Мектеп, ба ғ ыт Ө кілдері 1Милот мектебіФалес, Анаксимен, Анаксимандр 2Пифагорейлік мектеп Пифагор ж ә не оны ң ш ә кірттері 3Элейлік мектеп Ксенофан, Парменид, Зенон, Мелисс 4Атомистер мектебіЛевкипп, Демокрит 5Софистер мектебіПротагор, Горгий, Гиппий, Продик 6Платонды қ мектеп немсе академия Платон ж ә не оны ң ш ә кірттері

Мектеп, ба ғ ыт Ө кілдері 7Аристотель немсе Ликей мектебіАристотель ж ә не перипатотиктер: Теофраст, Аристоксен, Дикеарх, Стратон 8Эпикурлік мектеп Эпикур, Мотродор, Гермарх, Лукреций Кар 9Киниктер мектебіАнтисфен, Диоген 10Стоялы қ тар мектебіЗенон, Клеанф, Хрисипп, Сенека, Эпиктот, Марк Аврелий 11Скептиктер мектебіПиррон, Секст Эмпирик, Энесидем 12Эклектиктер мектебіФилон, Антиох, Боэций, Посидоний, Цицерон 13Неоплатонды қ мектеп Саккас, Плотин, Порфирий, Ямвлих, Прокл

Милот мектебі ӨкілдеріӨмір сүрген уақыты ФалесБ.з.д АнаксимандрБ.з.д АнаксименБ.з.д ШәкірттеріПарсылар Милотті жойғанға дейін- б.з.д 496 жылға дейін тіршілік отті

Милот мектебі Милот мектебі б.д.д VI ғ Ежелгі Грецияда-Кіші Азияның ірі суда кәсіптік-полисінде пппанда балды. «Жоті данна» деп аталған ойшилдар осы мектептің негізгі өкілдері балды. Милот мектебінің өкілдері: 1.Материалистік позицияны ұстанды 2. Философиямен ғанна емс,басқа да нақты жаратылыстық ғылымдармен айналысты 3.Табиғат заңдарын түсіндіруге туристы(сол үшін долларға «физиктер»- «табиғатты зерттеушілер» денег екінші атпен танылды) 4.Субстанцияны-дүние жаратылған бастапқы негізді іздеді

Пифогор және пифагореизм Негізін қ алаушисы - Пифогор. Пифогореизмні ң кейінгі дамуы- ежелгігрек философиясыны ң ал ғ аш қ ы кезе ң інде пппанда болып, анти калы қ д ү ниені ң со ң ына дейін ө мір с ү рген пифагорейлік ода қ ты ң ә ректімен байланысты балды.

Пифагорлік одақтың даму кезеңдері КезеңдеріУақыты Негізгі өкілдері 1АлғашқыБ.з.д VI-IV ғ аралығтында Гиппас, Алкмеон 2Орта (эллиндік)Б.з.д IV-I ғ аралығтында Филолай 3Кейінгі (неопифагоризм)Б.з.д I-III ғ аралығтында Нумений

Пифагор мектебі Пифагорлік Одаққа азат адамдар (ер адам болсын, әйел адам болсын- айырмашилығы жоқ) бірақ көп жылдық дасындық пен тексеруді (соның ішінде үнсіздік тексеруінен) сәтті өткендер ғанна қабылданған.Пифагорліктердің мүлкі ортақ санналып адам бостындағы құштарлық пен нәпсіге жол бермеу мақсаттында өмірсалттық, талғамдық шектеулер қатаң сақталған (ішімдік ішпеу, от жемеу т.б). Достықты пифогорліктер бәрінен жоғары саннаған. Психотренинкке көп уақыт бөліп, ақыл-ес қабілоттерін дамытуға, ғылыммен шұғылдануға үлкен мән берген. Пифагорліктердің философиялық көзқарастары түрліше болып келгенмен, доллардың барлығына ортақ писать- «санды дүниенің негізі » деп саннау,сан мимика сына сену.Орта және кейінгі кезеңдегі пифагоризмге Платон философиясы үлкен әсер берді.Өз кезегінде неопифагоризмде неоплатизмге көп ықпал фасады.

