Б ұ лорды ң денесін тері-б ұ лшы қ етті қ апшы қ қ аптайды. Дене т ұ р қ ы ш ұ бала ңқ ы келеді. Эктодерма мен энтодерма аралы ғ тында денені ң ү шінші қ работы – аралы қ қ аббат мезодерма орналасады. Зоология ғ ылымыны ң паразит құ ретарды зерттейтін салаты гельминтология деп аталады.
Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері Жалпақ құретардың ішекқуыстылардан айырмашылығы Сорғыш құрттар өкіліЖалпақ құрттар Жалпы саны 15 мыңнан аса түрлерді біріктіретін жалпақ құрттар 5 класқа жіктеледі. Біз тек кірпікшелі құрттар, сорғыш құрттар және таспа құрттарға ғана тоқталамыз. Бұлордың денесінде қуыс жоқ. Бауыр жағы арқасына жабысып, денесі жалпақ пішінді болғандықтан, жалпақ құрттар деп аталған Жалпақ құретардың көпшілігінің пішіні жапыраққа немсе таспаға ұқсас. Таспа тәрізді жалпақ құретардың денесі бунақты. Бас бөлігінде бунақ болмайды. денесі екі қаббаттан емс, үш қаббаттан тұрады Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралығынан аралық жасушалы қаббат – мезодерма пайда болады. Мезодермадан әр түрлі мүшелер мен мүшелер жүйесі түзіледі. Дене жабынын цилиндр тәрізді жасушалардан тұратын жабын ұлпасы – эпителий қаптайды. Эпителий жасушалартында кірпікшелер бар. Еркін жүзетін жалпақ құретардың (мысалы, ақ сұлама) жабын жасушалартында да кірпікшелі жасушалар бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін құретардың дене жабынының құрылысы ерекше болады. бауырсорғыш, таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұрты – нағыз паразиттер. Олордың эпителий ұлпастында жасушасы жоқ, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады. Жалпақ құрттар типіндегі ағзалордың ішекқуыстылар да болмаған жаңа жүйесі бар. Жаңа жүйе зәршығару (қажетсіз заттарды бөлу) жүйесі деп аталады. Бұл – бұған дейін тірі ағзаларда болмаған жүйе.
Қосжынысты (гермафродит) жәндіктер. Олордың жыныс жүйесінің құрылысы өте күрделі. Жалпақ құрттар жыныстық жағынан жетілуге дейін бірқатар дернәсілдік сатылардан өтіп, өзгеріспен демиды. Мысалы, ақ сұлама жұмыртқадан дамып, піллә түзеді. Ол жыныссыз да, жынысты да жолмен көбейеді. Бауырсорғыштың дернәсілдері жұмыртқадан әр түрлі пішінде шығып, негізгі және аралық иелерде демиды. Паразит жалпақ құретардың жыныстық ұрпақтары – негізгі иоде, ал дернәсілдік ұрпақтары аралық иоде мекендейді). Таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұртының негізгі иесі – сиыр. Оның денесінде жұмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна. Ересек таспақұрт негізгі иесі – адам денесінде өмір сүреді. Жалпақ құрттар – суда, топырақта, ағзалар денесінің сырттында және ішінде тіршілік ететін омыртқасыз паразит жануарлар. Бұлордың еркін тіршілік ететін түрлері ұсақ шаяншалар, құрттар және судағы жануарлордың қалдықтарымен қоректенеді. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттар, жануарлар мен өсімдіктер ағзастында әр түрлі аурулар туғызады. Халық шаруашылығына айтарлықтай зиян келтіреді. Сонымен бірге таспақұретардың барлығы жануарлар мен адам өміріне зиян келтіреді. Ішекте өмір сүретін паразиттер – эндопаразиттер. Ал ағза денесінің сырттында паразиттік жолмен тіршілік ететін жәндіктер эктопаразиттер деп аталады.
Еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт. Ол кірпікшелерінің көмегімен суда еркін жүзеді. Сұламаның дене қимылын реттейтін әр түрлі бұлшықеттері бар Сыртқы қимылға сақиналы бұлшықеттер қатысады. Аралық қаббат қимылын қиғаш бұлшықеттер реттейді. Ал ішкі қаббаттағы қимыл бірыңғай салаты бұлшықеттер мен реттеледі. Кірпікшелі құретардың вузы, асқорыту, зәршығару және жыныс мүшелері бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құретардың көпшілігінде асқорыту жүйесі мүлде жойылып кеткен. Бұл құбылыс әсіресе таспа құрттардан байқалады.