Тақырыбы Тақырыбы: Тірі ағзаға электр және магнит өрістерінің әсері. ЯМР және ЭПР құбылыстарды медициналық зерттеулерде қолдану

Жоспар : 1.Тірі ағзаларды электр және магнит өрістерінің әсерімен зерттеу 2. ЯМР және ЭПР туралы түсінік 3. ЯМР және ЭПР құбылыстарды медициналық зерттеулерде қолдану. Қазіргі кездегі МТР 4. МТР физикалық принциптері 5. МТР клиникалық түрде қолданылуы 6. МТР шектеулігі 7. МТР қарсы көрсеткіші

Тірі ағзаларды электр және магнит өрістерінің әсерімен зерттеу Мембраналар қызметінің режимі липидтік қос қабаттың микро тұтқырлығына, мембранадағы фосфолипидтер молекула ларының қозғалғыштығына және мембраналық липидтердің фазалық күйіне байланысты. Қалыпты жағдайда биологиялық мембралардың липидтік фазаны сұйық күйде болады. Ол ЭПР және ЯМР әдістерімен зерттелу арқылы дәлелденген.

ЯМР және ЭПР туралы түсінік ЯМР-ді жылдары Ф. Блох пен Э. Персилл ашқан болатын. ЯМР деп – тұрақты магнит өрісіндегі параметрлік ядролардың электромагниттік толқын энергиясын жұтуы кеннет өтетін құбылысты айтады. Электромагниттік толқынның магнит өрісінің әсерінен атом бір энергетикалық деңгейден екінші энергетикалық деңгейге өтеді. Осы құбылысты 1944 жилые. К. Завойский ашқан және ол электрондық параметрлік резонанс деп аталлоды. Завойский. Эдвард Миллс Парселл

Эм құралдар.Электрокардиография(ЭКГ)Электроэнцефалография(ЭЭГ)Реография ФранклинизацияГалванизация

Электр тогы көмегімен дәрілік заттарды адам терісі арқылы ішкі мүшелерге жеткізуді. Ток эпидермис пен тері асты май қабатынан өткен соң, одна ары жасуша аралық бос кеңістік, қан мен лимфа тамырлары бойымен, нерв және бұлшық ет қабықтары арқылы тарап, тамырлары бойымен электрод тар орналасқан аралықтағы ойша сызылған түзуден көп ауытқиды.

Адам денесін құрайтын сұйықтар негізінен оң және теріс зарядталған бөлшектерден құраллоды, олей бокса тірі ұлпалардың, ішкі мүшелердің потенциал көзі болуы шартты нәрсе. Жүректің, мидың, бұлшық еттің, қан тамырларының т.б. Физиологиялық күйіне тікалей байланысты болуында. осы,ған байланысты жүрек еттерінің қозуы кезіне пайда болатын потенциалдар айырымын өлшеу әдісін Электрокардиография(ЭКГ), ал осы өзгерістердің графигін электрокардиограмма деп атайды. Физикалық тұрғыдан жүрек биопатенциялының пайда болуы мен оны өлшеудің теория сын 1903 жилы ұсынған голландық ғалым В.Эйнтховен болған.

ЭПР- ді зертеуге арналған аспекты радиоспектрометр дейді. Ол біртекті күшті магнит өрісін тудыратын 1- электромагнитен, 2- электромагниттік толқын генераторларынан, 3- зерттелінетін нұсқадан, спектрді жазуға арналған 4- электрондық схема дан, 5- спектрді бақылауға арналған жүйеден тұрады.

ЭПР және ЯМР әдістері арқылы мембранадағы фосфолипидтер молекуласының қозғалғыштығы өте үлкен, ал тұтқырлығы ŋ 0,3- 1 Па* с Липидтердің тұтқырлығы аз бокса олар тез қозғаллоды, аз тұтқырлығы көп бокса керсінше баяу қозғаллоды. Липидтік молекулалардың молекулалардың қозғалғыштығының үлкен болуы латеральдық диффузияға әсер етеді. Латеральді диффузия деп липид термин ақуыздар молекула ларының мембрана жазықтығында хаостық жылулық қозғалысын айтады. Латеральді диффузтияда липидтердің қатар орналасатын молекула лары орындарын тез ауыстырады. Осындай орын ауыстырудың нәтижесінде молекула мембрана бетін жанай қозғаллоды.Уақыт бірлігінде диффузия салдарынан молекулалардың орын ауыстыруының орта кв-тық мәні Эйнштейн формуласымен анықталлоды: S кв = 2 Dt

