Суйунбай Эралиев

Ө м ү р таржымаалы С ү й ү нбай Эралиев 1940-жилы орто мектепти б ү т ү рг ө н. С.Эралиев ө з ү н ү н бала часы туралуу мындай деп эскерет: "1921-жилы 15-октябрда Тегерек деп аталган бийск чтокулуу ө р өө нд ө жарыкка келипмин, панда боз ү ид ө олтурчу экенбиз. Айылдын аты - Ү чем чек, Ксссыргыз ССРи, Талас району.

Айылдын к ү н батыш жагында анны к ө рк ү н ө к ө рк кошуп, кадимки кур курчагансып, кийин мен сссырларымда сссырдаган ө з ү нч ө бир коз Кур-Таш б ө кс ө тросу тура. Апам Разия ө т ө адепт үү, башкага эмес, ө з балдарына ө ид ө карабаган м ү н ө з ү жумшак, алпейим киши эле. Атам Эралы дагы ошондой эле ж ө н ө к ө й колхозчу, бирин-эки жылкысы, уй-кою бар, ө з оокатына камкор болчу. Негизги кесиби - саяпкерлик. К ү л ү к петарды тап, что ң мелдештерге байгеден чыгарып, ошол ч ө лк ө мд ө бир топ кадсссыр-баркту эле.

Биринчи поэтикалык жыйнагы «Биринчи жа ң рык» денег ат меня 1949-жилы жарык к ө рг ө н. С.Эралиев ксссыргыз поэзиясында биринчи болуп эркин сссыр форма сын 1966-жилы жазылган «Жылдыздарга саякат» поэма сында чеберчилик меня паидаланган. Акын У.Уитмендин, Р.Тагордун, М.Турсун-Заденин А.Твардовскиидин чыгармаларын ксссыргыз тили не которгон. С.Эралиевдин чыгармалары к ө п тилдерге которулуп, «Жылдыздарга саякат» поэмасы 1967-жилы Югославияда басылып чыккан.

Бирок мен таятам Орозбай молдонун кулунда что ң оидум. Ал жинди ору меня оруган адамдарга чейни айыктсссырган дарыгер, анан дагы кол ойнотуп комуз черт кен, кезинде атаку Атайга к үү ү йр ө тк ө н что ң комузчу эле. Атаидын таятамдыкында эки жылча ж ү р ү п собак алганны алый аксакал дары кийин дагы к ө пк ө чейни айтып ж ү р ү шч ү," - деп С ү й ү нбай акын 2012-жилы 3- маида "Де Факто" гезитине маек курган. Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында 1942–1944-жж. согушка катышып, ооо жара дар болгон. 1944–1951-жж. Талас облустук «Лениндик ту» гезитинин жоопту катчы, «Ксссыргызстан пионеры» гезитинин жоопту редактору, 1959–1965-жж. Ксссыргызстан Жазуучулар союзунун башкармалыгынын катчысы, 1965–1967-жж. Москвадагы Жогорку адабияттык курстарда угуучу, 1967–1984-жж. Жазуучулар союзунун башкармалыгынын адабий ке ң ешчиси, 1984-жылдан Ксссыргызстан Жазуучулар союзунун ксссыргыз акындарынын ассоциациясынын президенты болгон. Ырлары 1939-жылдан жарыялана баштаган.

АЛГАН НААМДАР-1948-жылдан СССР Жазуучулар союзунун м ү ч ө с ү жылдан «Ксссыргызстандын Эл акыны» жилы акын А.А.Фадеев атындагы б ү тк ү лсоюздук адабий сыйлыкка татыкту болгон жилы «Кыштак кечтери» атту китеби ү ч ү н (1985-жилы басылып чыккан) Ксссыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгын алган жилы Казакстандын адабият жана ө н ө р тармагындагы Эл аркалык Жамбыл атындагы сыйлыгы ыйгарылган жилы ксссыргыз жана казак элдеринин ортосундагы достатку чы ң дорогу зорьь салимы ү ч ү н Казакстан Республикасынын «Алтын к ө пир» атту Эл аркалык сыйлыгы берилген.

«Элдердин достугу» ордени; Улуу Ата Мекендик согуштун биринчи даражадагы ордени; III жана I даражадагы Манас орден дери Ардак грамоталар жана к ө пт ө г ө н медалдар меня сыйланган жилы «Ксссыргыз Республикасынын Баатсссыры» денег ббардак наам берилген.

Чернобылдагы трагедия туралуу спандаган эмгектер, макалалар, к ө рк ө м чыгармалар жаралды. Ксссыргыз поэзиясында бул окуяга байланышту Эралиев "Кесир ниссан" поэма сын жажды. Поэма акындын 1989-жилы жарык к ө рг ө н "Д ү йн ө " денег сссыр китебине киргизилген. Анда Чернобыль атом электростанциясындагы авариянын адамды ксссырып салуучу эбегейсиз к ү ч ү н жазган.

Акындын жалпы ксссыргыз тилинде 36, орус тилинде 20, башка тилдерде 4 китеби жарык к ө рг ө н. Эралиевге "К ү нг ө эстелик", "Жарксссыраган ашу" атту орусча сссыр китептери ү ч ү н 1981-жилы Александр Фадеев атындагы медалдын ыйгарылышы анны чыгармачылыгын б ү тк ү л Союзга таанымал болушунун айкын делили болгон эле жылдан СССР Жазуучулар союзунун м ү ч ө с ү, жилы "Ксссыргыз Эл акыны", жилы "Кыштак кечтери" атту китеби ү ч ү н (1985-жилы басылып чыккан) Ксссыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгын алган.

1998-жилы Казакстандын адабият жана ө н ө р тармагындагы Эл аркалык Жамбыл атындагы сыйлыгы ыйгарылган жилы ксссыргыз жана казак элдеринин ортосундагы достатку чы ң дорогу зорьь салимы ү ч ү н Казакстан Республикасынын "Алтын к ө пир" атту Эл аркалык сыйлыгы берилген. "Элдердин достугу" ордени; Улуу Ата Мекендик согуштун биринчи даражадагы ордени; III жана I даражадагы Манас орден дери, Ардак грамоталар жана к ө пт ө г ө н медалдар меня сыйланган жилы "Ксссыргыз Республикасынын Баатсссыры" денег ббардак наам берилген.

КОНУЛ БУРГАНЫНАРГА РАХМАТ