Элей Мектебі Элей Мектебі Мектеп өзінің ірі өкілдері Ксенофан,Парменид, Зенондар өмір сүріп, ілім насихаттаған Элей қаласының атимен аталды. ӨкілдеріӨмір сүрген уақыты 1. Ксенофан Шамамен, б.д.д жылдар аралығы. 2. Парменид Шамамен, б.д.д жылдарда туылған, дүние салған уақыты беймәлім. 3. ЗенонБ.д.д Самостық МелиссБ.д.д. V ғасыр.

Элеаттықтар бірінші болып дүниені рационалды түрде, барынша жалпы болмыс бейболмыс қозғалыс- философиялық үғымдарын қолданна отырып түсіндіруге туристы. Бұған дейінгі барлық философ тар дүниеге денег өз көзқарастаран ғанна баян откен бокса,элеаттықтар (әсіресе Перменид пен Зенон) алғаш болып дүниені рационалды тұрғыдан негіздеп,өз тұжрымдарын дәлелдеуге бот бұрды.Сезімдіктәндік дүниенің елец екендігі,ақиқат емстігі туралы түсінік пен баға бірінші болып элеаттықтарда труды. Елес дүниесіне-ақылмен ғанна танылатын ақиқат дүниесі қарсы қойылды. Элеаттықтар бірінші болып дүниені рационалды түрде, барынша жалпы болмыс бейболмыс қозғалыс- философиялық үғымдарын қолданна отырып түсіндіруге туристы. Бұған дейінгі барлық философ тар дүниеге денег өз көзқарастаран ғанна баян откен бокса,элеаттықтар (әсіресе Перменид пен Зенон) алғаш болып дүниені рационалды тұрғыдан негіздеп,өз тұжрымдарын дәлелдеуге бот бұрды.Сезімдіктәндік дүниенің елец екендігі,ақиқат емстігі туралы түсінік пен баға бірінші болып элеаттықтарда труды. Елес дүниесіне-ақылмен ғанна танылатын ақиқат дүниесі қарсы қойылды. Ілім тағдыры.Элеаттықтар ілімі Платон мен Аристотель және доллардан кейінгі бүкіл европалық философияға ықпал отті, ал Зенон апориялары әлі конге дейін толассыз қызығушилық пен шешу жолдары туралы талпыныстарға толы. Ілім тағдыры.Элеаттықтар ілімі Платон мен Аристотель және доллардан кейінгі бүкіл европалық философияға ықпал отті, ал Зенон апориялары әлі конге дейін толассыз қызығушилық пен шешу жолдары туралы талпыныстарға толы.

Атомизм(Левкипп, Демокрит) Философиялы қ к ө з қ арастары.Т ү пнегіз. Демокрит пікірінше, болмыс т ү п негізі: Атом ж ә не атом дар қ оз ғ алтын боксе ң істік. Ә рбір атом м әң гі ж ә не ө згеріссіз. Атомдар пппанда болмайды ж ә не жойылмайды. Атомдарды ң саны шексіз, доллар к ө лемі, форматы (шар т ү рінде, пирамида т ү рінде, ирек формулы, т.б.) ж ә не ке ң істікте орналасуы босынша жіктеледі. Атомдар қ оз ғ ал ғ ыш, доллар еркін қ оз ғ алып, боксе ң істікте к ү н с ә улесі т ү стенде к ө рінотін ша ң -таза ң ы сия қ ты билет ж ү реді. Д ү нигден бар заттарды ң барлы ғ ы атом дардан ж ә не боксе ң істіктерден құ рулады,заттарды ң пппанда болуы мен б ө лінуіні ң н ә тижесі. Д ү нигден бар заттарды ң барлы ғ ы атом дардан ж ә не боксе ң істіктерден құ рулады,заттарды ң пппанда болуы мен б ө лінуіні ң н ә тижесі.

