Кіріспе Негізгі бөлім: -Өңештің, асқазанның нәрестелердегі ерякшелігі -Он які елі ішяктің, аш ішяктің ж/е тоқ ішяктің дамуы, нәрестелердегі ерякшелігі -Ұйқы безі, бауырдың дамуы, балалардағы ерякшелігі Қорытынды

Асқопыту дегеніміз – күрделі қоряктік затратдың қарапайым түрге айналлы және оралды ағзанның сорып, өзіне сіңіруі. Асқопыту жүйелерінің атқаратин негізгі қизметтері: сөл бөлу, ұсақтау, араластыру, жилжыту, керяксіз затратды сыртқа шығару және сору. Ас құрамтындағы қоряктік затрат адам денесіндегі тіндердің жаңарып жаңғырылуын, жасуша түзілуін, адамның өсіп- өнуін, дамуын қамтамасиз ететін құрылыс материалдары, тіршілік әрякеттеріне жұмсалатын энергия көзі.

Балаларды ң ас қ опыту ж ү йесі м ү шелері бірнеше морфологиялы қ ж ә не физиологиялы қ ерякшеліктерден т ұ рады. Б ұ л ерякшеліктер арте жеста ғ ы балаларда ай қ ын бай қ аллоды. Ө йткені оралды ң ас қ опыту ж ү йесі бірнеше ферментер т ү зетін, е ң бірінші кезякте с ү тті сі ң іру болатын негізгі қ изметті ат қ арады. Ұ ры қ ты қ дамуды ң бастап қ ы 4 аптастында ас қ опыту м ү шелері қ алыптасады, ж ү ктілікті ң 8 аптастында барлы қ ас қ опыту м ү шелері анны қ таллоды. Ж ү ктілікті ң аптастында ұ ры қ қ а ғ анна қ суын ж ұ та бастарды.

Балаларды ң ауиз қ усы қ изметіне байланнысты бір қ атар ерякшеліктерден т ұ рады. Ауиз қ усы кішкентай, тіліні ң к ө лемі ү клен ж ә не ерін, ұ рт б ұ лшы қ еттері жа қ сы жетілген. Ұ рттында май жасушаларыны ң қ алы ң қ работынан т ұ ратин Биш т ү йіршіктері кездэсседі. Сілякей бездері нашар дамы ғ ан. Шырышты қ работы ж ұқ а тез жара қ ат аллы м ү мкін. Шырышты қ работы ал ғ аш қ ы 3 айтында құ р ғ а қ болады себебі бездер нашар жетілген болады. Ауиз қ устында шырышты қ аббата қ атпарлары болады, орал с ү тему де ү клен қ измет ат қ арады. Та ң дайды ң орта ңғ ы сыры ғ тында Бон т ү йіршіктері кездэсседі, ол 1 айдан кейін же ғ алып кетеді.

Өңештің эпителиі – алдыңғы ішяктің энтодермастында орналасқан прехордиальдық табақшадан, қалған қаббатары оны қоршаған мезенхимадан түзіледі. Жаңа туған балаларда эпителийде жыбырлағыш жасушалардың аралшықтары кездесуі ықтимал. Ересяктерде бұл жасушалар сиряк жағдайларда тяк шырышты бездердің өзяктерінде ғанна сақталлоды. Эпителийдің бір түрінің якіншісіне алмасуының себептері әлі аннықталған жеқ. Нәрестелерде кірпікше эпителийлердің аралшықтары кездесуі мүмкін. Нәрестеде өңеш түтікшелі он-он які сантиметр, диаметрі 4-9 мм бұлшықетті қабыршағы нашар дамыған. Он які – он бес жасқас дейін интенсивті өседі. Шырышты қабықшасы бір жасқа дейін бездері аз болады. Көлденен қыртыстар 2-3,5 жеста пайда болады.

