Нобель сыйлығы және оның экономика салаты

Альфред Нобель мұрасы Нобель сыйлығы швед өнертапқышы және өнеркәсіп иесі Альфред Нобельдің ( ) өсиеті бойынша құрылған жилы жазылған өсиетте Нобель өзінің қаржы жағдайын сенімді бағалы қағаз күйінде ұстауды бұйырған. Өсиетке сәйкес, марапат берегу Швеция мен Норвегия еліндегі төрт ұйым жауапты болуы қажет. Олар Швед ғылым академиясы, Стокгольмдегі Каролин институты, Стокгольм академиясы, сендай-ақ, бес мүшеден тұратын Норвегия парламенті сайлаған комитет.

Жүз он бір жил ішіндегі Нобель сыйлығы 1901 жилы алғаш лет Нобель сыйлығы берілгеннен бастап, 2011 жилға дейін Нобель сыйлығы лауреаты атанған адамдар мен ұйымдар саны 853-ке жетті. Олардың 23-і ұйым болып есептеледі. Лауреат атанған адамдардың кейбірі мұндай құрметке екі лет лайық болған. Физика салатында тұңғыш лауреат атанған адам - сәулеленуді ойлап тапқан Вильгельм Конрад Рентген балды. Рентген сәулеленуі қазіргі күнге дейін бүкіл әлемде медицина салатында қолданылып келеді жилы тарихта алғаш лет Нобель сыйлығы лауреаты австриялық жазушы Берта фон Зутнер аты әйел адам балды. Әдебиет салаты бойынша, Нобель сыйлығы лауреат атанғандарының ішінде Эрнест Хемингуэй (1945), Тони Моррисон (1993), Дарио Фо (1997), Гарольд Пинтер (2005) бар. Ал осы номинация бойынша ең қарт лауреат Дорис Лессинг еді. Ол 2007 жилы 87 ужасында марапатталған болатын.

Айта отсек, экономика бойынша Нобель сыйлығы – экономика ғылымы салатындағы ең беделді марапат жилы Альфред Нобельдің құрметіне Швецияның мемлекеттік банкі бекіткен. Сыйлық алғаш лет 1969 жилы ұсынылды.

Экономика салатында бірінші Нобель сыйлығының лауреаттары норвегияиялық Рагнар Фриш және лидерландтық Ян Тинберген.норвегияиялықРагнар ФришлидерландтықЯн Тинберген 1969 жилдан 2013 жилға дейін жалпы жүлдемен 45 лет марапатталған, және оның 74 ғалым лауреат атанып отыр. Бір жүлде бірнеше жеке тұлғаларға берілу фактісі сыйлықақыларының самосы және оның лауреаттарының арасындағы айырмашылық болуы мүмкін. Барлық берілген 45 марапатын ішінде бір ғалым 22 лет алған, екі ғалым - 17 лет, үш зерттеуші ялты лет алған. Сыйлықты алу уақытында жеңімпаздардың орташа ужасы 67 жас. А ең жас жеңімпазы американдық экономист Кеннет Эрроу 51 ужасында 1972 жилғы экономика салатындағы марапатқа ие; ең где лауреат әзірге басқа американдық Леонид Гурвич, 2007 жилы марапат ие болу кезінде 90 ужасында балды. 74 жеңімпаздың 73-і ерлер. Экономика салатындағы жалғыз әйел лауреат Элинор Остром 2009 жилы сыйлыққа ие балды американдықКеннет Эрроу 1972 жилғы Леонид Гурвич 2007Элинор Остром 2009 жилы

Рагнар Фриш Рагнар Антон Киттил Фриш (3 наурыз 1895 жил, Осло, Норвегия - 31 қаңтар 1973 жил, Осло), норвегия экономисті жилы бірінші лет Экономика салатында Нобель сыйлығы берілді, этап айтқанда эконометрика ғылымын негізін салғаны үшін алды.3 наурыз 1895 жил ОслоНорвегия 31 қаңтар 1973 жилнорвегияэкономистіэконометрика

Ян Тинберген Ян Тинберген (лидер. Jan Tinbergen; 12 сәуір 1903, Лахей – 9 маусым 1994, Лахей) лидерланд экономист. Рагнар Фришпен бірге эконометриканың негізін қалаушыларының бірі және, сендай-ақ аз дамыған елдерде экономист летінде экономикалық жоспарлау жөніндегі өз жұмысы үшін белгілі.лидер.12 сәуір 1903Лахей 9 маусым 1994 лидерланд Рагнар Фришпенэконометриканың

Ричард Талер Ричард Талер – америкалық экономист. Мінез-құлық экономикасы салатындағы үлесі үшін 2017 жилғы экономика салатында Нобель сыйлығының лауреаты. Чикаго унивеситетінің құрметті профессоры.

Элинор Остром Барлығы 74 лауреат, соның 73 ер адамдар болып табылады. Жалғыз әйел экономика салатындағы Нобель сыйлығының лауреаты – Элинор Остром. Элинор Остром- америкалық политолог және экономист. Ол 2009 жилы өзінің «Экономиканы басқару туралы анализ» еңбегі үшін Нобель сыйлығымен марапаттанды.

Назарларыңызға Рақмет!!!