДА 80 МЫҢ КІСІ ОСЫ АУРУДАН КӨЗ ЖҰМАДЫ

Д ҮНИЕЖҮЗІЛІК ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ҰЙЫМЫ ҚАЗІРГІ УАҚЫТТАҒЫ ЖҮРЕК - ҚАН ТАМЫРЫ АУРУЛАРЫНЫҢ ЭПИДЕМИЯСЫ ТАМАҚТАНУ ҚҰРАМЫНЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ ТІКЕЛЕЙ БАЙЛАНЫСТЫ А РТЫҚ САЛМАҚ ЖӘНЕ СЕМІЗДІК, СТРЕСС, ТОРЫҒУ, ОЛ АДАМДАРДЫ ЖАСЫНА ҚАРАМАЙ, ЖҮРЕК ТАЛМАСЫНА ҰШЫРАТАДЫ Ж АҒЫМСЫЗ ЭМОЦИЯЛАР ВЕГЕТАТИВТІК ЖҮЙЕНІ ҚОЗДЫРАДЫ, ОДАН БАРЫП АҒЗАДАҒЫ ҚАН АЙНАЛЫМЫНА, ІШКІ ОРГАНДАРҒА, ЭНДОКРИНДІК БЕЗДЕРДІҢ ҚЫЗМЕТІНЕ ӘСЕР ЕТЕДІ. С ОНЫҢ САЛДАРЫНАН АҒЗАДАҒЫ ГОРМОНДАРДЫҢ БАЛАНСЫ БҰЗЫЛАДЫ. О НЫҢ ӘСЕРІ ЖҮРЕК СОҒЫСЫНЫҢ, ЫРҒАҒЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНА, ҚАН ҚЫСЫМЫНЫҢ КӨТЕРІЛУІНЕ, БҰЛШЫҚ ЕТТЕРДІҢ, ҚАН ТАМЫРЛАРЫНЫҢ ТАРТЫЛУЫНА АПАРАДЫ. Ж ҮРЕКТІҢ, МИДЫҢ ҚАН ТАМЫРЛАРЫНЫҢ ҚЫСЫЛУЫ ИНФАРКТ, ИНСУЛЬТ СИЯҚТЫ АУЫР ЖАҒДАЙҒА АЛЫП КЕЛУІ МҮМКІН, НЕМЕСЕ ЖҮРЕКТІҢ ИШЕМИЯЛЫҚ АУРУЫ, ГИПЕРТОНИЯ, АСҚАЗАН ЖАРАСЫ СИЯҚТЫ СОЗЫЛМАЛЫ АУРУЛАРҒА ҰШЫРАТАДЫ

Қазақстан Республикасында жүрек және қан-тамыр дерттеріне шалдығушылық 5-7 есеге өсті, бұл дерттермен ауру-сырқаушылық және өлім құрылымы бойынша біздің республика алғашқы орындарда тұр. Артериалдық гипертония дамыған елдермен қатар, дамушы елдерде де кең тараған дерт болып табылады. Бүгінгі күні әлемдегі ересек тұрғындардың шамамен 40% артериалдық гипертониядан зардап шегеді. Алайда науқастардың жартысы қан қысымының көрсеткіштері жоғары екенін білмейді. Дерттің жиі жағдайларда белгілерсіз өтуі, оның зұлымдығын білдіреді. Артериалдық гипертонияның салдары апатты болуы мүмкін – бұл тек көз көрудің нашарлауы емес, сонымен қатар жүрек ишемия ауруының дамуы, мүгедектік пен өлімге әкелетін инсульттар мен инфаркттар. Қазақстанда артериалдық гипертонияның тұрақты өсу үрдісі байқалады. Мысалы, ҚР Статистика Агенттігінің деректері бойынша 2006 жылы 100 мың халық санына 577,5; 2007 жылы 597,3; 2008 жылы 764,6; 2009 жылы 877,5 жағдай тіркелді. Жыл сайын аурудың 92 мыңнан 135 мыңға дейін жаңадан алғаш анықталған жағдайлары тіркеледі.

Реабилитацияны ң медициналы қ аспектісі – емдеу ісшараларыны ң жиынты ғ ы, нау қ асты ң физиологиялы қ дамуыны ң қ ызметін жа қ сарту, ө мірде белсенді болуын қ амтамасыз ету. Б ұ л аспект ісшаралар нау қ астарды ба қ ылау ма қ сатында қ олданылады.

