10 дәріс Терапевтік мақсаттағы медициналық құралдар

1. Электромагниттік өріс және ток пен әсер ету кезіндегі ұлпалардағы физикалық үрдістер. 2.Жоғары жиілікті терапия әдістері (ЖЖ,УЖЖ,АЖЖ және т.б) және олардың биофизикалық әсері. 3.Тұрақты токтың ағза ұлпаларына әсері. Гальванизация. 4.Терапевті электронды медициналық аппаратура. Сұрақтары:

Барлық затрат заряд тар жүйесі болып табылатын молекулалардан тұрады. Сондықтан әр ағзаның күйі ол арқылы өтетін токқа және әсер ететін электромагниттік толқындарға тәуелді.

Биологиялық жүйенің электрлік қасиеті басқа объектілерге қарағанда күрделі және ол бондар жиынтығынан тұрады. Токтың және электромагниттік өрістің ағза ұлпаларына алғашқы әсері физикалық болып табылады.

Жоғары жиілікті тербелістердің қолданылуы Электрлік тербелістер жиіліктеріне қарай бірнеше диапазондарға бөлінеді : Төменгі жиілікті жиілігі 20 Гц -тен төмен ; Дыбысты жиілікте 20 Гц 20 к Гц; У льтра дыбыстық жиілікте (У Д ) к Гц ( жоғары ); Жоғарғы жиілікті ( ЖЖ ) 0,2 30 МГц; У льтра жоғарғы жиілікті ( УЖЖ ) МГц; Аса жоғары жиілікте ( АЖЖ )300 МГц – тен жоғары.

Ағзаға әсер ететін айнымалы ток жиілікке тәуелді. Төменгі, дыбыстық және ультрадыбыстық жиіліктегі айнымалы ток биологиялық ұлпаларға тітіркендіргіштік әсер береді. Бұл құбылыс электролит ерітінділеріндегі бондардың ығысуымен түсіндіріледі.

Жоғары жиіліктегі терапия әдістері дарсонвализация және диатермия. Алғашқысын француз физиологи және дәрігері Дарсонваль ұсынған.

Дарсонвализация әлсіз жоғары жиілікті разрядпен нерв талшықтарына тері мен шыршықты қабықшасы арқылы әсер етіледі. Электродқа айнымалы жоғары жиілікті кернеу (бірнеше киловольт) беріледі. Бұл кезде ток өте әлсіз және өшетін тербеліс жағдайында болғандықтан ұлпаларда жилулық эффект тудырмайды. Жиілік 500 к Гц.

Тері қабатының дарсонвализация сы

Терапевт ік диатермия ( терең жилу беру ) Ағзаның ішкі бөліктерінде жатқан ұлпаларды жоғары жиілікті жилу беру арқылы емдеу әдісі. (жиілігі ). Электрод астындағы тері және тері асты жасушалары арқылы ток өткенде олар тармақталады да, терең аймақтардағы ток өткізгіш ұлпаларда джоульдік жилу бөлініп шығады.

Хирурги ялық диатермия Ағзадағы алып тастауға жататын ұлпаларды жоғарғы жиілікті ток арқылы қыздыра отырып бұзу арқылы іске асыратын әдіс.

Бұл әдіске негізінен диатермокоагуляция немесе нүктелік электрод пен пісіру және электротомия немесе ұстара тәрізді электрод пен алынған ұшқын арқылы ұлпаларды тарау әдістері жатады.

И ндуктотермия Индуктотермия - майысқақ кабель ден жасалған спираль арқылы өткен электр тогы тудыратын жоғары жиілікті магнит өрісінің әсері арқылы емдейтін әдіс. Тербеліс жиілігі жоғарғы жиілікті магнит өрісі ұлпаларда құйынды электр тогын тудырып, энергиясы жилуға айналады.

Индуктотермия кезінде бөлінген жилу мөлшері магнит өрісінің индукция сына В, жиіліктің квадраты на және ерітіндінің электрөтімділігіне тура пропорционален:

Электромагниттік тербелістер биологиялық жүйеге әсер еткенде ағзада жилу бөлініп шығады. Айнымалы электр өрісіндегі биологиялық ұлпаларда ығысу және өткізу токтары панда болып, зат алмасу үрдісі жақсарады.

Осы мақсатта медицинада ультражоғары жиілікті аппарат көптеген ауруларды емдеу үшін қолданылады. Физиотерапевтік бұл әдіс - УЖЖ- терапия әдісі деп аталады.

Дененің сәйкес аумағы аппараттың терапевтік контуры на қосылған изоляцияланған екі жазық электрод тардың арасына орналасады. Сондықтан ол электрод тар арасындағы түзілетін жоғары жиілікті электр өрісінің әсеріне ұшырайды.

Айнымалы УЖЖ электр өрісінде панда болатын поляры молекуланың немесе органикалық макромолекуланың жеке бөліктерінің айналмалы тербелісі жасушаның физиологиялық күйіне айтарлықтай әсер береді.

Сантиметрлік диапазондағы электромагниттік толқындардың емдік мақсаттағы ағза ұлпаларына әсері микротолқындық терапия (М Т -терапия) деп аталады МГц, = 12,6 см және ДЦВ – терапия МГц = 65 см

Сантиметрлік толқындар ағза ұлпасының беткі қабаттарында жұтылады (тереңдікке енуі бірнеше сантиметр). Олардың алғашқы әсері электролиттердің бондар тербелісімен және диэлектрикердің поляры молекулаларында болады, олар ұлпаларға өтетін толқындық өрістің электрлік құраушыларын тудырады. Осы кезде жилу бөлініп шығады.

