Орындаган ; Шамшадин Б 304 А Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті Кафедра : Гистология, цитология және эмбриология Факультет : Жалпы медицина Тақырыбы:Эндокриндік және эндокриндік емс функциялары бар ағзалардың физиологиясы мен организм жұмысына әсері.

Жоспары : КІРІСПЕ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ. Жеке гормон бөлетін эндокриноциттер. ҚОРЫТЫНДЫ.

Эндокринді жүйе Эндокринді жүйеге Эндокринді жүйеге – қан мен лимфаға гормон бөлетін бездер мен мүшелер мен мүше бөлікшелерінің (тыныс алу, зәр шығару, ас қорыту жүйесіндегі) жеке жасушалар немсе эндокриноциттер жатады.

Диффузды эндокринді жүйе ( ДЭЖ ) Диффузды эндокринді жүйе ( ДЭЖ ) агландулярлық гормондар ( кальцитриолдан басқа пептид тер ) өндіретін әр түрлі мүшелерде шашлыка орналасқан эндокриндік клеткалардан ( апудоциттер ) тұратын эндокринді жүйенің бір бөлімі. ДЭЖ клетка ларында өндірілетін биологиялық белсенді қосылыстар эндокринді, нейрокринді, нейроэндокринді, паракринді қызметтер атқарады. Оларға тән бірқатар қосылыстар ( вазоактивті интестинальды пептид, нейротензин және басқалары ) тек ДЭЖ клетка ларынан ғана емс, сонымен қатар нерв ұштарынан да бөлінеді.

Диффузды эндокринді жүйенің құрамы ДЭЖ апудоциттерден (APUD-клеткалардан) құралған, олар декарбкосилдену (ізашар-амин қышқылдан карбоксильді торты алып тастау) арқылы ізашар-амин қышқылдарын сіңіріп, олардан белсенді аминдерді немсе төмен молекулярный пептид терді өндіреді. ДЭЖ құрамы ДЭЖ құрамы: Гастроэнтеропанкреатикалық эндокринді жүйе; Жүректің жүрекшелері; Бүйректер; Бауыр; Нерв жүйесі; Айырша без (тимус); Басқа да гормон өндіруші тіндер мен шашыраңқы эндокринді клеткалар.

Гастроэнтеропанкреатикалық эндокринді жүйе Ас қорыту жүйесін адам денесіндегі ең көп гормон түзуші дуге де болады. Оның негізгі мүшелерінде: асқазанда, аш және тоқ ішекте, ұйқы безінде және басқаларында диффузды түрде орналасқан эндокринді клеткалар бар, олардың барлығы қосылып, гастроэнтеропанкреатикалық эндокринді жүйені құрайды. Гастроэнтеропанкреатикалық эндокринді жүйемен өндірілетін сигналдық затрат: Гастрин; Гастрин Холецистокинин; Холецистокинин Секретин; Секретин Глюкозаға тәуелді инсулинотропты полипептид; Глюкозаға тәуелді инсулинотропты полипептид Вазоактивті интестинальды пептид; Вазоактивті интестинальды пептид Мотилин; Мотилин Соматостатин; Соматостатин Энкефалин; Энкефалин Тахикинин; Тахикинин Грелин; Грелин Сонымен қатар, он екі елі ішек аренторинді(тәбетті реттейтін зат) өндіріп отрады.

Жүректің жүрекшелері Жүрекшелерде пептид түзілгендіктен, жүректің эндокринді қызмет атқаратыны дәлелденген. Ол пептид бүйректермен натрийдің шығарылуын қамтамасыз ететін – жүрекшелік натрийуретикалық гормон.

Гормондары: 1. Аденогипофиз: Соматотропты Тиреотропин Кортикотропин Лютропин Фоллитропин Липотропин Пролактин 2 2. Меланогипофиз: Мелотропин 3. Нейрогипофиз: Вазопрессин Окситоцин

Бүйректер Бүйректер бірнеше гормон бөліп отрады : Эритропоэтин ( қан жасауға қажетті ); Эритропоэтин Стероид кальцитриол (D витамині кальцидиол метаболитінен түзіледі ); кальцитриол Ренин ( гормондарды белсендіретін жүйеге жатады ). Ренин

Бауыр Бауыр ангиотензин II ізашары ангиотензиноген молекула сын өндіруге қатысады, сонымен қатар өсуге қажетті екі маңызды гормондарды – соматомелинді ( ИФР - 1 и ИФР -2) түзуге қатысады. Айырша без ( тимус ) Айырша без тимозин гормоны түзеді, ол лимфоциттер дифференцировкасында маңызды рөл атқарады.

Нерв жүйесі Орталық және вегетативті нерв жүйесінің нейрон дары гормон армен нейропептид тердің маңызды көзі ретінде қызмет атқарады. Гипоталамус, мысалға нейросекреторлы гормондар өндіреді. Гипоталамус рилизинг - және ингибирлеуші гормондарды бөледі: Гн Рг СТГ-рилизинг-гормон (СТГ-РГ) СТГ-рилизинг-гормон Кортикотропин-рилизинг-гормон (КРГ) Кортикотропин-рилизинг-гормон Тиротропин-рилизинг-гормон (ТРГ) Тиротропин-рилизинг-гормон Соматостатин Эпифиз серотонине мелатонинді түзіп отрады.

Гипоталамустың нейросекреторлы жүйесі мен гипофиздің байланысы схемасы

Басқа да гормон өндіруші тіндер мен шашыраңқы эндокринді клеткалар Қалқанша безінің с-клетка лары: Кальцитонин; Кальцитонин Өкпе эпителийі: Шамамен барлық нейропептид тер; Май клетка лары: Лептин; Лептин Иммундық жүйе: Айырша без гормон дары; Цитокиндер; Тіндік гормондар немсе медиаторлар: Эйкозаноиды; Эйкозаноиды Гистамин; Гистамин Серотонин; Серотонин Брадикинин. Брадикинин

Қорытынды Диффузды эндокринді жүйе Диффузды эндокринді жүйе – жекеленген немсе ұсақ топтармен әр түрлі мүшелерде орналасқан эндокринді клеткалардың, яғни эндокриноциттердің жиынтығы. Бұл эндокриноциттер құрылымдық ұқсастығы бар нейромедиаторлар мен гормондар болып табылатын пептид тер мен биоаминдерді бөліп отрады. Диффузды эндокринді жүйе организмдегі бүкіл жүйенің құрылымдар мен функцияларды басқарушы нейрогенді және эндокринді механизмдердің аралық звеносы дуге де болады.

Цитология, эмбриология және гистология. Ж.О.Аяпова. Алматы, Кітап баспасы, 2007 жил; Гистология. Афанасьев Ю.И., Юрина Н.А. Москва,1989 жил; Гистология. Данилов И.А. Москва, 2003 жил; Интернет сайттары: