Марат Оспанов тында ғ ы Батыс Қ аза қ стан Мемлекеттік медицина университеті Студентті ң ө зіндік ж ұ мысы Уа қ ты : Кафедра : Қ алыпты физиология Тапсырма : Перифериялы қ қ аннайналымны ң физиологиясы. Микроциркуляция Тексерген : Омарова А. Б. Орында ғ ан : Ә біл қ астм Д. С. А қ т ө бе 2017 ж

Жоспар : I Кіріспе II Негізгі бөлім 1. Микроциркуляция және оның қан мен тін арасында сұтықтық, әртүрлі затрат алмазу механизміндегі ролі. 2.Қанның микротаймырлардағы ағу ерекшеліктері 3.Микроциркуляциялық анна таймырлары өткізгіштігінің артур 4.Микроциркуляциялық анна және оның қызметі 5.Микроциркуляциялық жүйенің реттелуі 6.Микроциркуляциялық аннаны зерттеу әдістері 7.Микроциркуляциялық анна бұзилыстары 8. Капиллярлар қызметтері, реттелуі, құрилымдық ерекшеліктері. III Қортынды IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе Қ аннайналым ж ү йесі – денедегі қ ан немесе гемолимфаны ң ү здіксіз қ оз ғ алысын қ амтамасыз ететін таймырлар мен қ уыстарды ң ж ү йесі. К ө птеген омырт қ асыз ж ә ндіктерде қ аннайналым ж ү йесі т ұ ты қ талма ғ ан, я ғ ни қ ан таймырларыны ң аралы қ тарында қ ан құ тылатын са ң ылаулы қ уыстар болады. Адам мен барлы қ омырт қ алы жануарларда ж ә не кейбір же ғ ары стыда ғ ы омырт қ асыз ж ә ндіктерде қ аннайналым ж ү йесі т ұ ты қ тал ғ ан, я ғ ни қ ан тек бір - бірімен толы қ байланысып жал ғ асып жат қ ан қ ан таймырлары ар қ илы ғ анна қ оз ғ аллоды. Организмдегі жалпы қ ан айналым : 1. ж ү йелік ( порталы қ ) 2.шеткері ( агзалы қ, тіндік ) болып б ө лінеді.

Жүйелік қаннайналым деп жүрек пен ірі қан таймырларындағы қаннайналымын айтады. Шеткері қаннайналым деп ағзалар мен тіндердегі ұсақ таймырлардағы қанның айналымын және олардағы микроциркуляцияны айтады. Микроциркуляцияның нәтижесінде қан мен тіндердің арасында сумин, электролит термин, қоректік затратмен, оттегімен, көмір қышқилы газы мен жөне зат алмазу өнімдерімен алмазу болады. Сонымен бірге теріде шеткері қан айналым дене қызымын реттеуіне қатысады. Шеткері қан айналымның реттелуі жүйкелік-сұтықтық желдармен болады. Қан таймырларын тарылтатын немесе кеңейтетін жүйкелер бар. Тарылтатын жүйкелерді вазоконстрикторлар, кеңітетін жүйкелерді вазодилятаторлар деп атайды. Қан таймырларына сұтықтық (гуморалдық) желмен көптеген биологиялық белсенді затрат, бейорганикалық бондар (Н+, К+ т. с. с), зат алмазу өнімдері, гормондар т. б. әсер етеді. Майда таймырларға бұл затратдың әсерлері жүйкелік ықпалдардан бастмырақ болады.

Қанның микротаймырларда ағу ерекшеліктері гемо микроциркуляция деп аталлоды. Микроциркуляция жүйесінің негізгі қызметі – ішкі ортаның гомеостазын қамтамасыз ету болып табылады. Микроцикуляция жүйесі микротаймырлар арқилы лимфа мен қанның транспортный, су мен газдардың,микро-, макромолекулалардың биологиялық бөгеттерден өтуін және таймырдан тыс кеңістікте затратдың қозғалысын қамтамасыз етеді.

Негізгі б ө лім Микроциркуляция (грек. Mikros кіші, + лат. Circulatio – айналым) - организмнің тіндер деңгейінде биологиялық сұтықтықтардың транспорты: капиллярлық микротаймырлар арқилы қанның қозғалысы( капиллярлық қаннаайналым), клеткааралық кеңістікте интерстициалды сұтықтықтар мен затратдың өтуі және лимфа микротаймырлары арқилы лимфаның транспорты. Микроциркуляция таймырларына диаметрі 250 мкм-ден төмен (жіңішке таймырлар), артериолалар, метаартериолалар ( диаметрі мкм), капиллярлар, посткапиллярлар, венулалар ( диаметрі 50 мкм) және артериоловенулярлық

Микроциркуляциялық жүйенің қызметі: 1)Ағзалар арасында қанды қайта бөлу немесе қанның көп бөлігін ұстап қалу; 2)Ішкі ортаның гомеостазын қамтамасыз ету болып табылады; 3)Дренаждық қызмет. Олар қанды әкелуші артериялардан тінге қарай өткізеді; 4)Трофикалық және газ алмазу. Қан таймырлары мен тіндер арасындағы зат алмазу; 5)Транспорттық қызмет: қанды тастмалдау; 6)Қан ағысының реттелуін: бұл қызметті артериолалар қамтамасыз етеді, себебі оларды аннаты сфинктерлер болады.

