ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ПӘНДЕР КАФЕДРАСЫ СӨЖ Тақырыбы: Ыстық температура жағдайында тыныс алу ерекшеліктері. Орындаған: Ильясова Ә.Ә. 329-топ, ЖМФ Тексерген: Ильдербаева Г.О. Семей, 2016 ж.

I Кіріспе II Негізгі бөлім: 1. Ыстық температураның ағзаға әсері 2. Тыныс алудың өзгеруінің ерекшелігі 3. Гипертермия, жіктелуі; 4. Тыныс алу орталығының қозу әсері. III Қорытынды IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ЖОСПАР:

Ыстық температура жергілікті әсер ету жолдары шеткері қантамырлары жолдарының кеңеюімен, тін нәруыздарының ұюымен, жасушалардың тіршілігін жоғалтуымен, тіндердің некрозымен, қабыну дамуымен байланысты.

Ыстық температура әсерінен ағзаның тыныс алу актісінде өзгерістер байқалады. Ағза өзінің ылғалдылығын сақтап қалу үшін шеткері қан тамырларын кеңейтіп, тері жабындыларының ыстықтан қорғану үшін дермалық бездерден сыртқа тер бөле бастарды.

Үнемі ыстық климата тұратын халықтардың организмі өзінің тепе- теңдігін сақтап қалу үшін сыртқы ыстық факторға жауап ретінде шаштарының қалындап, бұйралануы, мұрындарының жалпиып, ыстық ауаны ылғалдандыру үшін танау тесіктерінің кеңеюі, күннің зиянды сәулелерін өткізбеу үшін теріде меланин пигментінің көбеюі байқалады.

Сонымен қоса организм ішкі тепе- теңдігін реттеу үшін, яғни тіндерге оттегінің жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етілу мақсатында ыстық температура жағдайында жиі әрі терең тыныс алу түрі байқалады.

Сыртқы отрада температура көтерілгенде терінің қан тамырлары кеңейіп, тері бөлінуі, тыныс алудың жиілеуі арқылы дендин жилуды сыртқа шығару аркады. Ал қоршаған ортаның температурасы мен ылғалдылығы жоғары болғанда немесе адамның үстінде терді өткізбейтін киім болғанда дендин жилуды сыртқа шығару шектеліп, адамның температурасы тіпті 33 С градус болғанның өзінде дененің асқын қызуына – гипертермияға әкелуі мүмкін. Бұл кезде дене қызуын реттеу жолдары бұзылады, денди жилу өндірілу оны сыртқы шығарудан босым болып, дене температурасы көтеріледі.

Асқын қызыну (гипертермия) Теңгерілмеген Теңгерілген

Бірінші теңгерілген стыда дене қызымы қалыпты деңгейде ұсталып тұрады. Жоғары температура организме ары қарай әсер ете беруінен асқын қызынудың екінші теңгерілмеген статусы демиды, дене қызымы қалыптыдан көтеріліп кетеді.

Екінші теңгерілмеген стыда организмде зат алмасудың қарқыны аркады, тыныс алу және қан тамырлардың қимылдық орталықтарының, орталық жүйке жүйесінің қатты қозуы байқалады.

Осы зат алмасу қарқынының бұзылуынан және тыныс алу орталықтарының сонымен қоса орталық жүйке жүйесінің қозуы салдарынан олардың қалжырауы тыныс алудың, жүрек қызметінің бұзылыстары, артериялық қан қысымының төмендеуі болады, гипоксия демиды.

Асқын қызыну кезінде тердің көп бөлінуі организмнің сусыздануына, сумин бірге хлоридтердің, тағы да басқа электролидтердің сыртқы көптеп шығаруына әкеледі. Бұл кезде қанның қоюлануы оның тұтқырлығын жоғарылатып, жүрек қызметін қиындатады, қанайналым жеткіліксіздігі демиды. Осыдан организмде оттегінің үдемелі жетіспеушілігінен адамның жан тапсыруы болады.

Ыстық температура дене мүшелерінің күюіне, күйіктік ауруға немесе жалпы дененің жоғарыда көрсетілгендей дененің асқын қызуына әкелуі мүмкін.

Ыстық температура әсерінен қантамырларының қимылдық және тыныс алу орталықтары алдымен қозып, артынан әлсірейді. Қан қысымы төмендеп ағзалар мен тіндерде майдан қан айналым бұзылады.

Күн сәулелері әсер еткенде олардың құрамындағы тіндерге қыздыратын әсер ететін инфрақызыл сәулелерімен ультракүлгін сәулелері бірігіп әсер студен деньги күн өту байқалады. Бұл кезде ультракүлгін сәулелері тері қылтамырларындағы қан нәруыздары мен холестеринді сәулелендіру арқылы жүйке жүйесіне әсер етеді.

Осыдан мидағы қыртысасты құрылымдары мен дербес жүйке жүйесі орталықтарын қоздырады, дене қызымы көтеріледі, қан қысымы алдымен көтеріліп, артынан төмендейді, адамды ұйқы басады, коллапс демиды және тыныс орталығының салдануынан адам жан тапсырады.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 1. И нтернет желісі; 2. Ә.Нұрмұхамбетұлы ПАТОФИЗИОЛОГИЯ Алматы, Б.Н.Айтбембет Ішкі ағза ауруларының пропедевтикасы Алматы Эффект баспасы 2007 ж.