Теория Сараман- дық жұмыс ТестСұрақтар Тапсырма- лар Бекіту

Жыныстық құрамы Жас құрамы Дүние жүзінің еңбек ресурстары

Дүние жүзі халқының жыныстық құрамында ерлердің үлес салмағы басым. Ерлердің саны әйелдерден 51 млн адамға артық. Алайда әр түрлі елдердегі халықтың жыныстық құрамы түрліше болып келеді. Қазақстанда орташа алғанда әр 100 әйелге 93 ер адамнан келеді.

Ежелгі грек математигі және философы Пифагор адам өмірін жыл мезгілдеріне балаған: Көктем – балалық шақ Жаз- жастық шақ Күз – есейген шақ Қыс –кәрілік шақ

Дүние жүзі халқының орташа жасы– 33 жас жылға болжам бойынша-36,5 жас Халықтың жастық құрылымының үш типі 1.Прогрессивті –балалардың үлесі жоғары 2.Тұрақты – балалар мен қарттар тең. 3.Регрессивті –балалардың үлесі төмен, қарттардың үлесі жоғары. Барлық халықтың ішіндегі 65 жастан жоғары тұрғындардың үлесі 7%- дан асатын болса елдің халқы «қарт» деп есептеледі. Дүние жүзі халқындағы балалардың үлесі

Аймақтар Жас топтары бойынша халықтың құрамы, % балалар (0-14 жас) ересектер (15-59 жас) қарттар (60 жастан жоғары) ТМД елдері Шетелдік Европа Шетелдік Азия36577 Африка45505 Солт. Америка Латын Америкасы Австралия, мұх.ар Қазақстанда Дүние жүзінде Халықтың ұдайы өсуінің І типіне жататын елдерінде балалардың үлесі 22-25%-дан аспайды, ал қарт адамдардың үлесі 15-20% шамасында болып келеді және бұл елдер халқында халықтың жалпы «қартаюы" байқалады. Халықтың ұдайы өсуінің ІІ типіне жататын елдерінде балалардың үлесі жоғары болып келеді. Орташа есеппен балалардың үлесі 40-45%-ды құрайды, ал жекелеген елдерде 50%-дан да асады (Кения, Ливия, Ботсвана). Бұл елдердегі қарт адамдардың үлесі 5-6%-дан аспайды.

Халықтың ұдайы өсуінің I типі (Жапония) Дамыған елдерде пирамиданың төменгі жағы тар болып келеді. Бұл халықтың жастық құрылымындағы балалардың үлесінің төмендігін және қарттардың үлесінің жоғары екендігін көрсетеді. Халықтың ұдайы өсуінің II типі (Йемен, Венесуэла) Дамушы елдерде пирамиданың төменгі жағы кең, бұл дамушы елдердегі туудың жоғары екендігін және халықтың жастық құрылымындағы балалардың үлесі жоғары екендігін көрсетеді.

Халықтың жастық құрылымы өндіргіш күштерді– еңбек ресурстарын айқындайды. Еңбек ресурстары д.ж.халқының -61,2%-ын құрайды. Экономикалық белсенді халық – экономиканың нақты салаларында жұмыс жасайтын немесе жұмыс іздеп жүрген еңбекке қабілетті адамдар. Дүние жүзі бойынша экономикалық белсенді халықтың үлесі - 45% (3млрд.астам адам) Экономикалық белсенді халық – еңбекке қабілетті халықтың материалдық өндіріс салалары мен өндірістік емес салада жұмыс жасайтын бөлігі. АймақтарЭБХ (%) Шетелдік Европа, Солтүстік Америка елдері, Ресей 50-60% Азия, Африка, Латын Америкасы елдері40-45% Қазақстанда52% Дамыған елдердегі экономикалық белсенді халықтың үлесі, дамушы елдерге қарағанда жоғары болып келеді. Еңбекпен қамтылу құрылымы елдердің әлеуметтік және экономикалық даму деңгейіне байланысты.

Ұдайы өсудің І және ІІ типіне жататын елдердің жас- жыныстық пирамидасына талдау жасаңдар. Тапсырма : Жас - жыныстық пирамида нені көрсетеді? Екі пирамиданы салыстырыңдар. І типтегі пирамиданың ІІ типтегі пирамидадан айырмашылығы қандай ?