Нәрестеде бұл мүшенің дамуы толық емс. Асқазан целиндірлік формата болады. Асқазанның шырышты қабығы қалың қыртыстары биік, асқазан қырыстары 1-2 мм. Асқазан шұңқыршалары 200 мыңдай. Екі жасқа келгенде шұңқыршалар , ал 15 жасқа келгенде бұлшықет элементтері толық дамымаған. Әсірэссе кардиоиды аймақ. Сондықтан емізу кезінде нәрестеде құсу болады. Нәрестеде асқазан бұлшықеті 3 қаббатан тұрады. Тігінен, қиғаш. Максималды жасқа келгенде қабылдайды. Нәрестенің 7-11 жас аралығтында асқазан үклен адамдікіндей болады. Нәресте туғаннан бастап бездік апараттың дифферякцировкасы жүреді. Безде тереңіряк митоздар кездэсседі. Әсірэссе асқазанның пироликалық аймақтартында кездэсседі. Параллельды асқазанның басқа бөлімдері дедами береді. Дәнякер тілі өседі. Фолликулдардың жиынтығы пайда болады. Негізінен он- он які жестағы баланның асқазанны марфологиялық және функционалды үклен адамдікіне ұқсайды.

1.Өңеш 2.Асқазан

Алдыңғы ішяктің соңғы бөлімінен, және ортаңғы ұрықшанның алдыңғы бөлімінен өседі. Он які елі ішяк криптың пайда болуы 8- ші аптада. Нәрестелерде ішяк қабырғаларының барлық гисто -структур лары аяқталмаған. Туғаннан кейін әсірэссе бір жасқа дейін, осы кезде ішяктің ұзындығы як і эссе ұзарады, әрі қарай ішяк баяу өседі. Қыртыстар бұлшықет қабықшасы бүртікшелер әлсіз байқаллоды. Бокал тәрізді клеткалар көп. Шырышты және шырыш асты қабықтың дәнякертіні ретикуллярлы элементтерге бай. Бұл жердь дифузды орналасқан лифоциттер жинақтары көп.

Ішяк қабырғасының гистоқұрылымы нәрестеде толық дамымаған. Шырышты қабықша жіңішке қыртыстары, крипт бұлшықеттік қабықща, лимфоидты аппарат,интрамуральды ганглии, әлсіз көрінеді. Паннет клетка лары көп. Нәрестеде ішяк жалпы ұзындығы см. Жіңішке ішякпен тоқ ішяк ара қатынасы: жаңа туған нәрестеде 1:6, емшяктегі баллада 1:5, ересяк адама 1:4.

Бауырдың бастамасы энтодерма дан эмбриогенездің 3 аптасының аяғтында пайда болады, ол кеуделік ішяктің вентралды қабырғасының пішіні қапшық тәрізді. Бұлтимасы (бауыр алқабы) түрінде аннықталлоды. Өсу барыстында бауыр алқабы краниальды және каудальды бөліктерге бөлінеді.Краниалды бөліктен бауыр және бауыр өзегі демиды, каудальды бөліктен өт қалтасы және өт өзегі даму көзі болып табылады.Краниалды және каудальды бөліктердін барып кіретін бауыр алқабының сағасы жалпы өт өзегін құрайды. Гистогенезде бауыр алқабының краниалды бөлігінің құрамтындағы дің жасушаларының дивергентті саралануы өтеді, осының нәтижесінде бауыр гепатоцитерінің және өт өзяктерінің эпителиоцитерінің дифферон дары түзіледі.Бауыр алқабының краниалды бөлігінің жасушалары шажырақай мезенхимасының ішінде тез қаулап өседі де, көптеген созындыларды құрайды.