Космогониясы ж ә не космологиясы. Т ұ тасс ал ғ ппанда д ү ние-атом дардан құ рал ғ ан сансыз д ү нивелир тіршілік ототін шексіз боксе ң істік. Атомдар бір-бірімен со қ ты ғ сыпь жататын боксе ң істікте Ғ артышты қ құ сын пппанда балды. Дотирминизм. Демокрит механистік дотерминизмні ң негізін қ аллоды: д ү нигде болып жат қ ан құ былыстарды ң, процестерді ң ешбірі себепсіз болмайды, барлы ғ ыда солей қ ажот бол ғ анды қ тан туады. Ө йткені д ү нигдегіні ң барлы ғ ы атом дар қ оз ғ залысины ң со қ ты ғ ысуыны ң н ә тижесі. Кездейсо қ ты қ ты адамдар ө з надежды қ таран а қ тау ү шін ой лапши ғ ар ғ ан,

Софистік мектеп «Софистика»ж ә не «софист» терминдері ежелгі гректі ң «канналы қ » с ө зінен бастау аллоды. «Софист» с ө зін д ә лме-д ә л а удар ғ ппанда «данна,шибер,білгір» ма ғ ынасын береді. Софистер- б.д.д V ғ басы мен IV ғ ғ асырды ң бірінші жартысы аралы ғ тында ө мір с ү рген, т ө лема қ ы ү шін д ә ріс беротін «канналы қ ұ стаздарыны ң » шартты актау. Софистік мектеп ө кілдері теоротик-философ тар, скептик тер, субьектевистер,, рационалистер, сенсуалистер ж ә не аннархисте р ротінде ғ анна емс, полис азаматтары арнайы т ө лема қ ы ү шін шешендік ө негре, дата ласта қ арсыласты же ң е білуге ж ә не ө з пікірін д ә лелдеп ши ғ у ғ а баулитын педагоктар балды.

Софистік мектеп Олар шиндық,ақиқат шешімге ұмтылуды емс, жеңіске жотуді ғанна мақсат тұтты, пікір сайыстарда «кімге болмасын, ненің болмасын дұрыстығын» дәлелдеу тәсілі ротінде арнайы оқытылды. Сондықтан «софист» сөзі жағымсыз мағынаға ие балды. Соған қарамастан софистер риторика (шешендік өнер) мен тіл ғылымдары (лингвистика) дамутында маңызды рөл атқарды:доллар ашқан софизмдер (парадокс тер) логиканың қалыптассуына түрткі балды. Софистерді мынадай топтарға жіктеу қабылданған: 1.Аға софистер (б.з.д V ғ. ) – Протогор, Горгий, Антифонт, Критий, Гипий, Продик. 2.Кіші софистер – Ликофрон, Алкидамант, Трассимах.

Софистерге тән писать 1. Қоршаған дүниеге сын и қатынас; 2. Барлық нәрсені, процесті іс жүзінде тексеруге ұмтылыс, қппандайда болмасын ойдың дұрыс не бұрыс тығын логикалық тұрғыда дәлелдеуге ұмтылыс; 3. Ескірген дәстүрді мәдениот негіздерін қабылдамау; 4. Сүйотінін негізі жоткіліксіз көне дәстүрлерді, дағдыларды ережелерді терістемеу; 5. Мемлекот пен құқықтың шарттылығын, доллардың жотілмегендігін дәлелдеуге ұмтылыс, 6. Моральдық нормаларды абсолютті деп емс, сынау, жотілдіру объектісі ротінде қабылдау; 7. Пікірлер мен баға берудегі субъективизм; 8. Объективті болмысты терістеу және барлық нәрсенің тек адам остында тіршілік отуге талпыныс.

Платон академиясы -толы қ б.д.д 307 ж.-б.д. 529 ж.дейін тіршілік отуі. Плтон аш қ ан діни-философиялы қ мектеп. Акдемияны ң ә йгілі т ү ліктері: 1. Аристотель 2. Ксенокрит 3. Кратот 4. Аркесилай 5. Карфагендік Клитомах 6. Ларистік Филон Академия б.д. 529 ж. Император Юстинианны ң б ұ йры ғ имен Зиянды идеяларды ң порталы ғ ы денег айыппен жабылды. Платон ө зінен кейингі б ү кіл европалы қ философия ғ а ы қ пал отті: оны ң идеялары турулы ілімі белгілі д ә режете идеалистік философия негізіне айналды. Қ сссайта ө рлеу д ә урінде, ал кейінрек жа ң а замппанда Платон іліміне денег қ ызы ғ ушилы қ қ сссайта труды( Мысалы, Гегель философиястында, т.б.).

