Қоғамдық денсаулық ғылым және оқу пәні ретінде. Қоғам денсаулығы және оның көрсеткіштері Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы м.ғ.к., қауымдастырылған профессор Нурбақыт Ардақ Нурбақытқызы

Денсаулық (Health) – БДҰ Жарғысы бойынша, тек қана аурудың немсе дене ақауларының болмауы ғана емс, бұл физикалық, психикалық және әлеуметтік толық аман есендік (ДДҰ Устав, 1948). БДҰ принципі бойынша «ең жоғарғы денсаулық деңгейіне қол жеткізу әр адамның негізгі құқығы болып табылады».

Физикалық денсаулық (Physical health) – бұл өмір сапасына қол жеткізуді, қоғамның салауаттылығы мен қоғамдық денсаулықты сақтау және нығайтуды қамтамасыз ететін жеке индивидуумның, адамдар чтобы немсе жалпы қоғамның физикалық даму деңгейімен, физикалық мүмкіндіктермен және бейімделу қабілетімен сипатталатын жағдай.

Психикалық денсаулық (Mental health) – бұл психикалық құбылыстардың детерминациялығы, нақты жағдайларды бейнелеу мен индивидуумның оған көзқарасы арасындағы үйлесімді байланыс, ағзаның әлеуметтік, психологиялық және физикалық (биологиялық) өмір сүру жағдайларына адекватны реакциясымен, жеке тұлғаның өз іс- әрекетін басқара білуі, микро- және макроәлеуметтік отрада өзінің өмір жолын жоспарлап, жүзеге сыра білу қасиеттері тән психикалық іс-әрекеттің қозғалмалық үрдісімен сипатталатын жағдай.

Жеке денсаулық – жеке адамның денсаулығы Топтық денсаулық – қандай да бір белгі бойынша біріктірілген адамдардың денсаулық сиппаттамасының жиынтығы: жанұя, еңбек ұжымдары, студенттер және тағы басқалар Аймақтық денсаулық – белгілі бір территория да өмір сүретін адамдар денсаулығы сипппатамасының жиынтығы Қоғамдық денсаулық - ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін медициналық- әлеуметтік ресурс және қоғамдық потенциал.

Қоғамдық денсаулық сақтау факторлары: саяси (мемлекеттік әлеуметтік саясат, денсаулық сақтау саласындағы саясат, денсаулық сақтау жүйесін мемлекеттік реттеу, денсаулық сақтау саласындағы құқықтық актілер және т.б.) әлеуметтік-экономикалық (тұрғындарға есептелетін ішкі жалпы өнім, денсаулық сақтау жүйесінің қаржыландырылуы, еңбек және тұрмыс жағдайы, денсаулық сақтау жүйесінің ұйымдастырылуы, өмір сүру салаты және т.б.); табиғи-климаттық, экологиялық (қоршаған орта жағдайы және ластануы); биологиялық (ужасы, жынысы, тұқым қуалаушылық, ұлты, конституция, жүйке жүйесінің типі және т.б.)

Қоғамдық денсаулық сақтау (Public Health system) – халық денсаулығын сақтау және нығайту концепция сын, ауру мен жарақаттардың алдын алу, белсенді өмір сүру ұзақтығын және еңбекке қабілеттілікті қоғамның күшін біріктіру арқылы арттыруды жүзеге асыруға бағытталған, іс әрекеті медициналық және медициналық емс сипаттағы құрылымдарды қамтамасыз ететін ғылыми және практикалық шаралар жүйесі.

Бүкіл дүниежүзілік денсаулық сақтау (1995 ж.) бойынша жаңа денсаулық сақтау – бұл денсаулықты нығайту, аурудың алдын алу, әлеуметтік әділеттілікті қолдау интеграцияланған денсаулық сақтау саясатын дамытуға бағытталған қоғамның ұйымдасқан күш салуы.