Электролит ерітінділерінде және диэлектрике жоғары жиілікті электр өрісінің әсерінен бөлінген жилу мөлшерлерінің арасындағы қатынас олардың табиғатына және өріс жиілігіне тәуелді. Диэлектрик ұлпалары ток өткізетін ұлпаларға қарағанда жылдамдырақ қыздырылады. Осы қасиетімен УЖЖ терапия кезінде жилулық эффект индуктотермия дан ерекшеленеді.

Диэлектриктерде электр өрісінің әсерінен молекулалардың бағытталған және құрылымдық поляризациясы панда болады. Айнымалы жоғары жиілікті электр өрісінің әсерінен панда болатын молекуланың айналмалы тербелісі жилудың бөлінуімен жүргізіледі.

Жоғарғы жиілікті өріс электролит ерітінділерінде бондардың тербелмелі қозғалысын тудырады, яғни өтімділік тогын, жилулық эффект туғызады.

АЖЖ тербелісте бағытталған тербеліске қатысатан су молекуласының маңызы зорь. Сондықтан толқын энергиясының көбірек жұтылуы және сонымен жилудың бөлінуі судан тұратын ұлпаларда болады (бұлшық етті ұлпа және қан).

Тұрақты токтың адам ағзасына әсері ток күшіне тәуелді, сондықтан ұлпаның және терінің электр кедергілері болады. Ылғалдылық кедергіні азайтады, бұл кернеудің аз мәнінің өзінде ағзада токтың жүретінін көрсетеді.

Кернеулігі В үздіксіз тұрақты токтың адам ағзасына аз күшпен әсер етуге негізделген емдік әдісі гальванизация деп аталады.

Электр өрісінің әсерінен бондар әр түрлі жылдамдықпен қозғалады да және поляризация құбылысы деп аталатын қарама қарсы электр өрісін құрай отырып жасушалық мембрананың айналасына жена лады. Сондықтан тұрақты токтың ағза ұлпаларына алғашқы әсері зарядталған бөлшектердің орын ауыстыруынан болады.

Медицинада биологиялық өлшеулер әдістер классификациясының функциональдық принципін жүрек қан тамырлар жүйесінің параметрлері арқылы көрсетіледі. Мұнда механикалық (ббаллистокардиография, фонокардиография, қанның қысымын өлшеу), электрлік және магниттік (электрокардиография, магнитокардиография), оптикалық өлшеу (оксигемометрия) және басқа физикалық әдістер қолданылады.

Б баллистокардиография Жүрек жұмысын зерттеу мақсатымен дененің қозғалысын (тербелісін) тіркеу әдісі ббаллистокардиография деп аталады және оны клиника да диагностикалық мақсатта қолданылады. Жүректің сол қарыншасының бір жиырылуынан ондағы қанның аортаға шығарылуы панда болады.

Денеге қарама қарсы бағытта қанның аорта доғасы бойынша қозғалысы кезінде панда болатын күш реакциясы әсер етеді.

С фигмоманометр Сынапты манометрлі құрал

Сфигмотонометр Мембраналы манометрлі құрал

Жасанды қан айналым аппараты Негізгі екі бөлімнен тұрады: насос тар жүйесінің физиологиялық блогы және механикалық бөлігінен тұрады. Жүректің және өкпенің қызметін толығынан орындайды.

Ішкі ағзаларда туындайтын дыбыстарды тікелей тыңдау емханалық зерттеу тәсілдерінің маңыздыларының бірі аускультация әдісі деп аталады. Бұл мақсатта ең қарапайым құралдарды фонендоскоп, стетоскоп пандаланылады.

С тетоскоп

Ф онендоскоп

Ф фонокардиограмма

Медициналық тепловизорь IR235B атипті пневмония (SARS) немесе құс тұмауы (H5N1) вирусын қозғалыстағы адамдардан температурасы жоғары объектілерді табуға мүмкіндік береді.

Ультра дыбыс Хирургияда жіңішке УД сәулелерді қатерлі ісіктерді жою үшін, сүйектерді кесуге немесе одна тесік жасауға қолданады. Биологиялық әсері: вирустардың, бактериялардың, саңырауқұлақтардың, ал біршама жоғарғы қуаттағы УД-та майна жәндіктердің жойылуы механикалық, химиялық және жилулық факторының әсеріне негізделінген. Аздаған қуаттағы УД жасуша мембранасының өткізгіштігін арттырады, тері қабаттарының қалыңдау процестерін белсендіреді т.б.

Статикалық душ және аэроионотерапия үшін аппарат (4050 кВ)

Э лектрокардиограф

Э ндоскопия әдісі

Эндоскопи ялық фотография

Жиілігі 1-1,2 Гц болатын имплантант ретінде пандаланатын радиожиілікті электрокардиостимулятор

Рентгенодиагностика

Рентгенодиагностика ішкі мүшелерге диагноз қою мақсатында қолданылады a) Рентгеноскопия – рентгенолюминесценциялық экранда кескінді қарастыру b) Рентгенография – фотопленкада кескін алынады Диагностика үшін энергиясы эВ болатын фотон дар қолданылады Қатерлі ісікті емдеу үшін рентген сәулесін қолдануды рентгенотерапия д.а.

Әдебиеттер: 1. Арызханов Б.Биологиялық физика,1990 ж. 2. Тиманюк В.А., Животова Е.Н. Биофизика, Киев, 2004 ж. 3. Ремизов А.М. «Медицинская и биологическая физика», М.,2004 ж.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс): Электромагниттік өріс және ток пен әсер ету кезіндегі ұлпаларда қандай физикалық үрдістер өтеді? Жоғары жиілікті терапия әдістері (ЖЖ,УЖЖ,АЖЖ және т.б) және олардың биофизикалық әсері қандай? Тұрақты токтың ағза ұлпаларына әсерінің негізі не?