Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Психиатрия және наркология кафедрасы Тақырып: Шизофрения және оның бұзылыстары Орындаған: Аширбаева А.М топ ЖМФ Тексерген: Алипбаева Л.Е. Қарағанды 2017

Шизофрения – этиологиясы анықталмаған, созылмалы ағымға бейім, науқас тұлғасының типті өзгерістерімен, әлеуметтік адаптация және еңбекке қабілеттіліктің тұрақты бұзылыстарына алып калетін әр түрлі айқындылық дәрежесіндегі өзге психикалық бұзылыстармен көрінетін психикалық ауру. Ауру тұйықталлоды, әлеуметтік қатынастарын жоғалтады, эмоциялық реакциялардың кедейленуі; Науқаста түйсік, қабылдау, ойлау, сана, эмоция, қозғалыстық-еріктік сфераның әр түрлі дәрежедегі бұзылыстары анықталлоды.

Шизофренияның психопатологиялық көріністері: Негативті – функциялардың түсіп қалуы немсе бұрмалануымен білінеді; Продуктивті – ерекше психопатологоиялық симптоматиканың болуымен: галлюцинация, сандырақ, аффективті күйзеліс және т.б. сипатталлоды.

Интелектуалды бұзылыстар: Ойлау бұзылысының әр түрлі нұсқасымен көрінеді: науқастар бағынбайтын ой ағынына, кідірісіне, параллезиміне шағым айтады. Жеке сөйлемдерден, сөздерден ерекше мағына түйсіну, жаңа сөздер ойлап табуға денег үрдіс бақыланады. Ойлау жиі қалқымалы, логикалық байланыс жоқ, бір тақырыптан бір тақырыпқа ауысу байқаллоды. Дерті тереңге кеткен науқастарда шизофазия байқаллоды, яғни сөздеріндегі логикалық ретсіздік сөз үзілісі.

Эмоциялық бұзылыстар: Моральды-этикалық қасиеттерді, үйірлік және жақындарына денег аяныш, түсініктік сезімін жоғалту, кейде жек көру және ызалылық сезімі. Сүйікті ісіне қызығушылық төмендеп, уақыт өте тіпті жоғаллоды. Науқас ұқыпсыз, қарапайым жеке бас гигиена сын сақтамайды. Науқас тұйық, туыстарынан алшақ, қылықтарында оғаштықтар байқаллоды.

Қабылдау бұзылысы: Есту, көру, иіс слезу галлюцинация лары; Сандырақтық күйзелістер: паранояльды, параноид ты, парафренді, Кандинский- Клерамбо синдромы денег псевдогаллюцинациялармен бірге жүретін физикалық әсер ету сандырағы.

Қозғалыс-еріктік бұзылыстар: Ерікті әрекеттер бұзылысы түрінде және күрделі еріктік актілер патологиясы формасында көрінеді. Кататониялық синдром - құрамына кататониялық ступор және қозу кіреді. Кататониялық ступор: люцидті және онейроид ты. Люцидті ступор кезінде науқас қоршаған ортада қарапайым бағдарлау және ондағы құбылыстарды бағалау сақталлоды, ал онейроиды жағдайда науқас насосы өзгерген. Люцидті ступор жағдайынан шыққан науқастар сол кезеңде болған оқиғаларды есіне сақтайды және әңгілмелеп береді. Онейроидты жағдайдағы науқастар ступорозды күйде өздерін жаулап алған фантастикалық күйзелістер мен лестер жөнінде әңгімелейді.

Шизофрения: жас аралығында жиі демиды; Параноидты көріністермен шизофрения невроз тәрізді симптоматика мен 30 жестан; Ойлау бұзылысы көрінісімен – жасөспірімдік шақта басталлоды. Ер адамдарда жиірек кездеседі, ертерек демиды. Әйелдерде жедел өтеді. Ауру көпжилдық созылмалы, үзіліссіз немсе ұстамалы ағыммен ерекшеленеді.

Үзіліссіз ағымы Ауру қатерлі демиды және 3-5 жил ішінде ауры, тұлғаның соңғы өзгерісі жағдайына алып келуі мүмкін: ол апатиялық ақыл кемдігі болып табылады: науқастар әрекетсіз, ешнәрсеге қатыссыз, сөздері монотонды. Оларды қарапайым жұмыстарға баулу қиын.