Реабилитацияны ң ма қ саты: Ж ү рек қ антамыр ж ү йесіні ң жа ғ дайын қ алпына келтіру; А ғ заны ң жалпы жа ғ дайын ны ғ айту; А ғ заны қ алыпты физикалы қ белсенділікке дайындау; Ә леуметтік ж ә не к ә сіптік реабилитация; Д ә рілік заттарды ң м ө лшерін т ө мендетуге жа ғ дай жасау; Ө мір сапасын жа қ сарту.

Реабилитацияны ң кезе ң дері: Бейімделу кезе ң і. Б ұ л кезе ң де нау қ ас қ а ал ғ аш қ ы медициналы қ тексерулер ж ү ргізіледі (д ә рігерлер нау қ асты ң жа ғ дайын, физикалы қ ж ү ктемелерге дайынды ғ ын ба ғ алайды Негізгі кезе ң. Б ұ л кезде физикалы қ ж ү ктемені ң к ө лемі, ұ за қ ты ғ ы ұ л ғ аяды. Қ орытынды кезе ң. Осы кезе ң де нау қ асты қ орытынды тексерулер жасалады, нау қ асты ң м ү мкіндіктеріне қ арай м ө лшерленген физикалы қ ж ү ктемелер та ғ айындалады.

Реабилитацияны ң этаптары: ауыру демеусауы ғ у

Ауыру Нау қ асты ң физикалы қ ж ә не психологиялы қ жа ғ дайын жа қ сарту,екінші фаза ғ а дайындау. Сауы ғ у Сауы ғ у ғ а дайындалу ма қ сатында кардиологиялы қ санатория ғ а жат қ ызу керек. Б ұ л нау қ асты ң отбасына жазылып, белсенді баруына к ө мектеседі. Кейбір ә деттерді ө згерту.Физиологиялы қ, психологиялы қ аспектілер осы фазада орындалады. Демеу Екіншілік профилактика ғ а с ү йене отырып, алдын алу іс- шараларын жасау.Нау қ астарды белсенді ө мірге дайындау, ж ү йелі алдын- алу іс шараларын жасау. Нау қ ас учаскелік дарігерге қ аралуы ж ә не ке ң ес алып т ұ руы қ ажет.

Реабилитация кезе ң деріне ж ү ктелетін тапсырмалар: Физикалы қ – ж ү рек- қ антамыр ж ү йесіні ң қ ызметі мен нау қ астарды ң е ң бекке жарамдылы қ қ абілетін е ң жо ғ ар ғ ы м ү мкін болатын де ң гейге дейін жеткізу. Жатты ғ у ж ү рiсi. К ү ш беретiн т ә ртiптегi емдiк гимнастика. Кардиотренажер, ауалы т ә ртiптегi емдiк гимнастиканы кешендi қ олданып. Физикалы қ тренировкалар Емдiк сылап-сипау. Хауызда ғ ы ж ү зу.

Реабилитацияда физикалы қ жатты ғ уларды ң орны ерекше. Себебі физикалы қ ж ү ктемеден кейін нау қ ас ө зін қ ана ғ аттанарлы қ жа ғ дайда сезінеді. Б ұ дан бас қ а физикалы қ ж ү ктемені ң ұ за қ ты ғ ында қ арастырады.

Психологиялы қ – ж ү рек- қ антамыр ауруларына ұ шыра ғ ан нау қ астарда (миокард инфаркты, т ұ ра қ сыз стенокардияда, инсультте, ЖИА) қ ор қ ыныш сезімі пайда болады, сонды қ тан нау қ астар ғ а психологиялы қ реадаптация ж ү ргізу қ ажет. Д ә рігерді ң міндеті- психикалы қ ө згерістерді қ алпына келтіру, ө мірлік жа ғ дайлар ғ а нау қ асты бейімдеу.

Ә леуметтік реабилитация- нау қ асты ң е ң бекке жарамдылы ғ ын барынша са қ тап қ алу ғ а негізделген. К ә сіптік реабилитация – нау қ астарды ң ж ұ мыс қ а т ұ руын, к ә сіптік білім алуын, қ айта о қ ыту, е ң бекке жарамдылы ғ ын қ арастырады. Ә леуметтік ж ә не к ә сіптік реабилитацияны ң негізгі ма қ саты нау қ асты ң экономикалы қ т ә уелсіздігін ж ә не экономикалы қ толы ққ андылы ғ ын қ арастырады.