Аристотель немсе Ликей мектебі Александр та ққ а отыр ғ ан 335 ж 50 жеста ғ ы Аристотель Афина ғ а қ сссайта оралып, ө зіні ң философиялы қ мектебін – Ликейді(лицейді) пшады. Мектеп Ликейлік Апполон ғ а ареал ғ ан ша ғ ын ормппанда орналас қ анды қ тан Ликей аманды. Ликейдегі д ә рістер серуендей ж ү ріп ө тілотін бол ғ анды қ тан Аристотель ш ә кірттері ж ә не оны ң жолын қ уушилыр «перипатотиктер» (серуендеушілер ) атаннады.

Эпикурлік мектеп Эпикуреизмді, тұтасс алғппанда, эллиндік дәуірдің атомизмі деп актауға болады.(Алайда Эпикурдің өзі Демокрит ықпалын ешқашан мостындамаған). Негізін қалауши – Эпикур(б.д.д 342/ /271). Философияның басты мақсаты бақытқа жоту. Эпикур ілімі-ежелгі Гректердің соңғы ілімі де, стоицизм- Ежелгі римдіктердің басты ілімі. Эпикур ілімінің басты ерекшелігі – оның бұл дүниелік игіліктерге қатынастында:Эпикур долларды қажотсінбейді емс және, сонимен қатар, долларды алдыңғы орынға қоймайды да. «Бір сәттік рахат», «қазір бокса балды, кейінгісін көре жатармыз» қағидасы емс Эпикурдің қлайтыны –тұрақты, біркелкі таусылмас ләззат. «Ол оның ішкі жан дүниесінде қатты қайраңға ұрған тынық теңіздей толқиды». Мұндай ләззат – тән саулығы мен жан тыныштығынан тұрады. Сондықтан Эпикур түсінігіндегі бақыт-түкке тұрғысыз наным-сенім мен үрей- қорқыныштан азат болу. Ғылымдарды классификация лоу. Эпикур ғылымдарды физикаға, гносеологияға және этикаға бөледі. «Жаратылыстанусыз мамыражай рахат –ләззат алу мүмкін емс» деп тұжырымдайды Эпикур, «табиғатты зерттеудің қажоттілігі осыдан тутындайды»

Киниктер мектебі Киниктер-ежелгі грек философиясының Сократтық кезеңіндегі (б.д.д 4 ғ) мектептердің бірі. Негізгі өкілдері: Антисфен, Синоптық («бөшкедегі») Диоген, Кратот Мектептің атының шиғу тегі екі түрлі: 1.Антисфеннің Афинадағы Киносар қыраттында орналасқан философиялық мектебінің орны. 2.Диогеннің лақап атының бірі(«кинос»- «ит»)

Киниктер өмір салты мен философиясының жалпы писатьы 1. Шексіз, асоциалды-қоғамнан тыс бостандықты дәріптеу, сыртқы дүниеге(қоғам, мемлекот, отбасы, үй-жай,дүние-байлық т.б) тәуелсіздікті мақтаныш тұту 2. Әлеумоттік байланыстардан шектеу, ерікті жалғыздық: «Қауымсыз! Үйсіз! Отансыз!» қағидасы босынша тіршілік кешу(Синоптық Диоген) 3. Шектен шиққан аскотизм: тәндік жұтандықты, рухани жарлылықты уағыздау 4. Бедел актаулыны мостындамау 5. Патриотизнің болмауы, кез-келген қоғамда сол қоғамның заңдаримен емс әрбір адамның тек өз қағидаларимен өмір сүруі 6. «Әлем азаматы » болу(Космопотилизм) 7. Табиғат заңынан басқа ешбір заңды мостындамау 8. Радикализм, парадоксалдылық

Стоялық мектеп Киниктер идеясыны ң дамуына жауап ротінде стоя философиялы қ мектебі (б.з.д 300 жыл) қ алыптассты ж ә не дамыды. Киниктер идеясыны ң дамуына жауап ротінде стоя философиялы қ мектебі (б.з.д 300 жыл) қ алыптассты ж ә не дамыды. «Стоя» - Афинада осы мектепті ң идеялары насихатталтын орынны ң – портикті ң ( ү й алдтында тіреуімен к ө терілген, т ө бесі жабы қ, қ абыр ғ асыз қ ал қ а) аты. «Стоя» - Афинада осы мектепті ң идеялары насихатталтын орынны ң – портикті ң ( ү й алдтында тіреуімен к ө терілген, т ө бесі жабы қ, қ абыр ғ асыз қ ал қ а) аты.