Ұстама тәрізді ағымы Ауру ұстамаларының ашық аралықтармен кезектесуі бақыланады. Ауру ұастамасы жедел психопатологиялық жағдайлармен сипатталлоды. Галлюцинациялық, сандырақтық немсе басқа психопатологиялық көріністер эмоциялық кернеліс күйімен – қорқыныш, депрессия, көңіл-күйдің көтерілуімен, кейде сана бұзылысымен бірге жүреді. Тұлғасында өзгерістер айқын болмайды. Ұстама саны көбейсе тұлға өзгерістері күшейеді.

Үзіліссіз ағымды шизофрения Қатерлі (ядролық); Орташа үдемелі (параноид ты); Баяу ағымды (невроз тәрізді және психопатия тәрізді).

Шизофренияның классикалық формалары: Гебефрениялық; Кататониялық; Параноидты; Қарапайым; Ипохондриялық; Кезеңдік;

Қарапайым түрі Жеткіншек жеста панда болады, қатерлі ағыммен сипатталлоды. Аурудың алғашқы белгілерінің панда болуынан оның түпкілікті дамуына дейін 2-3 жил өтеді. Бірінші кезекте негативті бұзылыстар панда болады, одна кейін ғана позитивті бұзылыстар демиды. Болжамын нашарлататын фактор: тепарияға аса резистенттілігі. Басталуы: бұрмаланған пубертатный кризді ейске түсіреді, екі нұсқадан тұрады: энергетикалық потенциалдың төмендеуі және эмоциялық дефициттің панда болуы. Энергетикалық потенциалдың төмендеуі: үлгерімі нашарлайды, сабакқта өнімділіктің төмендеуі, үй тапсырмаларына жұмсалтын уақыттың ұзаруы. Метафизикалық интоксикация мен бірге жүреді: науқастар глобальны философияны, ғылыми проблемаларды зерттеумен айналысады. Эмоциялық дефициттің дамуы ең алдымен ата-анасына денег қатынастың бұзылуымен, жиі тітіркенгіштік пен агрессивтілікке бейімділік көріністерімен эмоционалды салқындықтың панда болуымен көрінеді. Тұлғасына немқұрайлық панда болады: күтінбейді, жуынбайды, ештеңе істемейді.

Гебефрениялық нұсқасы Дамуы энергетикалық потенциалдың төмендеуі немсе эмоциялық дефициттің панда болуынан басталлоды. Науқас мінез-құлқы өзгереді, әрқашан жындылық және агрессивтілік болады. Әр түрлі қимылдар жасап, өзін клоун сияқты сезініп. Әзіл-күлкі, қоршаған ортаға әсерін тигізеді.

Параноидты нұсқасы Динамикасы күрделірек. Ең көп тараған түрі, жеста жиі кездеседі. Энергетикалық потенциал төмендеуі, эмоционалды жетіспеушілік фонында невроз тәрізді, паранояльды, психопатия тәрізді симптом дар демиды. Невроз – обсессия түрінде, паранояльды симптоматика төмен жүйеліліктегі интерпретативті сандырақпен көрінеді. Психопатия – қозу, дөрекілік түрінде, айналадағылармен сиыса алмаумен, өтірікшілдікпен, алкоголизацияға, есірткілік заттарды қолдануға бейімділікпен көрінеді.

Кататониялық түрі Сирек кездеседі. Бұрын көп кездейскен. Жастардың кез- келгенінде кездеседі. Психиканың өзгерісімен бірге бұлшық ет тонусы өзгереді. Кататониялық ступор және кататониялық бейберекет қозғалыс кезегімен болады. Кататониялық ступорда аутизм өте жақсы байқаллоды. Науқастар бұлшық етінің толық қимылдауында болады, осыған байланысты ол бір қалыпты қимылдамай, қол-аяғын жинастырып, аузын жауып (эмбриональдық) жатады. Бет әлпеті бір қалыпты немсе гримасты жымию панда болады, яғни мутизм (ұзақ үндемеу), негативизм. Науқастарда кататониялық қозу болады, ол бірден аяқталлоды, немсе кататониялық ступорға ауысады, немсе ремиссия шығумыен аяқталлоды.

