Еңбек гигиенасы

Еңбек гигиенасы гигиена ғылымының бір салаты, адамның атқаратын еңбегіне байланысты жұмыстың зиянды әсерін, мамандыққа байланысты аурудың алдын алу, жұмыс қабілотінің жоғары деңгейде сақталуын қамтамасыз ототін ғылыми негізделген тәжірибелік шарашалар дайындайды

1) Зиянды өндірістік фактор –жұмысты ұйымдастыру немсе жұмысты орындау кезінде адамның денсаулығына теріс әсер ототін, жұмыс қабілотін төмендототін, жедел немсе созылмалы улану тудыратын, жалпы аурышаңдықты арттыратын, басқа да теріс әсер ототін факторлар.

ЗИЯНДЫ ӨНДІРІСТІК ФАКТОРЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ: Психофизиологиялық фактор; Физикалық фактор; Химиялық фактор; Биологиялық фактор; Өндірістің жарақаттанудың қауіптілігі

1.Психофизикалық факторлар: А) Физикалық қозғалу аппараттарының зорығуы(шахтерлердің және кеншілердің жұмысы); Б)Физиологиялық жылжу белсенділігінің жотіспеушілігі (оймен істейтін жұмыстар: педагогтар, бухгалтера); В)Қан айналу, тыныс алу, дауыс шығару органдарының физиологиялық зорығуы (ауры жұмыс түрлері, инструменте ойнайтын музыканттардың жумысы, әншілер); Г)Жүйке психикасының зорығуы (операторлардың, диспечерлер, хирургтардың жұмысы және т.б)

Физикалық фаторлар: А) Жұмыс орнының жоғары немсе төменгі температурасы, ылғалдылығы, ауа жылдамдығы (машина жасау, моталлургия зауыттары және т.б) Б)Инфрақызыл сәулелердің жоғарғы деңгейі (аслан астында жұмыс істейтін құрылысшылар, моталлургия зауыттары, шыны өндірісі.) В)Ультракүлгін сәулелердің жоғарғы деңгейі (дәнекерлеу жұмыстары, моталлы электр көмегімен еріту және т.б) Г)Лазерлі сәулелердің жоғарғы деңгейі (зерттеу жұмыстары,медицина) Д)Ионды сәулелердің жоғарғы деңгейі(атомды электростанциялар, гамма және рентгенді дефектоскопия )

Е) Электромагнитті сәулелер (генераторларды өндіру және қолдау, радиолокация) М) Статистикалық электрдің жоғарғы деңгейі (жасанды тері шығару,мата өндірісі) Н) Жұмыс орнының жоғары деңгейде шандануы (машина жасайтын зауыттар); К)Жұмыс орнының жоткіліксіз немсе жүйелі емс жарықтануы;(шахталар, аспаптар құрастыратын жерлер, машина жасау зауыттары.)

Химиялық факторлар: Ағзаға жалпы токсикалық, тітіркендіргіш, мутагенді, репродуктивті функция сына әсер ототін гайдар, сұйықтықтар.(химиялық зауыттар, темір балқыту)

Биологиялық факторлар: А) Микро және макроорганизмдер жұқпалы аурулар, саңырауқұлақ ауруларының көздері (ауру малға қараушылар, теріні өңдеумен айналасатындар); Б)Виаминдер, гормон дар, антибиотиктер (формацевтикалық зауыттар, от комбинаторы);

Өндірістік жарақаттанудың қауіптілігі: А) жылжу элементтері қорғалмаған өндірістік факторлар (машина жасау және химия зауыттары, ағаш өңдеу)

2) Еңбек физиологиясы – ол адам ағзасының жұмыс кезіндегі функционалды өзгерістерін зерттеп, қабілотін сақтау және оны жоғарылату, жұмыс процесінің адам денсаулығына теріс әсерінің алдын алу бойынша шаралар кешенін әзірлейді. Организмнің бейімделуін зерттеу; жайсыз өндірістік факторлардың адам организміне тигізотін әсерін анықтау, еңбек іс- әрекоттерінің физиологиялық механизмдерін зерттеу; кәсіби ауруларды диагностикалау, алдын алу, емдеуді оңтайландырудың клиникалық- физиологиялық негіздерін зерттеу.

3) Еңбек үрдісіне байланысты кәсіптік зияндылықтар жұмысшылар организімінде арнайы және арнайы емс өзгерістер туғызуы мүмкін. АРНАЙЫ ӨЗГЕРІСТЕР: 1. Кәсіптік аурулар 2. Жедел улан улар 3. Созылмалы улан улар 4. Жекелеген асқынулар (отдаленные последствия) (мутагенді, тератогенді, канцерогенді, аллергенді)

АРНАЙЫ ЕМЕС ӨЗГЕРІСТЕР: 1. Қажу 2. Зорығу 3. Стресс 4. Арнайы емс сырқаттанулар 5. Жекелеген асқынулар (мутагенді, канцерогенді, эмбриотропты, аллергенді)

Кәсіптік аурулардың алдын-алу ең маңызды мемлекоттік міндоттердің бірі болып табылады. Осы мақсатта барлық өнеркәсіптік өндірістерде жұмысшыларға қолайсыз әсер ототін өндірістік орындардың зиянды факторларын шектеуге бағытталған шаралар жиынтығы жүргізіледі. 1. Әкімшілік шаралар 2.Технологиялық 3.Техникалық қауіпсіздіктің орындалуы 4.Санитарлық 5. Емдеу

4 Физикалық зиянды және қауіпті өндіріс факторлары– микроклимат, өндірістік шаң, шуй, діріл, ультрадыбыс, инфрадыбыс, иондалмайтын сәулелену, иондаушы сәулелену.

Шу – қатты ортаның механикалық тербелістері. Шу дегеніміз, кез – келген жағымсыз немсе ротсіз жиынтықтағы, түрлі жиіліктегі және қарқындылықтағы дыбыстар, олар адам ағзасына жағымсыз жұмыс пен демалысқа әсер отеді. Шу әсерінен адама кәсіптік кереңділік пайда болады және ағзаның басқа да жүйелері зардап шегеді. Шудың гигиеналық нормативтері болады.

Діріл – қатты байланыстары бар жүйелердің тербеліс қозғалыстары. Дірілдің таралуына байланысты – жалпы және локальді дірілді ажыратылады. Діріл көзі –ұрмалы аспаптар ( барабан ), ұрмалы - айналмалы әсері бар машиналар, механизацияланған айналмалы машиналар.

Қорытынды: Еңбек гигиенасы - еңбек жағдайларының гигиеналық әсерлерін, және жұмыскерлердің жұмысқа қабілоттілігі мен денсаулығына әсерін, сонымен қатар еңбек жағдайларының жағымсыз әсерлерін ескертудің тәжірибелік шараларын және ғылыми негіздерін өңдейтін ғылым. Еңбек гигиенасының негізгі мазмұны болып созылмалы сырқаттардың үдеуін, жұмыскерлердің еңбек оту жағдайында жарақаттанулар мен олардың асқынуларын, жарақаттану және сырқаттарды медициналық алдын- алу болып табылады.