ИБС кезінде физикалы қ белсенділікті ң диспансерлік- поликлиникалы қ функционалды қ класстарыны ң этабы: 1ші класс.а.Емдік гимнастика 30-40мин.ЧСС-140минутына.б.Т ұ р ғ ылы қ жеріндегі денсаулы қ топтарына қ атысу.с.Спортты қ ойындар ойнау.д.Ж ү гіру.орта тем.да 1-2мин. 2ші класс.а.Емдік гимнастика 30мин.ЧСС-жо ғ ары ж ү ктемеде-140 мин.на.б.Ж ү гіру 1-2 мин.с.Программамен ж ү ретін арнайы спортты қ ойындар ғ а қ атысу 3ші класс.а.Емдік гимнастика -20 мин.ЧСС- 110 мин.на. Ә лсіз спортты қ группалар ғ а қ атысу.Спортты қ ойындар,ж ү гіру,жузу қ арсы к ө рсеткіш. 4ші класс.емдік гимнастика мин.ЧСС мин.на. Спортты қ ойындар,жугіру,ж ү зу қ арсы к ө рсеткіш.

Ба қ ылау ә дістеріні ң негізгі міндеттері: Нау қ ас қ а к ү штеме, режім туралы на қ ты, аны қ м ә ліметтер беру қ ажет. Нау қ асты ң ж ұ мыс қ а қ абілеттілігін сипаттау. Ж ү рек- қ ан тамыр ж ү йесіні ң қ ызметіні ң жеткіліксіздігіндегі д ә режелерін т ү сінуіне к ө мектесу. Б ұ л міндеттерде қ осымша клиникалы қ, инструментарлы қ,биохимиялы қ ә дістерді қ олдана отырып т ү сіндіруге болады.

Кардиореабилитацияны ң құ рамына кіреді: Емд ә м; Д ә рілік реабилитация; М ө лшерленген физикалы қ ж ү ктемелер; Емдік гимнастика; Психологиялы қ реабилитация; Қ азіргі кезде кардиореабилитацияны ң негізі болып, м ө лшерленген физикалы қ ж ү ктеме саналады. Физикалы қ ж ү ктемелерді ң ж ү рек қ антамыр ауруларыны ң (инфаркттар, инсульттар) алдын алатыны д ә лелденген.

Кардиореабилитацияда ғ ы келесі физикалы қ жатты ғ уды ң т ү рі – жылы бассейнде жатты ғ улар жасау. Е ң алдымен минималды қ имыл қ оз ғ алыста ғ ы жатты ғ улар, содан со ң еркін ж ү зу, со ң ында су ішінде жатты ғ уларды орындау ж ү зеге асырылады.

Қ арсы к ө рсетулер. Емделушiнi ң кардиореоблитация ба ғ дарламасына қ атысу ғ а ниеті болу керек. Келесi жа ғ дайларда шараларыны ң жетiстiгi т ө мен: есiрткiлердi, ішімдіктерді немесе бас қ а заттарды қ олдануды ң н ә тижесінде ауыр психикалы қ б ұ зылыстар мен естен айырылуы болуы мумкін. Физикалы қ ж ү ктеме (ауыр д ә режеде журек ж ә не тыныс жеткіліксіздігі,жиі стенокардия ұ стамасы,т ұ ра қ сыз ж ү рек аритмиясы,гиподинамия, бауыр,б ү йрек қ ызметіні ң б ұ зылысы, тромбоэмболия ә рт ү рлі органда, инфекциялы қ ж ә не ауыр онкологиялы қ аурулар) осы ауруларды ң н ә тижесінде дамуы мумкін.

Қ орытынды Ж ү рек қ антамыр аурулары кезіндегі реабилитация ғ а негізінде физикалы қ жатты ғ улар жатыр. Б ұ ндай жатты ғ уларды ң н ә тижесінде нау қ асты ң физикалы қ белсенділігі қ алып қ а келеді, ж ү рек б ұ лшы қ еттеріні ң тонусы жо ғ арылайды, е ң бекке қ абілеттілікке бейімделеді. Ауруханадан кейінгі реабилитация нау қ астар ғ а алда ғ ы ауруларды ң алдын алу ғ а, толы ққ анды ө мір с ү руге, ауру жиілігін азайту ғ а м ү мкіндік береді.

Ә дебиеттер: Аканов А.А., Қ аза қ станда ғ ы денсаулы қ са қ тау ж ү йесі: б ұ рын ғ ы, қ азіргі, келешек - Астана, Кучеренко В.З., Халы ққ а емдік профилактикалы қ к ө мекті ұ йымдастыру ж ә не ба ғ алау сапасы – ГЭОТАР – Медиа, hCare?_afrLoop= #%40%3F_afrLoop%3D %26_adf.ctrl-state%3D199mgmoidu_71 %B5%D0%BA- %D2%9B%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1 %8B%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%B0%D1%83% D1%80%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B D%D1%8B%D2%A3_%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D 0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%83