Нәресте туғанда морфофункционалды бауыр толық дамымайды.Нәресте батыры ересяк адам батырынан салмағы, көлемі бойынша 2 эссе үклен. Себебі бауыр эмбрионалды периодта қанжасау мүшесі болып табылады. Нәресте батыры ерякшелігі экстрамедуллярный қан жиынтықтары кездэсседі және қан түзүші клеткалар кездэсседі.Егер қанжасау аралшықтары айқын көрінсе ол нәрестенің батыры шала дамығанның көрсетеді. Постнатальды кезеннің алғашқы уақытанда экстрамедуллярный қан жиынтықтары жеғаллоды. Глиссонов капсулы өте жұқа, аздаған коллагендер кездэсседі және эластикалық талшықтарды.Дәнякер тіні нашар дамыған. Сондықтан нәрестеде бауыр бөлікшелерін дифферециалдау қыйын. 4-5 жеста бауыр бөлікшелері Анық көрінеді. Бауырдың толық дамуы 10 жеста аяқталлоды. Бауырдағы маңизды заттың біреуі гликоген ол гепатоциттарды құрсақ ішінде дамудын 13 аптастында пайда болады.

. Гепатоциттер 2. Перисинусоидальды липоциттер (клетки Ито) – майдан еритін витаминдер депосы, ретикулярлы жіпшелер синтезі 3. Ж ұ лдизт ә різді макрофагтар (Купфер жасушалары) – иммунды қ қ измет 4. Ямочные клетки (pit-клетки) – иммунды қ функция

Энтодермадан және мезенхимадан демиды.Оның бастамасы эмбриогенездің 3 аптасының аяғтында, эмбрионалдық ішяктің, шажырақайға ене өскен, кеуделік бөлімнің қабырғасының дорсалды және вентралды бұлтимасы түрінде пайда болады.Олардан бездің басы,денесі, құйрығы қалыптасады. Ұрықтық кезеңнің 3 айтында энтодермалдық бастамалар бездің эндокриндік және экзокриндік бөліктеріне дифференциаланна бастарды. Без бастамасының эпителийлік өскіндерінен бастында шығару өзяктері, седан кейін аяққы бөлімдері – панкреаттық ацинустар құраллоды.

Ұйқы безінің постнатальды даму кезінде 3 кезеңді ажыратады: өсу периоды 24 жасқа дейін, пісіп жетілу уақыты жас, қартайған уақыты 50 жестан кейін. Негізінең интенсив ты өсуі жеста аяқталлоды. Нәрестеде ұйқы безі -3 г, максималды салмағы жеста ( г), кейін салмағы төмендеп, азайады, г болады. Нәрестелерде эндокринный аппарат жақсы дамыған бірақ Лангерганс аралшықтары аз болады. Ұйқы безі структуралы- функционалды толық дамымауы,бөлікшелері құрылысы дамымағандығымен көрінеді, бөлікшелердің тяк перифериялы аймақтары көрінеді, орталығтында дәнякер тін болады. Ацинустар борпылдақ болып орналасқан.Ацинустар бөлікше ішіндегі дәнякер тінін ығыстырады, бөлікшені толық алып жатады. Өсе кале ациноттарда органелла санны көбейеді,сосны гомо- зимогенды аймақтар пайда болады.

Ас қопыту жүйесі адамның ужасына, жынысына, тамақтануына байланнысты өзгеріп отрады. Жас баларда асқопыту жүйесі жақсы жетілмеген, бірақ ол тез дамып, тез өсіп қалыптасады. Адамның ішкі органдорры бала туылғаннан жыныстық пісіп жетілуге дейін 12 эссеге, жалпы дене бітімі 20 эссе, ал асқазан 24 эссе ұлғаяды. Ал адам ужасы 20 – 25 ке келгенде 40 эссе ұлғаяды. Балалардың ас қопыту жүйесімүшелерінің гистологиясы білу педиатор, терапевт және тағы басқа мамандықтарға білу өте қажет. Баланның өсіп дамуын, жасқа байланнысты өзгерістерін білеміз. Соған сүйене емдеу- профилактикалық шараларды тағайтындайы

Қарағанды мемлякеттік медицина университетінің Интеграционды кітабы, Жүйке Жүйесі модуль 2014 жил Гистология, эмбриология, цитология, ЖОО арналған оқулық.- / Есимова Р.Ж., Нурсейтова К.Т. /М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014 ж б. Возрастная гистология:учеб. Пособие /под ред. Пуликов А.С. Изд-во «Феникс», – 173 с.

Назар удар ғ андорры ң из ғ а ү клен рахмет!!!