АСТАНА МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ АҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯ ЖӘНЕ КОММУНИКАТИВТІК ДАҒДЫЛАР КАФЕДРАСЫ Стресс және фрустрация Орындаған: 125 ЖМ Ахатова Ж. Әбілдабек А.Өскенбай А. Тексерген: Мусина Гульзат Базарбаевна Астана 2016

Күйзеліс дегеніміз - бұл күшті әсерден адамда пайда болатын зорланған көңіл күй. Күйзеліс – бұл қоршаған ортаның жағымсыз өзгерістеріне жауап ретінде организмнің ерекшеленбеген қорғаушы реакциясы.

КҮЙЗЕЛІС ТҮРЛЕРІ Кәсіби күйзеліс ( жұмыста болған күйзеліс) Сезім әрекетіне бой алдырған күйзеліс Жарымжандық күйзеліс Рухани қалып күйі күйзелісі операциялық күйзеліс ( хирургиялық операцияға организмнің реакциясы ) Жарақаттау қызметін басынан кешіруден пайда болған күйзеліс және т.б.

Фрустрация - [ лат. frustratio – алдау, сәтсіздік, ақталмаған үміт ] - алға қойған мақсаттарына жете алмаған, жоспарлары күл-талқан болып күйреген адам басынан өткеретін уайым, үрей билеген психологиялық жай-күй. Дегеніне жете алмаған, діттеген мақсатын орындай алмаған саясат субъектілері фрустрация жағдайын кешуі мүмкін.Мақсатқа жету жолында жеңу мүмкін емес (немесе субъективті қабылданатын) қиыншылықтардан объективті негізде туындайтын жүріс-тұрыс пен уайым ретінде танылатын адамның психикалық қалпы.

1.Физикалық түрткілер: ыстық, суық, шу, от, жол қозғалысы, зорлық – зомбылық, аурулар, жұмыс жағдайларының нашарлығы және т.б. 2.Әлеуметтік түрткілер: қоғамдық, эконоикалық және саясаттық ; отбасылық ; жұмыспен, мансаптылықпен байланыстылар ; жеке адамдар аралық. 3.Отбасылық түрткілер: міндеттерді бөлу, қызғаншықтық, құндылықтар жүйесіндегі өзгешелік, аурулар (отбасындағы өлім – жітім және т.б.)..

Мұндай кезеңде жүрек жиірек соғады, ас қорыту уақытша тойтарылады. Адам бұндай күйде ұзақ бола алмайды, өйткені шаршайды.

Ол күйзеліс жағдайының даму және жалғасуына қарай басталады. Бұл сатыда адам жағдайларға бейімделе отырып, қолайлы ережеде әрекеттенеді. Бұл саты біршама ұзаққа созылуы мүмкін.

Әлсіреу сатысы, егер күйзеліс тым күшті немесе ұзақ болғанда басталады. Оның белгілері ; сезім әрекетіне бой алдырған ( үрейлену, енжарлық, кейігіштік, психикалық шаршағандық ), мінез – құлықтық ( жауаптылықтан және өзара қатынастан бойды аулақ салу, ойда болмайтын мінез көрсету, өзіне көңіл қоймау ) және соматикалық ( денсаулықтың нашарлауы, жүдеу, тым көптеп дәрі – дәрмек қолдану ) салаларында басталады. Қарсыласу мүмкіншілігін жоғалту ауруларға, психологиялық жарақат алуға, әкеліп соғады.

Кейбір батыс сарапшыларының бағалаулары бойынша аурудың 70% сезім әрекетіне бой алдырған күйзелістермен байланысты болған.Еуропада жыл сайын миллиондаған адамдар күйзеліске байланысты жүрек- қантамыр жүйесінің қызметтерінің бұзылысынан өлген.

« Жағымды » күйзеліс ұзақтайын көтеріңкі көңіл күйде болуға әкеледі, оның өзі организмге жақсы әсер етеді : иммунитет артады, аурулардың беті қайтады, адам қуаныш толысуын сезінеді, өте жақсы көрінеді және тамаша сезінеді. « Жағымсыз » күйзеліс дағдылы қалыптан ұзақ уақытқа шығарып тастайды және денсаулығына елеулі зиян келтіреді.

НЕГІЗГІ БЕЛГІЛЕРІ. - ұмытшақтық, - көтеріңкі қозғыштық, - тұрақты шаршағандық, - әзіл – оспақты түсіне білуден айырылу, - Кенет тартылатын сигарет санының көбейуімен бірге бір мезгілде алкогольдік ішімдікке құмарту, - ұйқы мен асқа деген зауықтылықтың жоғалуы, - ақыл – естің төмендеуі, - Кейде, бас, арқа, асқазан тұстарында былай айтылатын «психосоматикалық» ауру дегеннің кездесуі мүмкін.

К Ү ЙЗЕЛІС ИНДИКАТОРЫ Алдымен оқыңыз, ал содан кейін суретке қараңыз. Кәртішкеде судан қарғып шығып жатқан екі дельфин бейнеленген. Мысалда: Тәжірибе тобынан анықталғандай, дельфиндердің мүлде ұқсастық дерегіне қарамастан, күйзеліс күйіндегі адам олардың айырмашылығы табады. Егер адам айырмашылықтарды көптеп табатын болса, демек ол өте күшті күйзелісті басынан кешіріп отырған болады. Суретке қарап отырыңыз. Егер сіз дельфиндерден екіден көп айырмашылықтар тапсаңыз, онда сізге жедел демалысқа кетуіңіз керек.

0-3 ұпай. Сіз өзіңізді ұстай аласыз және мүмкін әбден бақытысыз. 4-7 ұпай. Сіздің күйзелісті жеңіп шығу қабілеттігіңіз әлдеқайда орта деңгейде. Сізге күйзелісті жеңіп шығуға көмектесетін бірсыпыра әдістерді құралдануға алу пайдалы болады. 8 және адамда көп ұпай. Сізге әзірше өмір қиыншылықтарымен күресу қиынға соғады. Егер сіз өзіңіздің шын жүрегіңіз бен дене күшіңізді сақтағыңыз келсе, онда сізге күйзеліспен күресудің тым тиімді әдістемелерін қолдануды үйренуіңіз керек.

Назар аудар ғ андары ң ыз ғ а ү лкен рахмет!