Д Ә РІС 4 Энергетикада ресурстарды сақтау және ресурстарды өңдеу

Қарастырылатын сұрақтар 1. Ресурстарды ө ндіруді ң т ү рлері мен негізгі принциптері 2. Энергетикалы қ ресурстар классификациясы. 3. Экономика саласында ғ ы занар-за ғ армайды экологизациялау.

Text Энергетикалық ресурстар

Қазақстанның энергетика жүйесі – электр энергиясы мен қуатын өндіру және электрмен забдықтау жүйесі; ұлттық экономиканың өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымындағы маңызды сала әрі өнеркәсіптің басқа салаларын дамытудың басты базасы. Кеңестік билік дәуіріне дейінгі кезеңде өндіргіш күштердің даму деңгейі төмен болуы себепті оның энергет. базасы Қазақстанда тым кенже қалды. Деректер бойынша, қазақ жерінде барлық электр ст-лардың қуаты 2,5 мың к Вт/сағ-тан аспаған, оларда жылына 1,3 млн. к Вт/сағ электр қуаты өндірілген. Кен кәсіпорындарына қызмет көрсету үшін ұсақ локомобильді немесе екі тактілі мұнай электр ст-лары қолданылған. Успенск сияқты кеніштің барлық электр қуаты 32 к Вт болған, ал Спасск зауытында 455 к Вт-тан аспаған. Тек 6 қалада ғана қуаты шағын қалалық электр ст. болған. Қарағанды алабындағы таскөмір кенішінен алғаш көмір өндіру 1856 ж. басталғанымен Қазақстанда отын өнеркәсібі де нашар дамы жылға Қазан төңкерісіне дейінгі кезеңде мұнда 1182 мың т көмір өндірілді. Ленгір қоңыр көмір кенішін (1869 жылдан), Екібастұз тас көмір кенішін (1898 жылдан) және басқа кеніштерді қосқанда Қазақстанда төңкеріске дейінгі 67 жылда 1,6 млн. т көмір өндірілген – 18 ж. Ембі мұнай кенішінен 1377 т мұнай, соның ішінде Доссор кенішінде (1911 жылдан) 1332 т мұнай өндірілген.энергетикаэлектр энергиясықуатын СпасскЛенгір Екібастұз

Қазақстанның отын-энергетикалық кешенінің картасы

Энергетикалық ресурстарға барлық механикалық, химиялық және физикалық энергия көздері затады. Энергетикалық ресурстар олардың табиғатына, алу жолдарына және басқа да нышанына байланысты топтастырылады. Қатты органикалық отын және уран ресурстарының көп мөлшері өнеркәсібі дамыған елдердің жерінде бокса, мұндай ресурстары мен гидроэнергия негізінде дамып кале затқан Азия, Африка және Латын Америка елдерінде. Жер қойнауындағы отын қоры болып көмір, мұнай, газ және уран руда лариса на лады. Көмірдің дүниежүзілік қоры 9-11 трлн тонна, оның ішінде 50 пайызы ТМД елдеріның жерлерінде шоғырланған. Жылына орта есеппен пайдалануға жердин алынатын мөлшер 4,2 млрд.тонна.

Энергияны үнемдеу – энергетикалық ресурстарды тиімді пайдалануға арналған көлімнің кешені және іс-әрекеттері. Мысалы отын және энергияларды үнемдеуде табысқа жену оларды тиімді түрде қолдану қымбат энергоресурс тар мен тапшы энергия тасушыларды басқа тиімді және тарзан энергия көзімен алмастыру (мұнайды көмірмен, дәстүрлі емес заңартылатын энергия көзімен т.б. алмастыру). Бұл өлшемдер құқықты, ұйымдасқан, ғылыми, өндірісті, техникалық, экономикалық болуы мүмкін.

Тасбақа

Каспий итбалығы

Жолбарыс

Женьшень

Жусан