П СОРИАЗ П СОРИАЗ

П СОРИАЗ – СОЗЫЛМАЛЫ, ҚАЙТАЛАНЫП ТҰРАТЫН, ТЕРІ АУРУЫ. А УРУ 16 МЕН 25 ЖАС АРАЛЫҒЫНДА КӨБІРЕК КЕЗДЕСЕДІ, БІРАҚ ТІПТІ БАЛА КЕЗІНДЕ БАСТАЛУЫ ДА МҮМКІ Н.

Этиологиясы мен патогенезі Осы күнге дейін бұл сұраққа түбегейлі жауап жоқ. Псориаздың дамуы әсіресе страстен кейін басталады, кейде ішкі секреция бездер жұмысының бұзылуымен байланысты. Бұған дәлел ретінде екі қабат кезінде әйелдерде псориаздың жазылып кетуін келтіруге болады. Зат алмасу процесстерінің бұзылуымен, әсіресе холестеринмен де байланысты болуы да мүмкін. Бірақ бұлардың бәрі этиологиясынан гөрі патогенезін жақсы түсіндіреді. Кейбір адамарда тұқым қуалайды, көптеген зерттеулер нәтижесінде бұл теория дәлелденбеген. Инфекция ошақтарының болуы да псориаздың дамуына әсерін тигізді деп есептелінеді.

Клиникалық көрінісі. Псориаз жедел басталады, терінің үстінде тарының дәніндей немесе кішірек бұршақ тәріздес ұсақ бөртпе – түйіншектер шығады, алғашында олар ашық түсті болады, тез арада олардың үстін күміс түсті ақ қабыршақтар жауып кетеді. Түйіншектер бірте-бірте үлкейіп, әр түрлі көлемді табақшаларға (бляшка) айналады. Бұлар кейде бір- бірімен қосылып кетіп терінің бірталай көлемін алып жатады және олардың шеті ирек-ирек болып келеді. Кейде табақшалар шетіне қарай өсе бергенімен орталығында жұқаланып жазыла бастарды, сондықтан олар дөңгелек тәріздес қалыпқа енеді. Кейбірде түйіншектер барлық терінің үстіне қоптап шығады.

Псориаздың табақшалары шектеулі болады, ашық- қызғылт немесе қызыл түсті, бетінде көптеген қабыршақтар болады. Түйіншектердің бетін тырнау арқылы псориазға тән псориаздық үштік аты феномендерді көруге болады, бұл феномендердің болуы –гистопатологиялық өзгерістерге байланысты. Түйіншектердің бетін тырнағанда алдымен стеарин дағы белгісін көруге болады, ол қабыршақтардың майдаланып, қоптап түлей түсуі. Псориаз табақшалары әр адама әр түрлі көлемде өсіп келеді де, ем қолданбаған жағдайда әрі қарай үлкеймей тоқтап қалады. Осы күйінде бірнеше айға, кеде тіпті жылдарға дейін өзгеріссіз тұра беруі мүмкін. Егер ем қолданса (кейде онсыз да) табақшалардың бетіндегі қабыршақтар азайып, бірте-бірте жұқарып мүлдем жоқ болып кетеді, кейде олардың орнында ақшыл немесе қоңырқай дақтар қалуы мүмкін.

Псориаздың даму кезеңдері. 1. үдемелі (жедел ағымды) 2. тұрақты 3. аяқталу Үдемелі мерзімнің ерекшелігі болып бөртпелердің (ұсақ) көптеп шығуы, түлеу ерекшеліктері есептеледі; тұрақты мерзімде қабыршақтар псориаздық табақшалардың бетін түгел жауып тұрады. Үдемелі мерзімде табақшалардың шетінде қабыршақтар болмайды, жіңішке қызғылт белдеу қалады. Бұл мерзімде зақым данған теріде жаңадан псориаздың бөртпелері пайда болады, оны Кебнер белгісі деп атайды. Псориазда терінің қышуы болмайды, кейде үдемелі мерзімде кездесуі мүмкін. Псориаздық табақшалар дененің барлық жеріне шығуы мүмкін және әрқашан симметриялы болады. Тырнақтың зақымдануы жиі болады, көбінесе тырнақтың үсті кішкене- кішкене шұңқырларға толпы, оймаққа ұқсап тұрады. Кейде тырнақтың түсі сарғыштанып, көбінесе көгеріп, бара бара тырнақ ұшынан үгіле бастарды, қалыңдап, кедір-бұдыр қалыпқа түсіп, саңырауқұлақты ауруларға ұқсап кетуі мүмкін, бірақ тырнақ астынан жіңішке қызғылт белдеу көрініп оның зақымданған бөлігін шектеп тұрады және бұл белгі тек псориазға тән. Ауыздың шырышты қабатында псориаз өте сирек кездеседі, тіпті кейбір дерматологтардың пікірінше, ол болмайды.