1. Жас- жыныстық пирамида –бұл халықтың жастық және жыныстық құрылымын көрсететін графикалық сурет. 2. Ұдайы өсудің II типіне жататын елдерде (дамушы) пирамиданың төменгі жағы (балалар) өте кең болып келеді, ал Iтипіне жататын елдерде (дамыған) керісінше тар болып келеді. Қарт адамдардың үлесі I типіне жататын елдерде жоғары болып келеді.

1. 1.Халықтың жастық құрылымында қарт адамдардың үлесі жоғары, ал балалардың үлесі төмен болып келетін елдер: А. дамыған Б. дамушы 1. 1.Халықтың жастық құрылымында қарт адамдардың үлесі жоғары, ал балалардың үлесі төмен болып келетін елдер: А. дамыған Б. дамушы 2. Халықты жас құрылымына және жыныстық құрылымына қарай жіктеу қалай аталады? А. сұрыптау В. құрылым Б. топтпау Г. жіктеу 2. Халықты жас құрылымына және жыныстық құрылымына қарай жіктеу қалай аталады? А. сұрыптау В. құрылым Б. топтпау Г. жіктеу 3. Ерлердің үлесі басым елдер: А.Ресей мен Иран В.Германия мен Франция Б.Қытай мен Сауд Аравиясы Г.Ешбір елде 3. Ерлердің үлесі басым елдер: А.Ресей мен Иран В.Германия мен Франция Б.Қытай мен Сауд Аравиясы Г.Ешбір елде 4. Қай елдерде қарттардың үлесі жоғары? А.Жапония В. Кения Б.Тунис Г.Монғолия 4. Қай елдерде қарттардың үлесі жоғары? А.Жапония В. Кения Б.Тунис Г.Монғолия 5. Экономиканың нақты салаларында жұмыс жасайтын немесе жұмыс іздеп жүрген еңбекке қабілетті адамдар: А.Еңбек ресурстары Б.Экономикалық белсенді халық 5. Экономиканың нақты салаларында жұмыс жасайтын немесе жұмыс іздеп жүрген еңбекке қабілетті адамдар: А.Еңбек ресурстары Б.Экономикалық белсенді халық

1.Халықтың жастық құрылымында қарт адамдардың үлесі жоғары, ал балалардың үлесі төмен болып келетін елдер: А. дамушы Б.дамыған 1.Халықтың жастық құрылымында қарт адамдардың үлесі жоғары, ал балалардың үлесі төмен болып келетін елдер: А. дамушы Б.дамыған 2. Халықты жас құрылымына және жыныстық құрылымына қарай жіктеу қалай аталады? А. сұрыптау В. құрылым Б. топтпау Г. жіктеу 2. Халықты жас құрылымына және жыныстық құрылымына қарай жіктеу қалай аталады? А. сұрыптау В. құрылым Б. топтпау Г. жіктеу 3. Ерлердің үлесі басым елдер: А.Ресей мен Иран В.Германия мен Франция Б.Қытай мен Сауд Аравиясы Г.Ешбір елде 3. Ерлердің үлесі басым елдер: А.Ресей мен Иран В.Германия мен Франция Б.Қытай мен Сауд Аравиясы Г.Ешбір елде 4. Қай елдерде қарттардың үлесі жоғары? А.Жапония В. Кения Б.Тунис Г.Монғолия 4. Қай елдерде қарттардың үлесі жоғары? А.Жапония В. Кения Б.Тунис Г.Монғолия 5. Экономиканың нақты салаларында жұмыс жасайтын немесе жұмыс іздеп жүрген еңбекке қабілетті адамдар: А.Еңбек ресурстары Б.Экономикалық белсенді халық 5. Экономиканың нақты салаларында жұмыс жасайтын немесе жұмыс іздеп жүрген еңбекке қабілетті адамдар: А.Еңбек ресурстары Б.Экономикалық белсенді халық

