Жоспары: І. Кіріспе Құтыру-жедел вирус ты нейроинфекция. ІІ. Негізгі бөлім а) Құтыру ауруының жіктелуі, этиологиясы, патогенезі. б) Құтыру ауруының алдын алу және күресу жолдары. ІІІ. Қорытынды

Құтыру – орталық ми-жүйке жүйесін зақымдайтын аса қауіпті жұқпалы ауру. Бұл індетпен адам және барлық мал түлігі ауырады. Індет қоздырғышы сау адамға және малға құтырған иттен, қасқырдан, түлкіден, қарсақтан, мысықтан сілекей арқылы жұғады. Аурудың тез өршуі жарақаттың тереңдігі мен ондағы вирус тың мөлшеріне тығыз байланысты.

Этиологиясы. Қоздырғышы – Neuroryctes rabid – рабдовирус тұқымдастығына жататын вирус, оқ тәрізді пішінімен сипатталған. Нейротропты вирус. Вирустың аминоқышқылдарының құрылымы және кезектік орналасуы желанның нейротоксиніне ұқсайды. Вирионның көлемі нм, құрамында РНҚ бар. Суық құтыру вирусын өлтірмейді, қатырғанда тіптен қасиетін поймай айлар, жилдар бойы сақталады. Жоғары температураға сезімтал - 50° - 1 сағатта, 55° мин., 100°- 2 мин. Кептіруге, ультрафиолетке, күн сәулесіне төзімділігі аз. Сулема, лизол, карбон қышқылы, хлорамин вирус ты жояды, ал этанолдың әсеріне төзімді. Вирус жилықанды жануарлар, құстар үшін патогеннді. Вирустың 2 түрі бар – далалық және фиксацияланған. Фиксацияланған вирус сілекей мен берілмейді, тіндік торшаларда, тауық эмбрионында көбееді, вакцина алу ушін қолданады. Құтыру вирусының вируленттілігі әр турлі – қасқыр мен иттің вирус вируленттілігі жоғары: жилқы, сиыр, қой, адам вирусының вируленттілігі – төмен.

Вирусты ң амино қ ыш қ ылдарыны ң құ рылымы ж ә не кезектік орналасуы желанны ң нейротоксиніне ұқ сайды. Вирионны ң к ө лемі нм, құ рамында РН Қ бар.

Патогенезі. 1. Жұқтыру статусы. 2. Қоздырғыш организме енгеннен соң жүйке жолдарымен, периневральді кеңестік бойынша ОЖЖ-не жетіп сұр затына жена лады. Вирустың таралу жилдамдылығы 3 мм/сағ. 3. Көбею статусы – вирус мидың, жұлынның нейрондарында көбееді. ОЖЖ зақымдап –энцефалит демиды. 4. Нейрогендік диссеминация - периневральды жолдарымен перифериялық жүйке жүйесіне тарап септиневрит шақырады. Периневральды жордан басқа, лимфогенді және гематогенді жолдарымен бүкіл организме тарайды. 5. Сілекей безіне жетіп жүйкелік ганглийлерінде жабысып – фиксацияланады, сілекей арқылы бөлінеді. 6. ОЖЖде дегенеративті өзгерістер дамып параличтердің әсерінен ауру өліммен аяқталады.

Патанатомиясы. Жедел іріңді емс шашыранды энцефаломиелит. ОЖЖ-де рабиялық түйіндер – ұсақ тамырлар төңірегінде мезенхимальды-гликозиды инфильтрата пайда болады. Жүйке жасушаларында, әсіресе гипокампта (cілекей бөлетін және тістейтін орталықтардың қасында) арнайы цитоплазматикалық қосындылар – Бабеш-Негри денешіктері анықталады. Ішкі ағзаларда гиперемия, қанға толық толпы, нүктелік қан құйылуы анықталады.

Клиникасы. Құтурыдың кезеңдері: Жасырың кезең -10 күннен 1 жилға дейін (1-3 ай) Продромальды кезең –депрессия кезеңі -1-3 күн Қозу кезеңі -2-3 күн Паралитикалық (терминальды) кезең сағат Құтырудың ерекше белгілері: Гидрофобия Аэрофобия, фотофобия,акустикофобия Психомоторлы қозу Сиалорея Параличтер – салданулар (өлудің алдында)

Құтырудың клиникалық жіктелуі 1. Классикалық түрі 2. Бульбарлы түрі 3.Паралитикалық түрі – бәсеңді құтыру 4. Мишық түрі

Продромальды кезеңінің белгілері: қорқыныш сезімі апатия депрессия тістегін аймақта ауру сезімі, қабыну, гиперестезия иіс слезу және месту галлюцинация лары (бетті тістегенде) температура 37,2-37,3°С

Қозу кезеңінің белгілері: Мазасыздық Тахикардия, тахипноэ Гидрофобия, аэрофобия, фотофобия, акустикофобия Мидриаз, экзофтальм Сиалорея Қозу Жүрек, тыныс жетіспеушілігі

Салдану кезеңінің белгілері: Температура 40-42С Тахикардия,гипотония Бұлшық еттердің салдануы Парездер Коллапс Тыныс алу орталығының салдануы Жүректің салдануы Диагностикасы Эпиданамнез Клиникалық көріністер Лимфоцитарлы лейкоцитоз, анэозинофилия Гистологиялық әдіс – Бабеш-Негри денешіктерін анықтау

Салыстырмалы диагностикасы: Сіреспе Энцефалит Истероневроз Атропин, стрихнин мен улану Алкогольды қозу

Емдеуі: Аурудын емі қолайсыз Науқасты қараңғы,тыныш палатаға оңашалау Морфин, аминазин, димедрол, хлоралгидрат клизма арқылы Өкпенің жасанды вентиляциясы Антирабиалық иммуноглобулиннің ауру кезінде әсері жоқ Болжамы қолайсыз, ауру өліммен аяқталады.

Қорытынды: Құтыру сирек кездесетін ауру болғанымен адам үшін абсолютті летальды инфекция. Дүние жүзінде құтырудан жил сайын адам өлімге ұшырайды және 1 млн жануарлар өледі. Бұл ауру ежелгі замена белгілі. Клиникасын К.Цельс анықтаған. Л.Пастер 1885 ж. құтырған жануарлар тістеген адамдарға вакцина еңгізген ж. В.Бабеш, 1903 ж. А.Негри құтырудан өлген жануарлардың ми клеткаларының цитоплазмасында оксифильды қосындыларды анықтаған – олар Бабеш-Негри денешіктері деп аталады – ретроспективті диагноз қоюға өте маңызды ж. П.Ремленже аурудың вирус тық этиология сын дәлеледеген.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: «Инфекционные болезни - Черкасов И. П. Москва 2004 Клинические рекомендации для практикующих врачей. Доказательная медицина. Гэотар- Медицина,2003 г., 2. Черкасов В. Л. Рожа.1986 г. А.Қ.ДҮЙСЕНОВА «Жұқпалы аурулар» оқулығы. Источник: 43 Интернет желісінен: TMyMTk%253D/fDB8