П СОРИАЗ ТҮРЛЕРІ Жалқықтық псориаз. Кейбір ауруларда псориаз жедел мерзімінде жалқықтық түрде кездеседі, табақ- шаларадың бетіндегі қабыршақтарға ұйыма сұйық – тық сіңіп, олар бір- біріне жабысып, қатпарлы сарғыш-тау қабықтарға айналады, оларды алып тестомеса асты ылғалданып тұрады және тез қанағыш келеді. Табақшалардың (бляшка) үстін қабықтар түгел жауып тұрмайды, шетінде қызғылт жіңішке жолақ қалады. Артропатиялық псориаз. Кейбір жағдайда псориазда буын зақымдануы да мүмкін, әдетте аяқ-қолдың кішкене, кейде ірі буындары ауырады. Басында тек буындар ауырады. Кейінірек олар ісінеді, жан жағындағы тіндердің сіңбесіне байланысты қимылы қиындайды, келе-келе буын тіпті қозғалуға келмей қақайып қалуы мүмкін. Басында, рентген мен қарағанда, сүйектерде көрініп тұрған өзгеріс жоқ. Кейінірек екі буынның арасындағы саңылау тартылып, остеопороз дамы бастарды. Аурудың әр қайталануында буындардың зақымдануы арта түседі, терісіндегі белгілері азия бергенде буындары да аздап жақсарады, бірақ бар бара ақауы үдей түсіп, сырқат адам мүлдем қозғала алмай қалуы мүмкін (толық мүгедектік).

Екінші дәрежелі эритродермия. Бүкіл денені жауып кететін бұл псориаздың түрі жедел басталады. Бұрыннан бар түйіншектердің, табақшалардың арасындағы тері қызарып, бөртпелер бір-біріне қосылып кетеді. Осы эритеманың үстінде кішкентай, жеңіл және жұқа қабыршақтар қоптап кетеді, тез-тез түлеп түсе береді. Бұрынғы бөртпелер көрінбей, терінің бәрі түгелдей қызарып кетеді. Шаш түсіп қалуы да мүмкін. Тырнақтар қалыңдап, көпсіп, ұясынан шығып, түсіп қалады. Осы бергілердің бәрі дене ыстығының көтерілуімен қосалқы жүріп отрады. Терінің бұл өзгерісі бірнеше опта, айға созылып, сосны эритродермия жазылып, псориаздың өзіндік бергілері ғана қалады(бұрынғы бөртпелер). Эритродермияның дамуына көбінесе, псориаздың жедел мерзімінде өте күшті ем қолдану себеп болады.

Емі. —Этиологиялық себебі белгісіз болғандықтан симптоматикалық ем қолданылады. Аурудың дамуына, басталуына әсер еткен факторларды есептей отырып қажетті ем белгілеу керек. Аурудың жедел кезеңінде бөртпелердің бетіндегі қабыршақтардың түлеп түсуіне көмектесетін майлар жағу қажет. —Мысалы: 1-2 % салицил қышқылы —2% салицил қышқылы мен сынап қосылған май —Кальций хлоридін 10% немесе кальций глюконатын 10%- 10,0 ягу тиімді. Әр 2-3 күнде жилы суға түсіп тұрған жақсы. Витаминдер В1 және В мкг күн ара 1-1,5 айға дейін ягу жақсы нәтиже береді, осы кезде фолей қышқылы мен аскорбин қышқылын күніне үш ретин ішу керек. Псориаздың эритродермиялық асқынған түрін емдеу үшін кортикостероиды дәрілер қолдану аса қажет, тәулігіне мг (преднизолон т.б ).

Н АЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