Қанның микротаймырлардағы ағу ерекшеліктері Капиллярлардағы қан ағысының жылдамдығы 1 мм/сек аспайды, сонымен қатар эритроците плазмадан гөрі тезірек қозғаллоды. Әр түрлі органдарда капиллярлардығ гидростатикалық қысымы мм.с.б. шамасында болады. Тінге келетін қалдық сұйтықтардың көлемі лимфа таймырларымен плазмаға реобсобцияланнады. Капиллярлардан 0,3-0,5 с арасында эритроцит өтеді. Тері капиллярларының артериола бөлімінде қысым орташа есеппен 30 мм с.б., венула жағында 10 мм

Микроциркуляциялық анна таймырлары өткізгіштігінің артур – қабыну үрдісінің маңызды нышандарының бірі. Тіндік өзгерістердің бәрі және қабынудың әр түрінің ерекшеліктері таймыр өткізгіштігінің ахуалы мен зақымдалу дәрежесіне тікелей байланысты. Микроциркуляциялық анна таймырлары өткізгіштігінің артурнда жасушалық ультрақұрилымдар зақымының маңызы зорь; өйткені микропиноцитозды үдетеді. Қан таймырлары өткізгіштігі дартса, қанның плазмалық сұтықтықтары тінге және іш қустарына шығып (экссудация), экссудат түзіледі және қабынулық жасушалы инфильтрат (сіңбе) пайда болады.

Микроциркуляция жүйесінің реттелуі Ұсақ артериялар мен веналар, артериолалар мен метаартериолалар адренергиялық және холинергиялық симпатикалық жүйелермен нервтенген; Прекапиллярлар мен капиллярлар, венулалар көбінесе гуморальдық әсерлерге сезімтал келеді. Микротаймырлардың барлығына, оның ішінде капиллярларға да жүйке әсер етеді. Кейбір жүйкенің ұшы капиллярларға тығыз жақындап, одна бөлінетін медиаторлар арқилы тікелей әсер етеді.

Микроциркуляциялық аннаны зерттеу әдістері Электрондық микроскоп арқилы және тіршілік кезіндегі қан ағысын бұзилысы кезіндегі микроскопиялық диагностикалау ( тырнақ ты, көз конъюкивасы, қызыл иекті, кілегей тіндерді зерттеу). Офтальмологияда көздің түбін қарау үшін таймырлардың микроскопиясы қолданылады, ол қанға люминисцентті индикаторларды енгізу арқилы жүргізіледі. Осы мақсатта тағы тері астаны Лендис сынамасын жасайды. Тіндік қаннайналымның сандық бағалануы үшін, қаннан әр түрлі затратдың экстракциясы мен клиренсі кезінде кеңінен радионуклеидті әдістер қолданылады

Микроциркуляцияның бұзилыстары Шеткі қаннайналымы бұзилыстарының негізгі түрлері: артериялық гиперемия, веналық гиперемия, ишемия, стаз, тромбоз, эмболия. Олардың түрлері, себептері және даму желдары, сыртқы көріністері. Шеткі қаннайналымының түрлі бүзилыстары кезіндегі микроциркуляцияның жағдаты. Макро- жене микроциркуляция бұзилыстарының ара қатынасы. Шеткі қаннайналымының бүзилыстары кезіндегі организмдегі жалпы өзгерістер. Реперфузиялық синдром. Теңгерілу үрдістері; шунта, коллатералды каннайналымы. Микроциркуляцияның біртектес бү.зилыстары. Микроциркуляция кезіндегі таймырішілік жене таймырсыртилық бүзилыстар. Капиллярлық- трофикалық жеткіліксіздік.

Қ ортынды Микроциркуляция организмніңәр түрлі сұтықтықтарының венула, қанжәне лимфа капиллярыдеңгейіндегі және ұлпа сұтықтықтарының клетка аралық затратда бірыңғай бағытта қозғалысы. Микроциркуляцияның нәтижесінде қан мен тіндердің арасында сумин, электролит термин, қоректік затратмен, оттегімен, көмір қышқилы газы мен жөне зат алмазу өнімдерімен алмазу болады. Сонымен бірге теріде шеткері қан айналым дене қызымын реттеуіне қатысады. Шеткері қан айналымның реттелуі жүйкелік-сұтықтық желдармен болады. Қ ан таймырларын тарылтатын немесе ке ң ейтетін ж ү йкелер бар. Тарылтатын ж ү йкелерді вазоконстрикторлар, ке ң ітетін ж ү йкелерді вазодилятаторлар деп атайды. Қ ан таймырларына с ұ ты қ ты қ ( гуморалды қ ) желмен к ө птеген биологиялы қ белсенді затрат, бейорганикалы қ бондар ( Н +, К + т. с. с ), зат алмазу ө німдері, гормондар т. б. ә сер етеді. Майда таймырлар ғ а б ұ л затратды ң ә серлері ж ү йкелік ы қ палдардан бастмыра қ болады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1. Физиология человека. Под ред. М.Покровского, Г.Ф.Коротько, в двух томах, М., 2001, 368 с. 2. Руководство по общей и клинической физиологии. В.И.Филимонов, МИА, 2002, 3. Нормальная физиология, под ред. К.В.Судакова, М., Физиология человека, В.М. Покровский., Г.Ф. Коротько, М., Ғаламтордан алынған мәлімет