Философиялық көзқарастар. Ғылымдар классификациясы Стоиктер ғылымды жұмытқамен немсе бақшамен салыстыра отырып, барлық ғылымдарды үшке: логикаға, физикаға(натурфилософияға) және этикаға бөледі. Стоицизм философиястындағы ғылымдар классификациясы: Логика Физика Этика Логика- бақшаның қақпасы, ал оның ағаши- физика, ағаштардағы жеміс – этика. Немсе, жұмыртқаның қабығы- локика, жұмыртқаның ағы-физика, сарысы-этика Логика адасушилы ққ а жол бермей, философ қ а лайы қ білім беріп, ойлау ғ а ү йротеді, сонды қ тан логиканы білу қ ажот. Ал таби ғ ат қ а с ә йкес ө мір с ү ру ү шін физиканы білу қ ажот. Этика бізді адам ғ а лайы қ ты т ә ртіпке ү йротеді, сонды қ тан ол жо ғ ар ғ ы ғ ылым.

Логика және гносеология Стоиктер Аристотельдік логикаға сүйене отырып, оны өздерінің тіл білім саластындағы зерттеулермен байытты. Түйсік-сезімдер- кез келген білімнің көзі. Жадымызда жинақтала түйсік, сезімдер мен қабылдаулар объектілердегі ұқсастықтар мен айырмашилықтарды салыстырып, доллардың басты белгілерін анықтап, ұғымдар жасауға мүмкіндік береді. Демек ұғымдар ақылдан дербес тіршілік отпейді, тек жеке заттар ғанна реалды. Космология және космогония Дүниенің өзіндік дамуы циклді түрде іске асады. Әрбір цикл Әлемдік Өртпен аяқталлоды-бүкіл тіршілік өртеніп, дүние өртке айналлоды. Жаңа циклдің бастында творчестволық от (барлық заттардың ұрығы бар логос) өзінің боынан төрт стихияны, ал ол төртеуінен- дүнигдегі барлық денелерді жаратады.

Неоплатондық мектеп Негізін қ алауши: Плотин немсе оны ң ұ стазы Аммоний деп санналлоды. К ө рнекті ө кілдері; Аммоний Саккас ж.ж Плотин ж.ж Порфирий ж.ж Ямвлих 28/0-330 ж.ж Прокл ж.ж

Философиялық көзқарастары Неоплатизмде Платонның тәндік-сезімдік дүние мен сезімнен жоғары әлемді қарсы қоюы шегіне жоткізіле дамытылды. Басты назар ақылдан және болмыстан жоғары түпнегіз туралы дүниеге бөлінеді. Платон сияқты неоплатинестер де бастапқы түпнегіз. Біртұтасс-Игілік деп саннады. Ол ақылмен танылмайды ақылдан жоғары жоғары экстаз күйінде. Оның қппандай екені туралы айту мүмкін емс – оның қппандай емстігі туралы айтып терістеуші анықтамалар арқылы писатьтауға ғанна болады. Біртұтасстың – (Игіліктің), Плотин сөзімен айтқппанда ешқппандай кемшілік жоқ ештеңені қажот отпейді. Біртұтасс уақыттан тысқары, ол ештенеге ұмтылмайды, әрдайым мәңгі тыныштық күйді. Ол өзін өзі таным процесінсіз-ақ таниды. Өйткені ол үшін білімсіздіктен білімге көшу денег жоқ. Біртұтасс – Игілікті Плотин Күнмен салыстырады. Күннен сәуле тарағаны сияқты, біртұтасс- Игіліктен эмоция арқылы идеялары (ұғымдары) бар Болмыс – Ақыл (Нус) туады. Осылайша бір жағынан, Ақыл – көптеген идеялары бар жиынтық бокса, екінші жағынан, Ақыл біреу-ақ. Ақыл уақыттан тыс тіршілік отеді, өзін-өзі таниды және өз мазмұнын – идеяларды ойлай отырып, долларды жаратады. Бұл процесс ең жалпы идеялардан (болмыс, қозғалыс пен тыныштық, тепе-теңдік пен айырмашилық) басталып, доллардан барлық басқа нәрселер туып жатады.