ЯМР және ЭПР құбылыстарды медициналық зерттеулерде қолдану. Қазіргі кездегі МТР МРТ – динамикалық түрде дамып кале жатқан сәулелендіруші диагностиканың бір түрі. Бұның ескі атауы ЯМР томография деп аталлоды. МРТ- жоғарғы дәрежелі жіңішке – жұмсақ контраста ие және пациенттің кез-келген анатомиялық ерекшелігіне байланысты зерттеу жүргізе аллоды. Сонымен қатар МРТ инвазивті емс диагностиканың ерекше және жалғыз тәсілі болып табылады. Ол арнайы сезімтал болып каледі және МРТ арқылы сүйек тканьдерінің ісігін және инфильтрация сын анықтауға болады.

МТР физикалық принциптері 1973 жилы американдық ғалым П. Лотербур аймақтық сигналдардың локализациясы үшін ауыспалы магниттік өріске ЯМР феноминін толықтыруды ұсынды. Сол арқылы ол алғаш рет тірі ағзаның МР томографиясын ала аллоды жилы Лотербур мен Мэнсфилд физиология мен медицина бойынша Нобель сыйлығына ие балды. Қазір әлемде 25 мыңға жуық МР- томографов тар бар, олар күніне жарты миллионға жуық зерттеулер жүргізеді. Пол Лотербур

МРТ клиникалық түрде қолданылуы Ең алғаш рет МРТ бас миын зерттеулерде қолданылды, ол неврологияның әрі қарай дамуына септігін тигіді. МРТ арқылы жасуша мембранасындағы молекулалардың қозғалысын бағалауға болады(Диффузионная МРТ ), капилляр арқылы қанның жылжуын, метаболиктердің концентрация сын анықтауға болады(Перфузионная МРТ ). Функционаллоды МРТ арқылы қозғалыс және сөйлеу орталығын анықтауға болады. Ишемиялық инсультқа ие науқастың МРТ ми инфарктысының аллодын ала бола ма жек па болжам жасай аллоды.

МРТ ангиология және кардиологиялық зерттеулерде де қолданылады. Ол ұйқы артериясы, куеде және тағы басқа қан тамырларын зерттеуде қолданылады. МРТ тула пайда болған жүрек ақауларын, миокардың өмір сүру мүмкіншілігін анықтайды

МР – томографиясы остеоартроздың нақты сайты сын анықтауға мүмкіндік береді.

МРТ- бүйректің атипті киста сын, бүйрек ісіктерін, рактардың сайты сын анықтауға мүмкіндік береді.

Зерттеу барысында әртүрлі артефакта пайда болуы мүмкін. Пайда болу себептері: - Пациенттің қозғалысы - Пульсация сосудов Зерттеу барысында мина заттарды алып тастау керек: (заколки, булавки, монеты, зубные протезы және т.б.) МРТ шектеулігі

МРТ қарсы көрсеткіші Егер науқас жасанды дом алумен өмір сүретін бокса Мидың ішкі ферромагниттік, гемостатикалық клипсі бокса Эпилепсия Көздің ішкі ферромагниттік жагдайы кезінде Алғашқы үш айлық жүктілік кезінде

Күші мен жиілігі төмен импульсті токпен орталық нерв жүйесіне тікалей немсе рецепторлық аппарат арқылы әсер ету нәтижесінде оның функционаллоды күйін қалпына келтіруді электрұйқы деп атайды. Ток күші 05 – 10 мА, кернеуі 12 – 18 В, жиілігі 100 Гц, пішіні төрт бұрышты электр тогының миға әсерін алғаш рет жануарларға сынаған S.Leduc (1902), жануарлардың ұйқы күйіне түсіп, импульсті ток наркоздың әсеріндей болатындығын хабарлаған, кейінен мұндай токтың зиянды,серлері де болатындығы анықталлоды.

Пайдаланылған әдебиеттер: Лекция по медицинской биофизике Владимиров, Проскурина Москва 2007 г. Физика и биофизика Ф.Антонов, А.В. Коржуев ГЭОТАР-Медиа Москва 2007 г. Биофизика Д. Рощупкин, А.Я. Потапкена, А.И.Деев Москва. Медицина – 1989 г. Б.Арызханов Биологиялық физика 1990, Қайнар