Параноидты шизофрения Сатылары: паранояльды, параноид ты, парафренді және соңғы жағдай статусы. Нұсқалары: сандырақтық және галлюцинаторлы. Параноидты сандырақ статусы: псевдогаллюцинаторлы синдром айқын болады. Параноидты кезеңде қысқа уақыттық жедел панда болатын үрейлі-сейскенгіш күй бақыланады. Қозу жағдайы басылып, Кандинский-Клерамбо синдромы демиды. Уақыт өте кале синдром тереңдейді. Экзоцербация (өршу) үрейлі- сейскеншектік түріндегі қозу жағдайларымен сипатталлоды. Кейде Кандинский-Клерамбо синдромы оң әсер сипатын аллоды: науқастардың айтуынша ол әсер жағымды, оларға қанағат ләззат сезімін туғызу үшін жасалып жатыр дейді. Үрейлі-сейскеншектік түріндегі қозу эпизоды жоғаллоды, көңіл-күй жиі көтеріңкі болады.

Уақыт өте инвертирленген психотикалық автоматизм деп аталтын жаңа жағдай панда болуы мүмкін. Науқастар кенеттен өздерінің өзгелерге әсер сеть алтын күштерінің бар екендігіне «көздері жсетьді». Инвертирленген психикалық автоматизмнің панда болуы парафренді жағдайға ауысу статусының дамығанын көрссетьді. Парафренді стыда науқастарда экспансивті, псевдогаллюцинаторлы және конфабуляторлы парафрения дамуы мүмкін және парафренияның бір формасынан екіншісіне ауысуы мүмкін. Соңғы жағдай сөз үзілісімен, неологизмдермен сипатталлоды, аурулардың сөздерінде бұрынғы парафренді сандырақтан үзінділер жиі байқаллоды, кататониялық құбылыстар да байқалуы мүмкін.

Баяу ағымды шизофрения Шизофренияға тән негізгі симптом дар болады. Тұлғаның типті өзгерістері баяу демиды және айқын емс. Жабысқақтық, истериялық, астениялық, астеносенестопатиялық, паранояльды бұзылыстар. Эмоциональды бұзылыстар, интеллектуальды бұзылыстар. Ұзаққа созылатын аффективті тербелістер, аса бағалы және тұрақсыз паранояльды идеялар панда болады. Ұзақ уақыт еңбекке қабілеттілік сақталлоды. Жасөспірімдер мен жеткіншектерде жиірек болады. Болжамы: едәуір жайлы.

Кезеңдік (рекурентті) шизофрения Әр түрлі ұзақтықтағы ұстамалар түрінде өтеді. 1-2 ұстамадан 10 ұстамаға дейін немсе одна жиі. 3 түрі бар: онейроид ты-кататониялық, депрессивті-параноид ты, аффективті ұстамалар. Ұстамалар айқын аффективтілікпен сипатталлоды, сезімдік сандырақтың қандай болмасын түрі, кататониялық бұзылыстар жиі панда болады. Ремиссиялар аса запалы болып каледі. Қайталамалы ұстамалардан кейін тұлғалық өзгерістер панда болады, ол мынандай көріністермен сипатталлоды: астениялық, гиперстениялық, шығармашылық тиімділіктің төмендеуі, эмоционалды көріністер кедейленуі. Дертті жағдай мен саулық күйін ажырата аллоды. Болжамы: жайлы, бірақ науқастарда айқын депрессия фонында суицида льды ойлар, әрекеттер болу мүмкін.

Ұстама тәрізді-үдемелі (шубтәрізді) шизофрения Қайталамалы ұстамамен сипатталлоды, өнімді және үдемелі негативті симптоматика мен көрінеді. Ұстамалар әр түрлі, олар аса полиморфизмімен және біркелкі емс ұзақтықпен ерекшеленеді. Оның құрылымында параноид ты және галлюцинаторлы көріністер босым көрініс береді. Өнімді симптоматикалар ұстама кезінде ғана емс, ұстама аралық кезеңде де байқаллоды. Әр түрлі жастық кезеңде басталлоды: балалық шақ, жетілген және где жас. Болжамы: әр түрлі, аурудың басталған жас кезеңіне, үрдіс ағымының жеделдігіне және тұлғаның өзгерісінің дәрежесіне тәуелді.