ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ ЖҮЙЕСІНІҢ ҰҒЫМЫ Сабақтың тақырыбы: жыл
Жасанды интеллект – б ұ л модель мен тиісті ба ғ дарламалы қ құ ралдар жасайтын, ЭВМ к ө мегімен семантика ғ а (ма ғ ына проблемасына) ж ү гіну талап етілетін ү дерісте есептесу сипатында ғ ы емес шы ғ армашылы қ міндеттерді шешуге м ү мкіндік беретін ғ ылыми-зерттеу ба ғ ыты.ЖИ саласында ғ ы зерттеу 37 жыл бойы ж ү ргізілуде.
Интеллект (intelligence) терминінің өзі латынның intellectus – білім, ойлау, адамның ойлау мүмкіндігі деген сөздерінен шыққан. Жасанды интеллект (artificial intellence) – ЖИ (AI) автоматты ж ү йелерді ң адам интеллектісіні ң б ө лек бір функцияларын ат қ аруын айтады. Мысалы, ертерек алын ғ ан т ә жірибе ж ә не сырт қ ы ә серлерді рационалды талдау негізіне шешімдерді та ң дау ж ә не қ абылдау.
ЖИ жүйесін әр жағынан зерттеу ЖИ әр жағынан зерттеу тарихи түрде қалыптасты, олар бір-бірінен тәуелсіз түрде дамыды, тек ақырғы кезде ғана олардың жақындасуына жол ашылды: Құрылымдық; Имитациялық; Логикалық; Эволюциялық.
ДАМУ ТАРИХЫ
Білімді машиналар эрасы алғашқы компьютерлер пайда болысымен басталды. Компьютердің көпшілігі немістің шифрларын Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде шешу үшін арналған жылы алғашқы электромагнитті реле негізіндегі жұмыс компьютері Робинсон (Robinson) жасалды. Ол Энигма (Enigma) машинасы арқылы шифрланған неміс сөздерін анықтау үшін арналған. Энигма мультипликациялық трюктардың атасы Хит Робинсон (Heath Robinson) атына байланысты қойылған. Жылдар өте келе вакуумдық түтікшелерді электромагниттік релеге ауыстыру Колоссты құруға алып келді. Бұл одан тез компьютер. Кері байланысты нейронды желілер Вальтер Питтс (Walter Pitts) және Уоррен Мак Куллочпен (Warren McCulloch) 1945 ж. құрылған болатын, олардың мүмкіндіктерін есептеулер кезінде көрсету үшін. Бұл ертедегі желілер электронды болды. Шамамен осы кезде Норберт Винер (Norbert Wiener) биологиялық және инженерлік жүйелер үшін кері байланыстың математикалық теориясын қосатын кибернетика бөлімін қосатын. Бұл ашылыстың басты аспектісі келесі концепция болды, білім – белгілі мақсатқа жету үшін ақпаратты алу және өңдеу.
А қ ыры 1949 жылы Дональд Хеббс (Donald Hebbs) ө зі ү йренуге бейім қ олдан жасал ғ ан нейронды желілерді ойлап тапты. Б ұ л процесс шы ғ атын м ә ліметтер кіретін м ә ліметтермен байланысты к ө рсететіндей нейронды қ желіде салма қ ты қ коэффициенттерді ө згертуге м ү мкіндік береді. Барлы қ м ә селелерді шешпесе де б ұ л ә діске бас қ а ә дістер негізделіп жасал ғ ан жылдар ЖИ- ні ң туу жылдары ретінде тарих қ а енген. Алан Тьюринг машина ны ң білімін тексеретін арнайы тест ұ сын ғ ан болатын, ол тест ке лесіде Тьюринг тесті деген ат қ а ие болды. Б ұ л тестте бір немесе бірнеше адам екі құ пия әң гімелесушіге с ұ ра қ тар қ оя отырып, оларды ң қ айсысы машина, қ айсысы адам екенін ажырату керек. Егер машинаны ажырату м ү мкін болмаса, машина білімді деп есептелінген. Тьюриг тестіне толы қ тау да бар («Приз Лебнера» деп аталады), онда адам әң гімесіні ң е ң мы қ ты имитаторы аны қ талады.
1950-жылдары ЖИ- нің екі тілі дүниеге келді. Біріншісі – IPL тілі Ньюэлл, Симон және Шоумендермен Logic Theorist программмасы үшін жасалған болатын. IPL мәліметтер тізімін өңдеу тілі болатын болатын және LISP тілінің пайда болуына алып келді. LISP 1950-жылдардың аяғында пайда болды және IPL тілі басып тастады, сөйтіп ЖИ қолданбаларының негізгі тіліне айналды. LISP тілі Массачусет технологиялық институты (MIT) лабораторияларында жасалған болатын. Оның авторы ЖИ-нің ең алғашқы өңдеушілерінің бірі Джон МакКарти болды.
Жасанды интеллект жұмысы бағыттары 1 БАҒЫТ 2 БАҒЫТ адамның интеллектуальды әрекетінің өнімін қарастырады, оның құрылысын меңгереді(есептерді шешу, теоремаларды дәлелдеу,ойындар) және бұл өнімдерді қазіргі техника көмегімен жасайды. интеллектуальды іс- әрекетінің нейрофизиологиялық және психологиялық механизмі туралы мәліметтерді, дәлірек айтқанда адамның саналы іс-әрекетін қарастырады.
Логикалық программалау Логикалық программалау тілдері PROLOG және LISP жасанды интеллект проблемаларының есептерін шешуге арналған. LISP тілін 50-інші жылы Д.Маккартни символдық информацияларды өңдеуге арнап құрды. LISP тілінің мәліменттерінің негізгі құрылымы тізімдер, тізімнің элементтері атомдар. Lisp тілінің бір ерекшелігі динамикалық жаңа объектілерді құру мүмкіндігі, объект есебінде программаның өзі де қатыса алады.