Экономикалық белсенді халық деп кімді айтамыз? Халықтың жастық құрылымының қандай типтері ажыратылады? Қай елдерде ерлер саны басым? Қай елдерде жас- жыныстық құрылымда балалардың үлесі басым келеді? Пифагор адам өмірін қандай кезеңдерге бөлген? Еңбекке қабілетті халықтың материалдық өндіріс салалары мен өндірістік емес салада жұмыс жасайтын бөлігі Прогрессивті, тұрақты, регрессивті Қытайда, Индонезияда, Кувейтте т.б. Дамушы Көктем, жаз, күз,қыс

иәжоқ 1 Дүние жүзінде әйелдер басым 2 Егер барлық халықтың ішіндегі 65 жастан жоғары тұрғындардың үлесі 7%- дан асатын болса елдің халқы қарт деп есептеледі. 3 Халықтың еңбек құрылымы елдің әлеуметтік - экономикалық даму деңгейімен байланысты. 4 Африка, Азия және Латын Америкасының жекелеген елдеріндегі балалардың үлесі 40% ға жетеді. 5 Балалардың үлесінің ең жоғары көрсеткіштерінің бірі Шетелдік Европа елдеріне тән. 6 Дамушы елдерде халықтың басым бөлігі өнеркәсіп саласында жұмыс жасайды. 7 Азияда әйелдердің үлесі басым

Жастардың үлесі жоғары болып келетін елдер Қарттардың үлесі жоғары болып келетін елдер Берілген елдерді екі топқа жіктеңіз: 1.Жапония; 2.Мозамбик; 3.Бангладеш; 4.Чехия; 5.Венгрия; 6.Ресей; 7.Уганда; 8.Үндістан Жастардың үлесі жоғары болып келетін елдер Қарттардың үлесі жоғары болып келетін елдер 2,3,7,8 1,4,5,6 Тексеру

А1. Аталған елдердің қайсысында халықтың жастық құрылымында балалардың ( 15жасқа дейін) үлесі басым келеді? 4.Жапония2.Канада 3.Испания1.Сауд Аравиясы А2. Аталған елдердің қайсысында халықтың жыныстық құрылымында ерлердің үлесі басым келеді? 3.Пәкістан1.Канада 4.Финляндия2.Германия А3. Аталған елдердің қайсысында халықтың жыныстық құрылымында әйелдердің үлесі басым келеді? 3.Австрия1.Түркия 4.Алжир2.БАӘ Жауаптар А1-1; А2-3;А3-3

В1. Кестедегі деректерді пайдалана отырып, Канада халқының 15 пен 64 жас аралығындағы жас құрылымын анықтаңдар. Жауап В2. Кестедегі деректерді пайдалана отырып, ОАР халқының қанша үлесін 15 жастан кіші балалар құрайтынын анықтаңдар. Жауап 15 жастан төмен, % 64 жастан жоғары, % 1714 Халқының жалпы саны, млн.адам 15 жасқа дейінгілер саны, млн.адам ,36 Жауап % 69% 32%

Суреттер Видео, флэш Диаграмма Мәтін Кесте Интернет ресурстар Алға қарай Кейін қарай Шығу Карта Үйге тапсырма

1.Мәтінді оқып танысу; 2. 1,3-тапсырмалар(113 бетте); 3.Оқулық мәтініндегі сандық мәліметтер негізінде Жер шары халқының қазіргі жастық және жыныстық құрылымын бейнелейтін дөңгелек диаграмма құрастырыңдар.

Әйелдер саны басым елдер Ерлер мен әйелдер саны тең елдер Ерлер саны басым елдер ТМД елдері, Европа, Солтүстік Америка Африка, Латын Америкасы, Австралия және Мұхит аралд. Азия (Қытай, Үндістан, Индонезия, Оңтүстік-Батыс Азия) СЕБЕПТЕРІ: 1. Әйелдердің орташа өмір сүру жасының ұзақтығы. 2. Әр түрлі соғыстардың салдары. 3. Ерлердің ауыр өнеркәсіп салаларында жұмыс жасауы. 4.Зиянды әдеттерге әуестік. 1. Әйелдердің тұрмыс жағдайының төмендігі (ерте некеге тұру, ерте және көп бала туу) салдарынан ерте көз жұмуы. 2. Парсы шығанағының мұнай өндіруші елдеріне жұмыс жасауға ер адамдардың ағылуы. 3.Ер балаларға көбірек көңіл бөлінуі.